Over stations, treinen en een Spaans-Portugese rivier

In de herfst van 1856 beschikt Portugal nog niet eens over een handvol (goede) wegen. Van Porto naar Lissabon reizen duurt bijna 5 dagen. Als eindelijk een trein tussen Lissabon en Carregado gaat rijden, volgt een snelle groei van de Portugese spoorwegen totdat de auto zijn intree doet. Lees en likkebaard …

Lijnen worden opgedoekt, rails raken overwoekerd en stations verkrotten. Sinds 2016 kent Portugal het Revive Ferrovia-programma.

Tussen Arco de Baúlhe en Amarante lag tot 1980 een treinverbinding totdat deze uit de roulatie werd gehaald. Op het voormalige spoor ligt nu een 40 km lange voornamelijk geasfalteerde ecovia. Eens in je Portugese leven moet je hier fietsen of lopen. De ecovia loopt langs de Tâmega, een werkelijk schitterende rivier, waarover meer aan het eind van dit stukje.

Revive Ferrovia-programma

In 2016 lanceert de regering het Revive Ferrovia-programma, een samenwerkingsovereenkomst tussen Turismo Fundo en IP Património – Administração e Gestão Imobiliária. Dit “cultureel spoorweg erfgoed”-project wil de vaak prachtige, maar vervallen stations een nieuw leven inblazen. De stations en aanverwante infrastructuur worden via openbare aanbestedingen verhuurd aan particuliere bedrijven die verantwoordelijk worden voor de verbouwing ervan. De nieuwe functie van deze gebouwen is vaak van toeristische aard, maar de stations kunnen ook verbouwd worden tot wooneenheden en/of restaurants.

Voormalig stations in het Noorden en de Alentejo

In de eerste fase werden 30 locaties, voornamelijk in Alentejo en in het Noorden, geïdentificeerd. In de tweede fase, begin dit jaar, werden openbare aanbestedingen uitgeschreven. Winnaars moeten renovaties met eigen middelen of via leningen financieren. Maar let op, want het gaat om een onder-concessie. Voor elk object geldt een verplichte huurtermijn van minimaal 20 jaar. De Comboios de Portugal zouden, na het einde van het contract, de stations en de verbindingen weer operationeel kunnen maken.

Naast de wachtruimtes zijn er overdekte goederenopslagplaatsen, een overslagterrein en soms een woongedeelte die gebruikt kunnen worden.

Verdienmodel

Momenteel bedraagt de totale investering in voormalig stations en infrastructuur ongeveer 140 miljoen euro. De staat heeft reeds 2,4 miljoen euro aan huur binnengehaald.

Hergebruik

Revive Ferrovia is een mooi voortborduren op Revive Natureza. Dit project is gericht op waardeverhoging van leegstaande openbare eigendommen die deel uitmaken van het natuurlijke erfgoed. Een hernieuwd gebruik en/of toepassing van deze stukken natuur komt ten gunste van lokale gemeenschappen of stimuleert vestiging van nieuwe bewoners en bezoekers.

“Het is logisch om publiek-private partnerschappen voor deze vorm van infrastructuur in te schakelen”, zegt Rita Marques, staatssecretaris Toerisme, “de staat is de eigenaar van een zeer relevante reeks eigendommen met een hoge patrimoniale waarde die opnieuw moeten worden gekwalificeerd.”

De trein heeft de toekomst

Er ligt een goed plan om het krakende spoorwegsysteem van Portugal te upgraden. Maar dat moet eerst nog door de regering worden goedgekeurd. Dat zal in maart 2022 gebeuren, als het een beetje meezit. Maar eerst moet er gelobbyd worden, en flink. Vijf regionale debatten zullen ervoor moeten zorgen dat de burgers ook de kans krijgen om een bijdrage via internet te kunnen leveren.

Het basisidee is dat er een treinverbinding is met elke districtshoofdstad, zodat vervoer van personen en goederen gewaarborgd wordt. Ook moeten er goede treinverbindingen met Spanje komen, want die zijn er nu niet.

Treinreizigers naar Spanje vanuit de Algarve bijvoorbeeld, kunnen niet verder treinen dan Vila Real de Santo António en moeten dan verder met taxi of via ontelbare buslijnen. Vrienden van de spoorwegen roepen op tot de terugkeer van internationale treinen, met slaapcoupés, als de Lusitania en Sud Expresso.

Voor hobo’s

Nachttreinen hebben de toekomst. Er zijn 5 nieuwe Europese nachttreinverbindingen aangekondigd die de komende jaren operationeel zullen worden:

1. in december 2021 Parijs, München en Wenen;
2. Zürich, Keulen en Amsterdam;
3. in december 2022 Zürich en Rome;
4. in 2023 Parijs, Brussel en Berlijn
5. in 2024 Zürich, Perpignan en Barcelona.

Vakantie

De Tâmega heeft mooie rivierstranden. Je kunt er kanoën en roeien, zwemmen, zeilen en op forel of paling vissen. Er zijn prachtige moerassen die zo waardevol zijn voor de natuur. Je kunt er lopen, klimmen, fietsen, rondbanjeren, flaneren, smullen en smikkelen, vooral in het Frans aandoende stadje Amarante, dat, jazeker, aan onze rivier ligt.

In Amarante eet je doces conventuais bij je kopje koffie. Mierzoet, dat wel!

Water

De Tâmega vormt de grens tussen Trás-os-Montes en de Minho en is een van de belangrijkste rivieren van Portugal. Zij is ongeveer 196 km lang en ontspringt in het Spaanse Ourense in Alberguería in Verín en stroomt langs de Noord-Portugese steden Chaves en Amarante en uiteindelijk plonst ze in bij Entre-os-Rios in de Dourorivier.

De rivier dankt haar naam aan de Tamaganos of de Tamagani (in het Latijn). Een volk dat aan de oevers van de rivier rondom Chaves leefde vóór de Romeinse overheersing op het Iberisch schiereiland. Een aantal rivieren in Galicië hebben hetzelfde voorvoegsel, zoals de Tambre, de Támoga en de Tamuxe. Maar wat denk je van de Britse waterwegen zoals de Theems, de Tamar of de Tame. Tam of variaties daarop betekent in diverse talen donker van kleur, zoals in het Russisch темно, in het Litouws tamsi, in het Lets tumsa, in het Sanskriet tamas en in het Welsh tywyll.

Er is nog zoveel te schrijven over deze rivier, over de Portugese waterwegen sowieso en dan zijn er nog de fascinerende verhalen en weetjes over dammen en stuwmeren. Wordt vervolgd …