Om een mediterraan klimaat te hebben, hoeft een land niet aan de Middellandse Zee te liggen, dat zie je aan Portugal. Ook het uiterste westen van de VS, Chili, delen van Australië en Zuid-Afrika hebben een Middellands Zeeklimaat. Het is dan ook geen officiële naam, maar een aanduiding voor een klimaat met warme zomers, weinig neerslag en zachte winters.
Verschillende klimaten
De wetenschap deelt klimaten in volgens de klimaatclassificatie van Köppen-Geiger, die in 1918 werd ontworpen door de Russisch-Duitse Wladimir Köppen en later is verfijnd door de Duitse klimatoloog Rudolf Geiger.
Wladimir Peter Köppen (1846-1940) was geograaf, meteoroloog, klimatoloog en botanicus. Planten waren een belangrijk onderdeel van zijn onderzoeken. Hij vroeg zich af waarom een plant hier wel en daar niet groeide. Temperatuur en neerslag hebben er alles mee te maken en daarom bepaalde Köppen de klimaatgrenzen op basis van het verspreidingsgebied van planten, de minimale en maximale gemiddelde maandtemperatuur en de neerslag.
Zo kwam hij tot een indeling in vijf klimaten die worden aangegeven met letters A tot en met E. De tweede en derde letter zeggen iets over neerslag en temperatuur. Soms is er ook een vierde letter; in dit verhaal niet van toepassing en daarom weggelaten.
De Köppen-Geigerindeling in schema
| Eerste letter hoofdtype | Tweede letter neerslag | Derde letter temperatuur |
|---|---|---|
| A tropisch vochtig | f regenwoud m moesson w/s savanne | |
| B droog | S steppe W woestijn | h heet k koud |
| C gematigd met zachte winter | s droge zomer w droge winter f geen droog seizoen | a warme zomer b gematigde zomer c koele zomer |
| D gematigd met strenge winter | s droge zomer w droge winter f geen droog seizoen | a hete zomer b warme zomer c koele zomer d erg koude winter |
| E pool | T toendra F ijskap H hooggebergte | |
Nederlands klimaat
Om te beginnen met het klimaat dat we het best kennen: Nederland heeft een gematigd klimaat met neerslag in alle seizoenen en een gematigde zomer – Cfb.
Portugees klimaat
Zuid- en Midden-Portugal: gematigd klimaat met droge, warme zomers -Csa.
Noord-Portugal: gematigd klimaat met droge, gematigde zomers -Csb.
De Baixo Alentejo, district Beja heeft een klimaat dat grote delen van Spanje ook heeft: een droog, koud steppeklimaat. Het heet koud omdat het temperatuurgemiddelde 18°C is – BSk.
Klimaat op de eilanden
Madeira heeft Csa, gematigd klimaat met droge, warme zomers.
De oostelijke Azoren hebben Csb, gematigd klimaat met droge, gematigde zomers.
De centrale en westelijke Azoren hebben Cfb, gematigd klimaat met neerslag in alle seizoenen en gematigde zomers.
Microklimaat
Er zijn in Portugal geen grote hoogteverschillen (alleen de Serra da Estrela is 2000 meter hoog) en ook geen grote verschillen in de afstand tot de zee. Die is zelden meer dan 220 km. Toch zijn er grote verschillen in neerslag en temperatuur.
Zo is de Minho is een van de gebieden in Europa waar de meeste neerslag valt, gemiddeld 2500 mm of meer per jaar, terwijl in het binnenland van de Alentejo jaarlijks niet meer dan 500 mm valt. De gemiddelde temperatuur kan tussen het noorden en zuiden van Portugal 11°C verschillen.
Gevoelstemperatuur
Naast de feitelijke temperatuur is er ook een gevoelstemperatuur. In het artikel “Het weer in Midden-Portugal” kun je lezen dat Portugese winters vaak als erg koud worden ervaren, waarschijnlijk omdat die worden doorgebracht in onverwarmde huizen, kantoren, scholen en restaurants.
Anderzijds denken veel mensen dat het in de Algarve ’s zomers bloedheet is. Terwijl de bewoners daar de temperaturen ervaren als aangenaam en goed te verdragen.
Klimaatverandering
Ook in Portugal zijn effecten merkbaar van de wereldwijde opwarming. De neerslag is vooral in het voorjaar afgenomen en in het zuiden van Portugal komt droogte vaker voor sinds 1980. Klimaatmodellen voorspellen voor Portugal dat
- de temperatuur zal stijgen, tussen 3°C aan de kust en 7°C in het binnenland. Op de Azoren en Madeira zal de temperatuurstijging minder sterk zijn, tussen 1°C en 2°C op de Azoren en tussen 2°C en 3°C in Madeira.
