• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Portugal Portal

Portugal Portal

Online magazine over wonen, werken en genieten in Portugal

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

Oranje boven, leve de sinaasappel!

11 november 2020 door Maja Kersten 13 reacties

Dat de sinaasappel in de hele wereld de bekendste en meest gegeten vrucht is, hebben we aan de Portugese ontdekkingsreizigers te danken want die brachten hem vanuit China naar Europa en Zuid-Amerika.

Tegeltableau met sinaasappelboom
Tegeltableau met sinaasappelboom. Foto Maja Kersten

Bittersinaasappel

De zure of bittere sinaasappel (Citrus aurantium) was eeuwenlang de enige die in Europa bekend was. Vanuit India kwam hij via Perzië terecht bij de Arabieren die hem gingen kweken in het Midden-Oosten, in Zuid-Europa en in Noord-Afrika. De kruisvaarders namen de vrucht mee naar Noord-Europa waar hij gold als een exotische lekkernij voor rijke mensen.

De Perzische naam van de bittersinaasappel was nâranga. In het Frans en Engels werd dit orange, in het Nederlands sprak men van appelen van arancen (appeltjes van oranje).

Zoete sinaasappel

In de 16e eeuw namen Portugese ontdekkingsreizigers de zaden van de zoete sinaasappel (Citrus sinensis) mee uit China. Deze boom liet zich uitstekend kweken in de landen rond de Middellandse Zee en zijn vrucht werd algauw populairder dan de bittere variant.

In Italië, Turkije en ook in de Balkan en Arabische landen noemde men de nieuwe, zoete sinaasappel naar het land dat hem naar Europa bracht, Portugal.

portocale (Roemeens)
portakal (Turks)
портокáлi (Grieks, uitspraak: portokáli)
برتقال (Arabisch, uitspraak: burtuqal)

De nieuwe vrucht kreeg in het Nederlands de naam van het land van herkomst, China, in de oude spelling geschreven als Sina.

Was de sinaasappel aanvankelijk voor rijke mensen die hem aten bij feestelijke gelegenheden of als medicijn, gaandeweg werd het fruit voor iedereen bereikbaar. Vanaf de 17e eeuw werden grote hoeveelheden sinaasappelen via Amsterdam verhandeld naar noordelijke landen. In de volksmond ging de vrucht appelsien heten en deze naam werd door een aantal Noord-Europese landen overgenomen.

Apfelsine (Duits)
apelsin (Zweeds)
appelsin (Deens en Noors)
апельсин (Russisch, uitspraak: apel'sin)
Stilleven uit de 17e eeuw met sinaasappel, sinaasappelbloemen en ander exotisch voedsel als olijven en  oesters
Vivat Oraenge, schilderij van Jan Davidsz de Heem (1606-1684) Rijksmuseum Paleis het Loo.

Sinaasappelboom

De sinaasappelboom is een middelgrote, altijd groene boom die gedijt in subtropische en tropische landen. Vanwege zijn witte, sterk geurende bloemen en zijn oranje vruchten, is het een gewilde sierboom. In Arabische patiotuinen werd altijd een sinaasappelboom geplant en je ziet hem ook als straatboom. Hij laat zich gemakkelijk in model snoeien.

Sinaasappelbloemen staan symbool voor welvaren en waren om die reden populair in bruidsboeketten.

In landen waar een sinaasappelboom de winter niet overleeft, kan hij in potten of kuipen groeien, als je hem ‘s winters maar binnenzet. Vroeger werden voor de overwintering van de sinaasappelbomen speciale kassen gebouwd die men oranjerie noemde naar het Franse woord voor sinaasappelboom oranger.

Sinaasappelboompje als straatboom, gesnoeid als een parasolletje
Laat zich makkelijk snoeien: hier model parasolletje. Foto Maja kersten

Sinaasappelteelt

Brazilië is het land waar de meeste sinaasappels worden geteeld. Op nummer twee en drie van de wereldranglijst staan de VS en China. In Europa bestaat de top drie uit Spanje, Italië en Griekenland. Portugal bekleedt de vierde plaats. De meeste Portugese sinaasappels komen uit de Algarve (356.000 ton in 2019).

De witte, welriekende bloemen verschijnen in het voorjaar aan de boom. Ze bevatten veel nectar, dus waar sinaasappelbomen groeien, wordt ook sinaasappelbloemenhoning gewonnen.

