Kurk is een typisch Portugees product. Geen ander land produceert er zoveel van als Portugal. Meer dan de helft van de wereldkurkoogst komt van onze sobreiros (kurkeiken). De grootste kurkwouden liggen in de Alentejo (tussen Lissabon en de Algarve) en het overgrote deel van de kurkverwerkende industrie bevindt zich in de Alentejo en rondom Porto. Is er dan voor de toerist niets aan kurk te vinden in de Algarve? Jazeker wel! Je kunt zelfs een kurkfabriek bezoeken.
De kurkoogst gebeurt in hartje zomer, als de kurkbast los aan de boom zit en kan worden geoogst zonder de boom te beschadigen. Foto Cees Groenewegen
Fabriek
De kurkfabriek van Francisco Carrusca is 40 jaar oud en dat is jong in de kurkwereld. De kurkeik levert immers pas na 25 jaar zijn eerste oogst af en daarna is het iedere keer 9 of 10 jaar wachten. De meeste kurkbedrijven gaan dus van generatie op generatie over en bestaan rustig 100 jaar of meer.
Geen steriele fabrieksomgeving, maar vooral heel veel kurk. Foto Cees Groenewegen
Overigens doet deze fabriek maar een deel van het productieproces. Ze heeft geen eigen bomen, alle kurk wordt ingekocht. En er worden ook geen eindproducten zoals flessenkurken of kurkvloeren gemaakt. Tijdens de rondleiding wordt dat allemaal prima uitgelegd en er zijn ook voorbeelden van eindproducten aanwezig. Je krijgt dus zeker een goed idee van het bijzondere materiaal kurk en wat ervan gemaakt wordt.
Handmatig
Verwacht geen saaie fabriek! Het selecteren van de kurk op kwaliteit en het klaarsnijden voor verder gebruik gebeurt allemaal handmatig. Het menselijk oog blijkt moeilijk vervangbaar. In de fabriek zie je dus weinig machines en vooral veel, heel veel kurk. En mensen met jarenlange ervaring die met hun handen met die kurk werken. De kurk wordt overigens voor 100% gebruikt, er is geen afval. Vermalen kurk behoudt namelijk zijn bijzondere elastische eigenschappen en heeft daardoor heel veel toepassingen.
Met het op maat snijden vindt ook de visuele kwaliteitsselectie plaats. Foto Cees Groenewegen
Kurk
Kurk is een 100% natuurproduct. Kurk is als een appel, een vrucht van een boom. De mens oogst de vrucht en de boom leeft gewoon door. De kurkeik kan tot 200 jaar oud worden en gedurende al die tijd absorbeert hij CO2 en produceert zuurstof. En levert genoeg kurken voor duizenden flessen. Maar de kurkwouden zijn ook belangrijk als habitat voor allerlei dieren. Om al die redenen is de kurkeik een beschermde boom. Als je zo’n sobreiro in je tuin hebt staan mag je ‘m niet zomaar kappen. Kurk is 100% ecologisch, schadelijk voor niets en niemand en kurk is biologisch afbreekbaar. Je bent dus eigenlijk wel gek als je een fles wijn met een aluminium dopje koopt. Als je milieubewust bent, dan ga je voor kurk.
Familie
Het overgrote deel van de Portugese kurkbomen groeit in de hete Alentejo, maar de kwaliteit van de Algarviaanse kurk is gemiddeld hoger. Dat zit ‘m in de dichtheid van de kurkbast en de onregelmatigheden die je tegenkomt. Daarom koopt de fabriek van Francisco Carrusca graag kurk in de Algarve. De baas op de werkvloer is Hugo, getrouwd met de dochter van de eigenaar. De rondleidingen worden verzorgd door het bedrijf van Sofia Carrusca. Meestal ook door Sofia zelf. Het blijft allemaal in de familie.
De beste kwaliteit flessenstoppers worden rechtstreeks uit de kurkbast gestanst. Foto Cees Groenewegen
Tour
Als je alleen de kurkfabriek bezoekt ben je met een uurtje klaar, al liep onze tour uit door de vele vragen en uitgebreide antwoorden van de gids en de fabrieksmedewerkers. Er zijn ook dagvullende tours beschikbaar, inclusief bijvoorbeeld een bezoek aan een kurkplantage. Het is aan te raden altijd van te voren te boeken.
Shop
Naast flessenstoppers en vloeren worden er nog heel veel andere leuke producten van kurk gemaakt. De fabriek heeft een mooi winkeltje waar je bijzondere souvenirs kunt kopen. Je zult ervan versteld staan. En vergeet niet: 100% ecologisch!
Foto Cees Groenewegen
Interessant artikel, dank!
Leuke uitleg over de kurk!
Zonder meer een leuk verhaal. Maar hoe kom je bij de “Tip”?
Het idee dat alleen kurk een goede ‘wijnstopper’ zou zijn is reeds lang achterhaald.
Natuurlijk probeer ik te prikkelen met mijn tip, maar tegelijkertijd ben ik absoluut van mening dat de kurk de beste “wijnstopper” is die er bestaat. Technisch gesproken is misschien een schroefdop ook wel goed, maar de productie daarvan kost veel meer energie dan die van een kurk. Bovendien zijn aluminium en plastic niet biologisch afbreekbaar, kurk wel. Kurk groeit aan een boom, voor een schroefdop moet je delfstoffen en fossiele grondstoffen gebruiken en die zijn beperkt. Dat terwijl die kurkboom maar kurk blijft leveren. En last but not least: de kurkwouden zijn belangrijk voor onze leefwereld doordat ze CO2 absorberen en zuurstof produceren. We hebben toch al steeds minder bomen in de wereld dus laten we de kurkeiken koesteren. En dat doe je het beste door kurk in de fles te blijven gebruiken. Dan blijft het ook voor de landeigenaren interessant om de kurkwouden in stand te houden. Als je dat allemaal zo leest, dan is mijn tip een gouden tip, denk je ook niet? ?
Helemaal mee eens 🙂
Mooi artikel, dank je wel.
Goed verhaal, dank je wel. Sinds kort heb ik een huisje in Ourique, dus midden tussen de kurkeiken, moest naar Holland om papieren in orde te maken, en zit nu in Holland opgesloten. Gelukkig kan ik nog in het huis blijven van de woningbouw, maar wil uiteraard naar de natuur in Ourique. Is er een oplossing voor mij denk je? Hartelijk dank voor je aandacht en eventuele respons. Marijke.