Wijn van de doden

De dodenwijn heeft een verrassende framboosrode kleur, een lichte neus van bloemen en zure kersen, heeft soms een prikkeltje en smaakt een tikkie zuur. De gebottelde wijn wordt voor een gemiddelde duur van zes maanden begraven om onder de donkere grond op een constante temperatuur te kunnen gisten. Het is een lekkere drinkwijn met een gering alcoholpercentage van zo’n 11%, want in het koude Trás-os-Montes worden de druiven vroeg geplukt (jong) voordat de vorst invalt.

Vinho dos Mortos of Tinto Napoleónico

De traditie van wijn begraven ontstaat in 1807 tijdens de tweede Franse aanval op Portugal via het noorden. Er wordt verteld dat Franse troepen, onder leiding van maarschalk Nicolas Jean-de-Dieu Soult, steden en dorpen in Trás-os-Montes leegplunderen op hun weg naar de inname van Porto. Om het roven van wijn te voorkomen, begraven de bewoners de flessen op de meest onverwachte plekken. Wanneer de vijandige legers zich terugtrekken en de bewoners naar hun huizen terugkeren, wacht hen een verrassing als blijkt dat de wijn uit die opgegraven flessen smakelijker is dan gewoonlijk. De wijn is lichter, fruitiger en een beetje koolzuurhoudend als gevolg van een opeenhoping van koolstofdioxide. Het duurt niet lang of het begraven van wijn wordt een trend, maar het is moeilijk te achterhalen wanneer de naam ‘wijn van de doden’ – als een knipoog naar al die maanden in het donker – gemeengoed wordt.

De enige echte bottelaar

Armindo Sousa Pereira is de enige producent en bottelaar van deze unieke wijn, die op een speciale en traditionele manier wordt verkregen. In 2008 wordt de Vinho dos Mortos gecertificeerd en wordt het een officiële regionale wijnsoort uit Trás-os-Montes

Het is niet gemakkelijk om een afspraak te maken met Armindo Pereira. Gelukkig kun je hem vaak in het museum vinden. De gepensioneerde minister van Financiën loopt tegen de 70 en is niet van plan om zijn wijn te exporteren. “Alles wat ik produceer wordt hier landelijk verkocht.” Het is ook een mooie manier om meer toeristen naar Boticas te halen, waar ze in het kleine museum de geschiedenis van deze wijn kunnen achterhalen en een paar flesjes voor thuis kunnen kopen.

“Mijn grootouders en ouders hebben de techniek en de praktijk van van de de vinho dos mortos-cultuur op mij overgebracht. Ik hoop dat mijn twee kinderen deze traditie zullen voortzetten.”

Mannentaak

Armindo Pereira heeft geen geheimen en is niet bang voor na-apers. Er valt trouwens niet veel te vertellen, de wijn moet in de klei worden begraven, meer heeft het niet om het lijf, zegt hij. Hij vertelt dat het vinificatieproces onderhevig is aan een strakke planning en rigoureuze controles. In het midden van november begint hij met het planten van nieuwe rassen op de westelijke hellingen van Boticas. In februari snoeit hij de wijnstokken en na twee maanden begint hij met het enten. Als het warmer wordt, tegen de lente, barsten de wijnstokken open en voegt hij zwavel en sulfaat toe. De druivenpluk start de eerste week van oktober. Dan gaan de druiven naar de wijnpers. Over het algemeen is het persen van de druiven (het plattrappen) een mannentaak.

Na ongeveer zes dagen begint de wijn te gisten. Als de malolactische gisting voldoende is volbracht, begint de certificeringfase. Nadat de wijn goedgekeurd is, wordt hij gebotteld. Dan komt de meest emblematische fase van het hele proces, het begraven van de flessen in het grind in de kelder van zijn grootmoeder. Deze kelder gebruikt hij sinds 1972 en is sindsdien uitgebreid en aangepast aan de nieuwe eisen. In juli en augustus worden de flessen opgegraven en start de verkoop.

Op de hellingen, die uitkijken over het dorpje Boticas, staan de Vinho dos Mortos-wijngaarden. Alleen hier zijn de bodem en het klimaat optimaal geschikt voor de productie van deze druiven. De wijn is samengesteld uit diverse soorten druiven, zoals de Touriga Nacional, Touriga Franca, Tinta Barroca, de Trincadeira en Alicante Bouschet De wijnproducerende microregio bestaat uit Boticas, Granja, Pinho, Bessa, Quintas, Valdegas en Sapelas.

Wat kost zo’n fles?

De prijs van ongeveer 10 euro per fles is relatief hoog, gezien de beperkte productie van zo’n 7000 flessen per jaar. De wijnen kunnen via de website van Vinho dos Mortos worden gekocht op het moment van de oogst.