• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Portugal Portal

Portugal Portal

Online magazine over wonen, werken en genieten in Portugal

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

De supermarkt van Vieira

13 maart 2019 door Han Overkamp 3 reacties

Het boek met deze titel kwam in 2013 uit, maar ik kwam het nog niet eerder tegen. Het verhaal is een mengeling van feiten en fictie. De feiten zijn interessant genoeg om ze hier allereerst een plek te geven. Het gaat over een avontuurlijk onderdeel van de jongste Portugese geschiedenis: uit de tijd van Salazar. Ook al vond de betreffende actie niet in Portugal plaats, Portugal speelde er de belangrijkste rol in.

De MS Santa Maria, het boegbeeld van de Portugese koopvaardij

De kaping van de Santa Maria in 1961, varend onder Portugese vlag, vergde veel overmoed van de daders. Vijfentwintig  kapers tegenover ruim 200 bemanningsleden van het schip en 800 passagiers. De kapers waren Portugezen en Spanjaarden die in exil woonden. Ze hadden weinig geld te besteden, beschikten over een paar echte wapens en verder over een paar stiletto’s en wat speelgoedgeweren. Sommigen van hen kwamen pas op het allerlaatste moment aan boord en kenden hun ‘bendegenoten’ niet van tevoren. De actie stond onder leiding van Henrique Galvão, die in Caracas (Venezuela) woonde.

Met de kaping wilden de kapers een einde maken aan de beide dictaturen op het Iberisch schiereiland. Door het repressieve beleid van Franco en Salazar waren al veel mensen gedwongen hun land ontvlucht en moesten verspreid over de westerse wereld hun leven opnieuw opbouwen. Voor de achterblijvers ontstond een enorme economische malaise, gepaard gaande met veel repressie.

Als de kaping een feit is, kort na het uitvaren van de Santa Maria van de haven van Curaçao, wordt snel duidelijk dat grootmachten als Engeland en de VS niet onsympathiek staan tegenover deze actie. De NAVO twijfelt. Salazar echter stuurt direct de Portugese marine erop af om aan de kaping een einde te maken.

Door geldgebrek kunnen de kapers geen nieuwe brandstof inslaan om vervolgens hun plan te verwezenlijken om naar Afrika over te varen. Besloten wordt, mede onder druk van de VS, naar Brazilië te varen in de verwachting dat de, nog net niet aangetreden, nieuwe president de Santa Maria wel zal toelaten.

Als de Santa Maria voor anker gaat bij de ingang van de haven van Recife ontvangen de kapers een telex van de nieuwe president, die inmiddels in zijn ambt is benoemd, waarin hij toestemming geeft om de passagiers in Brazilië aan land te laten gaan. Hij verleent tevens asiel aan de kapers. De passagiers worden daarna opgehaald door het zusterschip van de Santa Maria, de MS Vera Cruz en de kapers verspreiden zich over Brazilië. Hen wordt wel verboden verdere politieke activiteiten, anti-Portugal, te ontplooien.

Leven in een raamkozijn

We volgen daarna het leven van João Vieira, die een goedlopende supermarkt op Curaçao in de steek heeft gelaten om mee te doen aan de kaping. Hij kon niet anders, zozeer is hij van haat vervuld jegens Salazar. De prijs die hij ervoor betaalt, is dat hij niet meer terug kan naar zijn winkel, zijn vrouw en jonge kind in Curaçao en de rest van zijn leven in Brazilië moet blijven. Teruggaan naar Curaçao betekent dat de PIDE (geheime dienst van Salazar) hem zal vinden en vermoorden. Hij schaamt zich eigenlijk daarvoor en neemt geen contact meer op met zijn vrouw.

Cachaçastokerij in Brazilië. Foto Wikimedia

In eerste instantie vindt hij een baan in een fabriek, waarin van suikerriet cachaça (eigenlijk een variant van rum) wordt gestookt. Een paar jaar later vertrekt hij naar São Paulo, waar hij de kost verdient als bouwer van muziekinstrumenten. Hij wordt zelfs een befaamd cavaquinho (te vergelijken met een ukelele) bouwer. Hij woont boven de muziekwinkel van zijn baas en in zijn vrije tijd zit hij in een zolderraam, met uitzicht op de straat, sigaartjes te roken. Altijd met de radio aan, afgestemd op Hilversum 1. Niet dat die zender daar te ontvangen is, maar op die golflengte klinkt altijd vrolijke muziek.

