• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Portugal Portal

Portugal Portal

Informatie over wonen, werken en genieten in Portugal

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

Stoelnummers in de Portugese trein, een verklaring.

Door Henk Eggens 6 reacties
Gepubliceerd op 15 maart 2023

Op 23 oktober 2015 schreef ik een artikel op Portugal Portal over de raadselachtige volgorde van de stoelnummers in de Portugese Intercidades trein. Ik vroeg de lezers of ze een verklaring wisten, maar die kwam niet. Onlangs schreef een lezer dat hij in de trein reisde en zich verbaasde over de nummering. Hij vroeg mij of er een verklaring was gevonden voor dit raadsel. Zijn vraag stimuleerde me om op het Net te gaan zoeken. Ik kwam een artikel tegen van Hélder Pinto op een weblog van de Sociedade Portuguesa de Matemática (Portugese Wiskunde Vereniging). Zijn uitleg geef ik hieronder.

Hélder Pinto’s verklaring van het raadsel.

Hoe is het zitschema nu?

Hoe is de stoelnummering in de huidige Portugese sneltreinen? Hieronder laat ik het zitschema van een Intercidades-rijtuig zien.

Zitschema van een rijtuig in de Intercidades trein.
Zitschema van een rijtuig in de Intercidades-trein. De rugleuningen van elke stoel zijn groen weergegeven.
Alle beelden komen uit het artikel van Hélder Pinto, tenzij anders vermeld.

Ik reis regelmatig in de trein in Portugal en ik kan geen verklaring voor dit vreemde patroon ontdekken (waarom is bijvoorbeeld 28 naast 22? Waarom staat 14 op de eerste rij?). De meeste passagiers, en ook ik, moeten zoeken om hun stoel te vinden.

Het valt op dat de rijen met even getallen altijd worden afgewisseld met een rij met oneven getallen, maar het patroon in deze rijen is anders. Waarom zijn de cijfers 1, 2, 3 en 8 aan de ene kant en de cijfers 4 , 5, 6 en 7 aan de andere kant?

Uit het verre verleden van de trein

Hélder Pinto vond een website met een mogelijke verklaring. Volgens deze bron stamt deze nummering uit het begin van de geschiedenis van de trein, waar rijtuigen waren verdeeld in coupés van elk zes stoelen. Een zijgang gaf toegang tot de coupés (zie onderstaande tekening).

Tekening van een trein met coupés
Tekening treinwagon met coupés.

Elke stoel werd geïdentificeerd door het coupénummer en een nummer van 1 tot 6. De oneven nummers stonden in een bepaalde rijrichting (bijvoorbeeld vooruitkijkend, in de richting waar de trein naartoe rijdt) en de even nummers aan de andere kant (in mijn voorbeeld dus achteruit kijkend), te beginnen met tellen vanaf de zijkant van de deur naar de zijgang. De stoelnummers 1 en 2 bevonden zich altijd bij de deur naar de zijgang. De plaatsen 5 en 6 waren altijd bij het raam.

Stoelnummering in de ‘coupé-opstelling’. De coupénummers zijn rood, de stoelnummers zijn zwart.

In een tijd dat er zonder computerondersteuning tickets werden verkocht, was dit schema een grote hulp. Eerst werden stoelen 1, 2, 5 en 6 verkocht. De plaatsen in het midden (3 en 4) bleven dan leeg, zodat niemand dicht tegen elkaar aan hoefde te zitten. Precies zoals wij graag in het vliegtuig een lege stoel naast ons willen hebben. Bij veel vraag werden ook stoelen 3 en 4 verkocht. Het was dus gemakkelijk om de stoelkeuze aan het loket te maken en het was mogelijk om stoelen te verkopen aan reizigers die vooruit of achteruit wilden reizen, afhankelijk van hun voorkeur.

Van coupés naar wagons

Na verloop van tijd hadden de rijtuigen geen coupés meer en werden ze een enkele wagon met een middengang (meestal in groepen van vier stoelen aan elke kant; twee naar voren gericht en twee naar achteren zoals in de afbeelding hieronder).

Moderner stoelarrangement met stoelen ‘face to face’, zoals in de Nederlandse ‘Blauwe Engel’. Foto Willem 90.