- het aantal hittedagen (temperaturen boven de 35°C) en tropische nachten (temperaturen boven de 20°C) zal toenemen. Het aantal dagen vorst of vrieskou (0°C of minder) zal afnemen.
- er jaarlijks tot wel 40% minder neerslag zal vallen, vooral in het zuiden. Deze afname zal vooral plaatsvinden in het voorjaar, de zomer en de herfst. In de winter kunnen dagen met veel neerslag (meer dan 10 mm per dag) toenemen.
- er in Madeira jaarlijkse tot 30% minder neerslag zal vallen. Voor de Azoren zal verandering in de neerslag geen grote gevolgen hebben op de totaalwaarden.
De klimaatveranderingen zullen in Portugal vooral de landbouw beïnvloeden. Men zal anders moeten omgaan met de grond, andere gewassen moeten telen en rekening moeten houden met de watervoorziening. Door meer en intensere hittegolven zal het risico op bosbranden toenemen. Ook de stijgende zeespiegel vormt een bedreiging voor delen van de Portugese kust.
Weerpraatjes
Vooral Hollanders praten graag en vaak over het weer. Daar is tenslotte in Nederland altijd wel iets over te zeggen. Doen de Portugezen dat ook? Jawel, ook voor de Portugezen is een praatje over het weer een manier om iets en tegelijkertijd niets te zeggen. En dus een manier om contact te leggen.
Daar kun je je op voorbereiden door
- een paar zinnetjes over het weer te leren (ze staan in taalgidsjes als ‘Hoe zeg je dat in het Portugees’)
- het weerbericht te volgen bijvoorbeeld op de site van de IPMA.
Instituto Português do Mar e da Atmosfera
Het Instituto Português do Mar e da Atmosfera of kortweg IPMA is het meteorologisch instituut, het KNMI van Portugal. Op hun site kun je de weersvoorspelling opzoeken in allerlei vormen, per dag of per 10 dagen, op satellietbeelden of in animaties. Je kunt er foto’s bekijken en ook uploaden van weersverschijnselen. Allerlei weersfenomenen worden duidelijk uitgelegd.
Maar de site geeft veel meer informatie. Over aardbevingsactiviteiten, over de temperatuur van de zee en de hoogte van de golven, informatie voor lucht- en scheepvaart en voor land- en bosbouw, onder andere over het risico op bosbranden. Weerswaarschuwingen en informatie die voor de gezondheid van belang zijn. Maar ook kun je informatie vinden over waar de vis gevangen en gekweekt wordt en of de mosselen veilig te eten zijn. Kortom, het is een interessante site om eens rond te kijken en hij is naar keuze in het Portugees of Engels.
Wil je meer weten over klimaatverandering, dan is er de site van het Portugees milieuagentschap deels in het Engels.
Interessant artikel. Ik kende deze Köppen-Geigerindeling nog niet.
Vraag me nu alleen af waarom het zoveel regent deze week hier in het geografische midden van Portugal (Beira interior). Het voelt nu niet echt zomers…! Eén voordeel, ik hoef mijn tuin niet te sproeien…
Dank je Maja Kersten!
Houd moed Els, de zomer moet nog beginnen! Dank voor je reactie.
“Zo is de Minho is een van de gebieden in Europa waar de meeste neerslag valt, gemiddeld 2500 mm of meer per jaar, terwijl in het binnenland van de Alentejo jaarlijks niet meer dan 50 mm valt.”
Zo droog is het nu ook weer niet in de Alentejo :), er mist een nulletje, 50 mm moet zijn 500 mm.
Je hebt helemaal gelijk, dank voor je reactie Evelien, ik zal het aanpassen.
Dat het klimaat verandert is ontegenzeggelijk. Dat klimaatmodellen niet deugen is eveneens ontegenzeggelijk. Het rad van Lorenz toont aan dat complexe systemen onvoorspelbaar zijn. Sinds 1945 heeft de jaarlijkse neerslag in Faro gevarieerd tussen de 600 en 1200 mm. Om maar eens aan te geven hoe groot de bandbreedte kan zijn in een periode van 80 jaar. Deze gegevens komen van het Portugese meteorologisch instituut. Niet zelf verzonnen.
Technisch gezien kan ik niets vinden waardoor het aannemelijk is dat het klimaat verandert buiten de normale natuurlijke veranderingen die door de eeuwen heen altijd ups en downs geven, net als de zeewaterspiegel die gewoon gelijk blijft ondanks alle beweringen.
Een mooi klimaatverhaal en altijd interessant, maar alle verhalen die verteld worden zijn niet gebaseerd op noembare feiten, dus ik houd toch graag even een slag om de arm.
Bedankt voor de mooie uiteenzetting.