Cavaquinhos. Foto Wikimedia 

Als hobby pakt hij het zelf stoken van cachaça op, een hobby die op een goede manier uit de hand loopt, als blijkt dat er meer mee te verdienen valt dan met cavaquinhos bouwen.

Hij gaat een paar keer met de bus op bezoek bij zijn medestrijders, die soms dagreizen ver weg wonen, maar merkt iedere keer weer dat hun strijdvaardigheid en de idealen, die toen nog zo bij hen en bij hun jeugd hoorden, verdwenen zijn. Het leven is voor iedereen die toen meedeed verworden tot een leven zonder toekomst. Het is het lot van de eeuwige dromer en dat lot is João Vieira wonder boven wonder op het lijf geschreven.

Aan het eind van zijn leven wordt zijn zoon, die nu de supermarkt op Curaçao succesvol leidt, gebeld om hem te vertellen dat zijn vader in Brazilië op sterven ligt. Er volgt geen heftig weerzien na al die jaren. Zoals altijd in TV-programma’s voorkomt, waarin een zoekgeraakte vader wordt opgespoord. Zoon Francisco stelt zich op de hoogte van de situatie en vertrekt dan weer naar Curaçao.

Over de schrijver

De Antilliaanse schrijver Eric de Brabander zag als kind elke zes weken het statige, enorme gevaarte, de MS Santa Maria, de haven van Willemstad binnenlopen. Wanneer het schip dan aangemeerd lag, genoot hij als kind en romanticus vooral van de oplichtende patrijspoorten in de avond en de chic geklede passagiers die de loopplanken op- en afliepen. Voor elke klasse, er waren er drie, was een aparte loopplank aanwezig. Toen hij als tienjarige jongen een keer, aan de hand van zijn vader, het zeer luxe ingerichte schip, aangedreven door twee stoomturbines en twee schroeven, mocht bezichtigen, kon hij niet bevroeden dat dit schip hem als inspiratie zou dienen voor zijn roman ‘De supermarkt van Vieira‘.

Tot slot

‘De supermarkt van Vieira’ leest in het begin niet makkelijk. De steeds verspringende verhaallijn en de soms belerende uitleg van wat dit is en wat dat betekent, zijn hobbels die door de lezer genomen moeten worden. De beloning is dan wel dat je ls lezer een belangwekkende gebeurtenis hebt meebeleefd, die voor het regime in Portugal tot de nodige kleerscheuren heeft geleid. Want hoe klein deze actie ook was, het betekende wel dat de eerste scheurtjes in een ogenschijnlijk ondoordringbaar schild dat Salazar rond zich heen had opgebouwd, naar buiten toe zichtbaar werden. De kaping van de Super Constellation van de TAP, later in hetzelfde jaar door Hermínio da Palma en zijn verzetsstrijders, maakten nog meer scheuren zichtbaar.

Interessant is dat personen als Humberto Delgado, Mario Soares en Henrique Galvão een podium krijgen in dit boek. Allemaal notoire tegenstanders van Salazar, niet alleen in woorden maar ook in daden.

De film Assalto ao Santa Maria kwam in 2010 uit.

Henrique Galvão schreef een boek over de kaping: Minha Cruzada Pró-Portugal, dat ook in het Engels is vertaald: My Crusade for Portugal.

De Santa Maria werd in 1953 in Antwerpen te water gelaten en in 1973 verkocht voor de sloop.

Met dank aan Geert Brabant die mij, op de Facebookpagina ‘Portugal’, opmerkzaam maakte op dit boek.

