Mijn tweede reis naar Portugal

Hoe begin je aan een nieuw leven? Door halsoverkop de stad te verlaten en naar Portugal te vertrekken? Had mijn aftocht uit de stad misschien een andere reden dan het verwerken van een stukgelopen relatie? Schuilde er een verstoken verlangen in mij? Overhaast? Ik weet het niet.

Misschien had ik een paar dagen moeten wachten – dat had Romeo en Julia of de Portugese equivalent Pedro en Inez voor onheil behoed – maar ik was een comazuiper geworden.

Liefdesverdriet eindigt vaak in een ramp. Daarna ben je blij jezelf weer terug te vinden, vooral als je dan een betere versie van jezelf ziet. De liefde kan een afkeer hebben voor de toekomst en een weerzin tegen het verleden en dan blijft alleen het nu over. Verdriet maakt me lusteloos, als het gloeien van kooltjes, die maar niet willen doven. En als de liefde dooft en het licht uitgaat, wordt het kil.

Nieuwe horizonten

Het kwelde mij haar ergens ongewild in de stad tegen te kunnen komen en in haar zich terugtrekkende donkere pupillen de groeiende afstand te zien. Dat wilde ik voorkomen en nam dus het vliegtuig naar Faro en liet achter me ‘de verspeelde liefde, de onsterfelijke en nutteloze liefde, die alleen aan figuren behoort, die geen veranderingen ondergaan, omdat ze van nature statisch zijn’. (citaat uit werk van Fernando Pessoa).

Verstrooid over de spiegelgladde zee liggen bootjes, opengeklapt op het marineblauwe zeewater. Vrouwen, gekleed in het zwart met dito kap, controleren de vislijnen tussen halfvergane rietmanden. Mannen in truien duwen visboten naar de zee. Op het strand bewegen zich kletsende ganzen en schapen in colonne en ik zie bokken en geiten voor het enige hotel. De zon prikt op mijn huid. Heerlijk zwetend begint mijn leven in het nu. Ik fotografeer met mijn plastic Kodak wegwerpcamera lege stranden met hier en daar samengeklonterde mensen, overschaduwd door kleurige parasols.

Ik huur een fiets met een nummerbord – dat ik er meteen afsloop – en weet al dat ik op een dag, in Lissabon, mijn fiets tegen de pui zal zetten van het café Arcade, waar Fernando Pessoa elke dag zat.

Buiten de stad Faro doen de vrouwen, die allen hetzelfde gekleed gaan, de was in de rivier. Ze dragen hoedjes en in hun ogen pinkelt de zon. Ze doen niet onder voor elkaar, iedereen is gelijk, geen handeling is anders, ook die van de buurvrouw niet. Op het dor krakende gras ligt glanzend gekreukt linnen. Ik ruik tijm en ik zie ezels, hun botten komen bijna door de huid heen en hun oren zijn altijd te groot. Ezelkarren met boeren en boerinnen, dik gekleed tegen de zon, met gelooide gezichten die grijnzen tegen de zon. Villa’s, rijen olijfbomen, kleine wijnvelden en zoutpannen. Ik geniet van een palmboom, deze maakt me niet alleen vrolijk, maar geeft me een onverhoedse kracht.

En dan opeens bougainvilles. Ze groeien en bloeien overal. De eerste Europeaan die deze plant beschrijft is Jeanne Baret. Omdat ze vrouw is en niet mee mag met een mannenexpeditie, vermomt zij zich als man. Ze wordt beroemd als verstekeling en als één van de eerste travestieten.

Ik weet niet waar en hoe ik de nacht zal doorbrengen. Uren fiets ik langs de zee, langs kliffen, door duinen en dorpjes, over het gortdroge stof van Gods aangename wegen. Op het strand zie ik kleine barakken, gebouwd met aangespoeld hout. Ik stop bij een van de bouwvallige bouwsels en ruik vis en houtskool. Er zit een groepje mannen wijn te drinken. Uit hun schoeisel steken eksteroogtenen, hun broeken zijn goor en rondom de gulpen heeft de opgedroogde urine de stof zwart gekleurd. Door hun haar kan geen kam getrokken worden en als zij het glas heffen en beginnen te lachen lijken hun monden aangevreten door de schimmel, zo wit zijn hun tongen. Ze willen dat ik met hen drink, uit hetzelfde glas van een halfdronken man met een trui vol vissenschubben. Vooruit maar.

Na mijn eerste verontrustende verbazing zie ik dat de zee niet zo geneeskrachtig is als wordt beweerd. Deze sloebers zitten de hele nacht in hun bootjes op zee. Ze laten scheten en hun gekloofde handen zitten vol met opengekrabde wondjes. Het deert ze niet. Toeristen zijn er bijna niet. Wie let er dan op zulke dingen behalve dan die vreemdeling die net uit de bus is gestapt. Hoezo doktersvoorschriften? Kijk ze staan tot aan hun navel in zee, hun gezichten zijn vertekend door angst om door een krabachtige gebeten te worden.  

Mijn wrange filosofische overdenking stokt, als ik centimeters dikke plakken purperrode tonijn op de barbecue zie en dan schiet mij Een natte hel, het boek van de Portugese jezuïet Antonio Vieira te binnen, waarin moeders door de furie van honger hun eigen kinderen opeten.

Wordt vervolgd.   

Robert Kruzdlo schreef in 2019 het boek Tussenmens.

Het eerste artikel van Robert Kruzdlo in zijn serie over Portugal kun je hier lezen.