Maar ondanks de wijziging in de opstelling was bleven in Portugal enkele kenmerken van de oude nummering behouden:
De oneven nummers wezen allemaal dezelfde kant op (hetzelfde gold voor de even nummers); zitplaatsen 5 en 6 moesten aan het raam blijven, zitplaatsen 1 en 2 moesten nu ook aan het raam (vroeger bevonden de stoelen 1 en 2 zich naast de coupédeur). Zo werden de oude vakken in tweeën verdeeld (de stoelnummers 1, 2 en 3 aan de ene zijde van de wagon en 4, 5 en 6 aan de andere zijde). Omdat het aantal stoelen in een ‘groep’ toenam van zes naar acht werden de nummers 7 en 8 toegevoegd (het nummer 7 aan de oneven kant en het nummer 8 aan de even kant, uiteraard). Het aantal coupés werd veranderd in een verdeling van groepen stoelen van vier, geïdentificeerd door de tientallen van de stoelnummers. Het schema hieronder geeft dit nummeringssysteem weer. Daarom begint de nummering van treinen over het algemeen bij nummer 11, de eerste plaats in het rijtuig bij de ingang. Dit is overigens niet het geval op de Intercidades-treinen; sommige stoelen werden verwijderd om plaats te maken voor opslag van bagage.

Stoelnummering in wagons met  groepen van vier tegenover elkaar.
Stoelnummering in wagons met groepen van vier tegenover elkaar.

Na verloop van tijd veranderde de opstelling in de rijtuigen van groepen van vier tegenover elkaar. Er kwamen meerdere rijen achter elkaar in de ene richting en meerdere rijen in de tegenovergestelde richting, met enkele groepen van vier zitplaatsen waar je elkaar kunt aankijken. Het nummeringssysteem werd daarentegen wel gehandhaafd.

Zitschema van een rijtuig in de Intercidades trein.
Zitschema in de Intercidades. De rugleuningen van elke stoel zijn groen weergegeven.

Portugal is overigens niet het enige land waar de stoelnummers de geschiedenis weerspiegelen. Bijv. de Deutsche Bahn kent een gelijksoortige nummering als in de Intercidades in Portugal.

Stoelnummers in een Duitse trein
Stoelnummers in een Duitse trein. Beeld Deutsche Bahn.

De Thalys heeft een meer overzichtelijke stoelnummering.

Schema Thalys wagon
Een schema van een Thalys-wagon met overzichtelijke nummering. Beeld Thalys.

Wat kunnen geschiedenis en traditie veel van huidige gecompliceerde zaken verklaren! Het systeem van de stoelnummering in Portugese sneltreinen die ik hier beschrijf is een logische verklaring, maar het staat niet vast dat het de juiste verklaring is.

Dit artikel kwam tot stand met medewerking van Hélder Pinto, professor aan het Piaget Instituut van Vila Nova de Gaia.

« Portugese inclusieve kunst in Rotterdam
Een Nederlandse artist-in-residence in Portugal »

Categorie: Algemeen, Geschiedenis, Reizen Trefwoorden: Portugal, trein, zitschema

Over Henk Eggens

Henk Eggens leerde Portugal kennen toen hij in de ex-overzeese gebieden ging werken in de gezondheidszorg: Eerst in Cabinda, Angola, toen nét enkele maanden onafhankelijk geworden (1976-’78) en daarna in Guinee-Bissau (1980-’84). Daar kreeg hij een bijzonder inzicht in onderdelen van de Portugese cultuur en politiek. Sindsdien ging hij regelmatig met het gezin naar Portugal op vakantie, meest in een huurhuis bij de Rio Dão in het Viseu district. Voor werk ging hij jarenlang voor korte periodes naar veel landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika, bijvoorbeeld ook naar de Portugeessprekende landen Mozambique en Brazilië. In 2013 verhuisden zij naar Santa Comba Dão, district Viseu; Henk als actieve pensionado, Maria de Jesús als consulente leprabestrijding. Veel tijd om Portugal en de Portugezen beter te leren kennen en te waarderen. Henk is sinds medio 2021 redacteur van Portugal Portal.

Lees Interacties

Reacties

  1. Kristine Nuberg zegt

    15 maart 2023 om 16:17

    Tjonge, je moet wel wiskunde gestudeerd hebben om dit alles te begrijpen! Muito complicado!
    Moet het nog eens goed doorlezen…….
    Zit ik nog met een andere vraag: waarom is er geen enkele logica in de huisnummers? Nummer 17 bijv. en de buurman op nummer 28…. Ik heb me laten vertellen dat het het aantal meters tussen de beide huizen is….

    Beantwoorden
    • JPJ Schildt zegt

      19 maart 2023 om 12:12

      Ik vermoed dat de huisnummering gewoon de volgorde van bouwen is geweest.
      In Nederland krijgt het tussengebouwde huis een letter er achter, nummer 7A.
      In Frankrijk doen ze het wat gemakkelijker op het platteland: dan is het huisnummer gerelateerd aan het aantal meters vanaf het gemeentehuis.

