• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

Kuifkoekoek

Door Kees van der Klauw 1 reactie
Gepubliceerd op 17 september 2021

De kuifkoekoek is een mysterieuze vogel, die over het algemeen verborgen in het bladerdek van de bomen leeft. Deze vogel is een zogenaamde broedparasiet, dat wil zeggen het vrouwtje legt haar eieren in het nest van een ander en laat het uitbroeden ervan over aan de gastouders in welk nest ze haar ei heeft gedeponeerd.

De kenmerken van deze vogelsoort zijn de volgende: een grijsbruine rug met witte vlekken, een vaalwitte onderkant en een grijze kop met een kleine kuif. De kuifkoekoek lijkt in de vlucht wel op de in ons land voorkomende koekoek. Hij is ongeveer even groot, maar heeft bredere vleugels en een langere staart.

Foto Kees van der Klauw

Voorkomen

De kuifkoekoek leeft in Zuid-Europa en dan voornamelijk in Portugal, Spanje en Turkije. De soort heeft zich vanaf de veertiger jaren ook verspreid over Frankrijk en is daar nu zelfs een broedvogel. Dit draagt weer bij tot een betere instandhouding van deze soort met misschien zelfs een kleine uitbreiding. De kuifkoekoek overwintert in Afrika met name in de zuidelijke Sahara, maar ook in West-Iran en Marokko. In augustus en september vertrekken ze vanuit de Portugese en Spaanse broedgebieden naar deze overwinteringsgebieden en keren in maart weer terug. Sommige vogels vliegen wat te ver door naar Noordwest-Europa en komen dan bijvoorbeeld in Nederland terecht als dwaalgast.

Foto Kees van der Klauw

Voortbestaan

Het blijft een bijzonder fenomeen om je eigen eieren niet zelf uit te broeden, zoals de meeste zichzelf respecterende vogels dat doen, maar om ze in het nest van een andere vogel te leggen. Hiervoor hebben kuifkoekoeken een sluwe tactiek ontwikkeld: vanuit het dichte bladerdek van een boom begluren ze de beoogde pleegouders. Wanneer ze een geschikt nest vinden, wachten ze geduldig tot er een paar eieren in het nest liggen. Dan wachten ze tot de kust veilig is om vervolgens hun eieren in het nest te leggen. Het vrouwtje kan dit bijzonder snel, ze heeft niet meer dan 10 seconden nodig om een ei te leggen. Zo’n recordtijd is noodzakelijk, want als de eigenaren van het nest de broedparasiet op heterdaad betrappen, zullen zij hun bouwsel met hand en tand tegen de indringer verdedigen.

Het kuifkoekoekvrouwtje legt meerdere eieren in een nest. Soms raken de eieren van de toekomstige ouders hierbij beschadigd, maar ze eet ze niet op. Ze kan wel 15 tot 20 eieren leggen in een broedseizoen.

De in Nederland voorkomende koekoek legt in tegenstelling tot de kuifkoekoek maar één ei in een nest.

Parende kuifkoekoeken. Foto Kees van der Klauw

Welke soort

Op de foto hierboven zie je een parend stelletje dat ik kon fotograferen vanuit de auto. Ik was kleine vogeltjes in een bramenstruik aan het fotograferen, toen opeens het kuifkoekoekpaartje aan kwam vliegen. Ze kwamen dicht bij mijn auto op een weidepaal zitten. Wel moest ik voorzichtig naar de andere stoel schuiven, het raampje opendraaien en mijn telelens door het raam naar buiten steken, maar de kuifkoekoeken hikten noch verschrikten. Ze hadden alleen maar oog voor elkaar. Gelukkig!

De paring verloopt als volgt: het mannetje vangt een langharige rups en vliegt vervolgens naar het vrouwtje, waarna het paren start. Bijzonder is dat er eerst gepaard moeten worden en dat het vrouwtje zich pas daarna aan de harige rups te goed mag doen.

Het kuifkoekoekvrouwtje legt haar eieren over het algemeen in het nest van kraaiachtigen, zoals de blauwe ekster en de zwarte kraai. Anders dan de gewone koekoek gooit het kuiken van de kuifkoekoek de andere kuikens niet uit het nest. Maar de jonge kuifkoekoek groeit zo snel, dat hij meer voedsel krijgt dan de andere kuikens, waardoor deze meestal sterven door voedselgebrek.