De vrucht heeft een lange rijpingstijd, 7-8 maanden of meer. Hij verkleurt dan van groen naar oranje. Rijp fruit kan lang aan de boom hangen zonder dat het overrijp wordt of eraf valt. Door dit gegeven en door gebruik te maken van rassen die vroeg en laat bloeien, lukt het de teler om bijna het hele jaar door sinaasappels te oogsten.

Iedereen weet dat in sinaasappels vitamine C zit. Maar ze bevatten ook vitamine A, B1, B3 en calcium, kalium, magnesium en foliumzuur. Sinaasappelsap drinken is gezond, maar het fruit eten is gezonder, want dan krijg je ook de vezels binnen.

De bittersinaasappel (pomerans of zure sinaasappel) is niet in de vergetelheid geraakt. Integendeel, men gebruikt hem nog steeds om sinaasappelmarmelade en likeuren, bijvoorbeeld oranjebitter, mee te maken. De schillen die veel etherische oliën bevatten, worden gebruikt bij het brouwen van witbier en in de banketbakkerij gebruikt men ze als smaakmaker en garnering. Van de bloemen maakt men oranjebloesemwater dat veel in de keuken van het Midden-Oosten wordt gebruikt en etherische olie voor parfum en cosmetica.

In China is de boom al duizenden jaren in cultuur en daarom zijn er wel 200 sinaasappelrassen.

sinaasappelen
Foto Jacqueline Macou, Pixabay

Tot slot een recept

Ik ken iemand die alleen door naar een sinaasappel te kijken weet of hij zoet is of niet, of hij droog is of sappig en of hij wel of geen pitjes heeft. Heel bijzonder vind ik dat, want ik zie alleen verschil in grootte. Maar ja, mijn man, want die is het, is dan ook opgegroeid tussen de sinaasappelbomen. Van zijn hand is het volgende eenvoudige recept voor een heerlijke sinaasappelsalade.

Sinaasappelsalade

  • per persoon 1 grote sinaasappel
  • per sinaasappel 1 eetlepel honing
  • kaneelpoeder

Schil de sinaasappels en verwijder de witte binnenlaag zoveel mogelijk. Snijd de vruchten overdwars in dunne plakken. Wip eventuele pitjes uit de plakjes met de punt van je mes. Schik de sinaasappelschijven op een bord of ondiepe schaal, druppel de honing erover en bestrooi ze royaal met kaneelpoeder. De smaken moeten een uurtje intrekken, dat kan naar wens in de koelkast of op kamertemperatuur. Je kunt deze sinaasappelsalade aan de ontbijttafel serveren, bij de lunch, als nagerecht of als bijgerecht.

Bom apetite!

Bron:
E. Sanders (1995) Geoniemenwoordenboek, Amsterdam en Nicoline van der Sijs (2005), Groot Leenwoordenboek (www.etymologiebank.nl)

« Corona – Verslag van een Nederlandse Portugees (3)
Gourgettus »

Categorie: Eten & Drinken Trefwoorden: Algarve, geschiedenis, recept, sinaasappel

Over Maja Kersten

Maja verhuisde in 2014 samen met haar partner van Amsterdam naar Tavira. Tot die tijd was ze werkzaam als docente Nederlands in het VMBO en het MBO. Ze schreef jarenlang voor het ledenblad van een volkstuinvereniging, meestal over tuingerelateerde onderwerpen, maar ook de column waarmee het blad opende. Nu schrijft ze voor Portugal Portal over natuur, cultuur, taal, eten en drinken en literatuur.

Lees Interacties

Reacties

  1. Myriam zegt

    13 november 2020 om 16:27

    Nog een weetje… ook in een groot deel van Vlaanderen wordt de sinaasappel appelsien genoemd 😉

    Beantwoorden
    • Maja Kersten zegt

      14 november 2020 om 11:16

      Dank voor je reactie en aanvulling!

      Beantwoorden
  2. Hanneke Rijkelijkhuizen zegt

    15 november 2020 om 07:23

    Leuk, interessant artikel. Wij genieten, hier in Centraal Portugal, volop van onze eigen sinaasappels. Ik ga de salade van je man uitproberen.

    Beantwoorden
    • Maja Kersten zegt

      15 november 2020 om 16:08

      Doen hoor, je krijgt er geen spijt van. Dank voor je reactie.