      Beantwoorden
  2. Michiel van Dam zegt

    19 maart 2023 om 09:07

    Nog voor Kristine’s reactie gelezen te hebben had ik ‘hogere wiskunde’ in de mond. De uitleg van Henk Eggens fascineert. Dank.

    En wat de huisnummers betreft, Kristine, wij zijn nooit uitgeleerd.

    Beantwoorden
  3. JPJ Schildt zegt

    19 maart 2023 om 12:06

    Het is logisch dat de logica in de nummering van de treinzetels niet voor iedereen duidelijk is. Niet iedereen heeft weet van de geschiedenis van nummering en daarom ziet men de logica niet.
    Zoals een groot filosoof ooit zei: Je ziet het pas als je het doorhebt.

    Beantwoorden
  4. Arlette zegt

    20 maart 2023 om 06:45

    Dank voor de explcatie van de stoelnummers. Al jarenlang mijn hoofd over gebroken.
    Over de huisnummers : Pas sinds kort hebben wij huisnummers in ons dorp met ook de wonderlijke sprongen.
    Bij ons is dat gebaseerd op het aantal meters waar de ingang van jouw huis zit ten opzichte van het begin van de straat. Het dorp verderop behoort tot een andere freguesia en heeft de “gewone” volgorde met als resultat dat een nieuw gebouwd huis tussen 37 en 39 in het nummer 37a krijgt

    Beantwoorden
  5. Janwillem van der Ent zegt

    24 maart 2023 om 11:52

    Dat de huisnummering de volgorde van bouwen is, klopt niet. Het gaat inderdaad, zoals Kristine Nuberg verteld is, om het aantal meters, gerekend vanaf het begin van straat of weg. Zo wonen vrienden van me op nummer 235 aan een weg waaraan nog geen twintig huizen staan. Het eerste huis aan deze weg heeft nummer 31. Toen mijn vrienden hun huis betrokken moesten ze trouwens door navraag bij het kadaster erachter komen niet alleen wat het huisnummer was, maar überhaupt hoe de weg heette; straatnaambordjes kwamen er pas jaren later.

    Deze wijze van nummeren wordt op grote schaal toegepast in Portugal, maar het ‘Nederlandse systeem’ komt ook voor, zoals in Silves (Algarve), waar een nummer 18 soms ‘gewoon’ tussen 16 en 20 zit. En er zijn ook plaatsen waar er helemaal geen huisnummers zijn, terwijl de namen van straten ook niet altijd duidelijk zijn, ontdekte ik in Armação de Pera; daar werkt men met namen of aanduidingen van gebouwen: Edificio Estrela, Bloque 2, Lote 12 etc.

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Armona is mooi en verlaten, Algarve, Portugal
Armona, het Schiermonnikoog van Portugal
Creatief artwork van het bedrag €760, het Portugese minimumloonedrag
Rondkomen van het Portugese minimumloon
De Portugese auteur van een piratencode

Primaire Sidebar

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

en ontvang elke week gratis de nieuwste artikelen over Portugal in je mailbox.

Aanmelden

Zoek je iets?

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

accommodatie Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dagboek dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuurpark Noord-Portugal Portugal recept reizen steden taal taalweetjes Tavira toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • MIchiel van Dam op Armona, het Schiermonnikoog van Portugal: “Cees Groenewegen en zijn geliefde gaan graag in september een dagje naar Armona. ‘Het Schiermonnikoog van Portugal’, zo meldt hij…”
  • Hennie Dolsma op Armona, het Schiermonnikoog van Portugal: “Zou graag de band een keer mee willen maken …als we in het voorjaar in Olhos de agua zijn maken…”
  • Henk Eggens op Engelse dominantie in Portugal: “Beste Pieter, We raken verder en verder van Portugal verwijderd, de kern van deze website. Maar dit wil ik (Henk)…”
  • Pieter Schildt op Engelse dominantie in Portugal: “Beste Denis je vraagt je af waarom Esperanto niet is doorgebroken als universele taal zodat iedereen zijn eigen taal spreekt…”
  • Cees Groenewegen op Met de camper door Portugal (boekbespreking): “Portugal Portal verkoopt geen boeken. Je moet je melden bij de boekverkoper.”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • Archief
  • Schrijvers
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

en ontvang elke week gratis de nieuwste artikelen over Portugal in je mailbox.

Aanmelden

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2023 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Manage {vendor_count} vendors Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}