Foto Kees van der Klauw

Leefgebied

De kuifkoekoek komt voor in halfopen landschappen met struikgewas en boomgroepen. In landen in Europa komen ze voor in heidegebieden en gebieden met kurkeiken, pijnbomen en olijfboomgaarden. Ook houden ze van semidroge gebieden. Ze verblijven graag in dezelfde habitat als de blauwe ekster, omdat ze de eieren bij voorkeur in het nest van deze soort leggen. In Noord-Portugal zul je de kuifkoekoek niet tegenkomen, wel in de Alentejo en zuidelijker. De kurkeiken van de Alentejo zorgen voor een goede leefomgeving. Hopelijk krimpt het voor hen en andere vogels gunstige leefgebied niet te veel, anders zou het wel een een kwetsbare vogelsoort in Portugal kunnen worden.

Foto Kees van der Klauw

Prooien

Op het menu van de kuifkoekoek staan harige rupsen die eerst van de haren worden ontdaan. Verder eten ze sprinkhanen, motten, kevers, mieren en hagedissen die ze van de grond pikken.

Foto Kees van der Klauw

Tot besluit

Er zijn meer vogelsoorten die hun eieren in het nest van een andere vogel leggen, zoals de wilde eend. Omdat kuifkoekoeken een groot verspreidingsgebied hebben, komt de soort niet in gevaar en komen ze ook niet voor op de rode lijst van bedreigde vogelsoorten. De indruk bestaat dat de soort zich, vooral in de landen buiten Europa, enigszins aan het uitbreiden is.

In Nederland is de kuifkoekoek geen broedvogel, maar dwaalgast. Tot nu toe zijn er 30 waarnemingen bekend. De roep lijkt op een ratelend ki-ki-ki-krit-krit-krit.

Informatie uit eigen bron en Wikipedia.


« Gestampte druiven
Terug in Praia de Mira in coronatijd »

Categorie: Natuur & Ontspanning Trefwoorden: vogel, vogels spotten

Over Kees van der Klauw

Als natuurliefhebber fotografeert en struint Kees graag in de natuur, met een voorliefde voor vogels. Dit doet hij hoofdzakelijk in de omgeving waar hij woont, de provincie Drenthe. Zijn foto’s worden regelmatig geplaatst in diverse natuurbladen. Kees is moderator bij de vogelsite Birdpix en vrijwillig boswachter bij Natuurmonumenten in het Drents Friese woud. Hij kwam al veel in Portugal om te fotograferen en komt er sinds zijn pensionering nog meer. Liefst wil hij vanaf nu langere perioden door gaan brengen in Portugal  om nog meer te genieten van de natuur. 

Lees Interacties

Reacties

  1. Jurgen Kind zegt

    19 september 2021 om 09:47

    Leuk en informatief artikel, Kees.

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Roodstuitzwaluw
Boswachter Kees – de hop
Flamingo’s spotten onder de rook van Lissabon

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Kenters

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Henk Eggens op Fietsen mee met de auto: wat mag?: “Beste Peter, Ik kan geen definitief advies geven, maar: 1. Thule is, geloof ik, een topmerk. Of het merk en…”
  • Peter van Diermen op Fietsen mee met de auto: wat mag?: “Hallo Henk, wij reizen door Europa met 2 fietsen op een vaste trekhaak. de drager van het merk Thule is…”
  • Leni Vermeiren op Een Vlaming in Portugal: “Dag Ann Wat een toffe reactie..ik lees het nu pas Ik herinner me jou nog goed.. een hele geïnteresseerde leerling”
  • Mariska Roos op Een dag zonder stroom: “Fijn al deze informatie en het zal ons helpen bij een volgende stroomstoring. Wij hadden ons ook niet ècht goed…”
  • Mariska Roos op De Portugese taal: “Hallo David, Onze leraar woont in de Beiras net als wij, bovendien heeft hij een lange wachtlijst. In Lissabon zit…”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}