      Beantwoorden
  3. Whilma Kooistra zegt

    15 november 2020 om 07:32

    Het water loopt al in mijn mond, wist niet dat een sinaasappelboom in totaal zo gebruikt wordt. Bedankt voor dit artikel.

    Beantwoorden
    • Maja Kersten zegt

      15 november 2020 om 16:08

      Jij bedankt voor je reactie.

      Beantwoorden
  4. Gerard J. Bos zegt

    15 november 2020 om 12:45

    Wat een leuk artikel weer. Hier in Amares, Noord-Portugal, is, naar wat mij wordt verteld, ook een belangrijk sinaasappelgebied. Voornamelijk de bittere variant, die wordt gebruikt in gebak, gedroogd, likeur. Maar geen grote boomgaarden! Nee, iedereen heeft zijn eigen bomen. En dan geef je gewoon wat van die oranje rakkers aan iemand die – nog\helaas – geen eigen bomen bezit.
    Wij moesten helaas onze bomen vellen in verband met de aanleg van het zwembad en parkeerterrein bij ons bed en breakfast Villa Branca Barreiros, maar ze komen terug, op een andere plek en in een ander formaat.

    Beantwoorden
    • Maja Kersten zegt

      15 november 2020 om 16:11

      Plant vooral sinaasappelbomen, al is het voor de heerlijke geur van de bloemen! Bedankt voor je reactie.

      Beantwoorden
  5. willem Pelt zegt

    15 november 2020 om 14:51

    klein detail; een sinaasappel wordt oranje van wege koude (koele) nachten.

    Beantwoorden
    • Maja Kersten zegt

      15 november 2020 om 16:09

      Dank voor je reactie en aanvulling.

      Beantwoorden
  6. Olga R zegt

    30 november 2020 om 14:58

    Interessant artikel weer Maja. We hebben de sinaasappelsalade al een paar keer gemaakt, heerlijk. Jammer genoeg niet met Portugese sinaasappels, maar evengoed lekker.
    Groeten, Olga en Antonio

    Beantwoorden
    • Maja Kersten zegt

      1 december 2020 om 16:31

      Dank voor je compliment Olga en Antonio, groetjes ook van Mus

      Beantwoorden
  7. Winy Schalke zegt

    13 januari 2021 om 22:58

    Vandaag heb ik je sinaasappelsalade gemaakt, als toetje. Verrassend lekker!

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

De Portugese Robinson Crusoe – de echte
Portugees zout – Hollandse handel
Os Lusíadas

Primaire Sidebar

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

en ontvang elke week gratis de nieuwste artikelen over Portugal in je mailbox.

Aanmelden

Zoek je iets?

Schrijvers gezocht

Zin om iets te publiceren op deze website? Neem contact op.

Trefwoorden

accommodatie Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie bosbrand Coimbra column Corona cultuur dagboek dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuurpark Noord-Portugal Porto recept reizen sport steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Hanneke Rijkelijkhuizen op Nostalgia 7, slot – Sessenta anos: “Slot? Slot? Wat maak je me nou? Ik had willen lezen over het vervolg van je romances…. Maar weer een…”
  • Winy Schalke op Oranje boven, leve de sinaasappel!: “Vandaag heb ik je sinaasappelsalade gemaakt, als toetje. Verrassend lekker!”
  • Ans op Nostalgia 6 – De varkensslacht: “Mooi geschreven! En herkenning hoe ‘t vroeger, bij ons thuis in Nederland, ongeveer ook zo verliep. Wat ‘n feest en…”
  • Els op De Portugese Robinson Crusoe – de echte: “Santa Helena, eerder alleen een naam voor mij, maar wat een onverwachts veelzijdig stuk geschiedenis! Alles wat er over de…”
  • Bart op Corona – Verslag van een Nederlandse Portugees (4): “Een leuk stukje, maar het zal nog lang gaan duren voordat het weer normaal wordt. Er is inmiddels een sterkere…”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • Schrijvers
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

en ontvang elke week gratis de nieuwste artikelen over Portugal in je mailbox.

Aanmelden

Portugal Portal

is een initiatief van
Winy Schalke
Arganil – Portugal
+351 91 41 28 590
mailportugalportal@gmail.com

  • E-mailadres
  • Facebook
  • Instagram

© 2021 · Website gemaakt door Alva Design