« Overweldigend
‘Os Bíblias’ en ander erfgoed »

Categorie: Cultuur & Maatschappij Trefwoorden: boeken, boekrecensie, geschiedenis, literatuur

Over Han Overkamp

Rond de eeuwwisseling verhuisden ik en tarsilla van Zeist naar de Serra d’Estrella (Torrozelo) en later naar de Algarve (Olhão). Van een voorgenomen verhuizing naar Sintra is het niet meer gekomen; het leven bleek weer eens sterker dan de leer. Terug in Zeist, na tien jaar, ervoeren we dat we in Nederland harder nodig waren dan in Portugal. Sinds 2018 schrijf ik voor dit portaal. Begonnen met de serie taalweetjes ben ik allengs vaker over onderwerpen uit de geschiedenis gaan schrijven. Daarbij zet ik graag de Algarve in het licht; iets wat ik mij al had voorgenomen in de tijd dat we er woonden.
Geschiedenis is een boeiende hobby, vooral omdat veel van wat nog als ‘nationale trots’ wordt beleefd nu ter discussie staat, ook in Portugal. Waren onze Gouden Eeuw en de daarmee samenhangende rijkdom misschien wel een hel voor onze koloniën? Zijn al die standbeelden (ook die in de Algarve) wel verdiend? Waren die ‘ontdekkingen’ toentertijd eigenlijk agressieve veroveringen? Laat je verrassen!

Lees Interacties

Reacties

  1. Peter T zegt

    17 maart 2019 om 10:14

    Soms weet je dingen niet. Zo ook dit verhaal dat zo goed opgetekend is door Han. Ik heb het dan ook met aandacht gelezen. Eerst deze reactie plaatsen en dan internet afstruinen naar nog meer over dit onderwerp. Dank hr. Han voor het delen.

    Beantwoorden
  2. Arlette zegt

    17 maart 2019 om 12:42

    Bedankt voor deze recensie. Ik had er vaag over gehoord maar ben blij dat deze info op deze plek zich aandiende.
    Met vriendelijke groet, Arlette

    Beantwoorden
  3. han overkamp zegt

    18 maart 2019 om 14:33

    hartelijk dank voor deze reacties

    Beantwoorden

Geef een reactie Antwoord annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Straatkunst met een maatschappelijk sociale boodschap
Urban art en het kabeljauw-epos
Verschil moet er zijn
De Portugese Robinson Crusoe – de echte

Primaire Sidebar

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

en ontvang elke week gratis de nieuwste artikelen over Portugal in je mailbox.

Aanmelden

Zoek je iets?

Schrijvers gezocht

Zin om iets te publiceren op deze website? Neem contact op.

Trefwoorden

accommodatie Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie bosbrand Coimbra column Corona cultuur dagboek dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuurpark Noord-Portugal Porto recept reizen sport steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Els op Portretten van creatief bezige landverhuizers #2 Van interpretatie naar beleving: “Bedankt Ton, voor dit overigens wederom goed geschreven artikel, gewijd aan Ingrid Simons, een nog, voor mij althans, onbekende kunstenaar.…”
  • Ellen op Urban art en het kabeljauw-epos: “Sorry Lotte, ik was er intussen al achter dat ik je verwarde, met een Lotje nota bene…”
  • Lotte Akkerman op Urban art en het kabeljauw-epos: “Dank je, Ellen, en ja, die dames, toen meisjes, met dromen over hoe hun leven moest worden en nu is…”
  • Ellen op Urban art en het kabeljauw-epos: “Een mooie studie Lotte. Ik kwam terecht in de film ‘AS MURTOSEIRAS NAS SECAS DO BACALHAU DE ALCOCHETE’ en werd…”
  • Hanneke Rijkelijkhuizen op Portretten van creatief bezige landverhuizers #2 Van interpretatie naar beleving: “Wat een werk heb je weer verzet, Ton. Hartelijk dank. Fascinerend! Ik hou het kort want ik wil verder lezen.”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • Schrijvers
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

en ontvang elke week gratis de nieuwste artikelen over Portugal in je mailbox.

Aanmelden

Portugal Portal

is een initiatief van
Winy Schalke
Arganil – Portugal
+351 91 41 28 590
mailportugalportal@gmail.com

  • E-mailadres
  • Facebook
  • Instagram

© 2021 · Website gemaakt door Alva Design