Zaterdag 10 december 2022 gaat het Portugese voetbalelftal (heren) op voor de kwartfinale van het wereldkampioenschap. Ik zie weer veel vlaggen uit de ramen hangen in de stad. Ze stralen voor mij een gevoel van saamhorigheid uit rondom het nationale voetbalelftal. Portugal heeft een mooie vlag, vind ik.
De vlag
De huidige vlag is ‘in functie’ sinds 30 juni 1911. Portugal heeft eigenlijk een complexe vlag. Ik ga de elementen van de vlag eens fijn ontleden. De voornaamste kleuren van de vlag zijn rood en groen, net als de thuisshirts van het nationale elftal.
Beeld Freesvg.
De kleuren rood en groen zijn de kleuren van de vlag van de Partido Republicano Português. Deze politieke partij was in 1910 de voornaamste factor die de jonge koning Emanuel II verjoeg, waarna de republiek Portugal uitgeroepen werd.
Beeld Wikimedia.
Aan de twee kleuren zijn allerlei symbolische betekenissen gegeven. Salazar beweerde dat het groen voor hoop stond en dat het rood het bloed vertegenwoordigde van de soldaten die voor Portugal stierven. Anderen beweerden dat het rood sloeg op de zon die de Portugese ontdekkingsreizigers bescheen en dat de groene kleur symbool stond voor de oceaan waarover ze voeren. Allemaal interpretaties achteraf, als we weten dat de kleuren van de vlag rechtstreeks gekopieerd zijn van de vlag van de Portugese Republikeinse Partij.
Details
Nu komen we bij het interessantere en complexe beeld in het centrum van de vlag. Van buiten naar binnen zien we een geel armillarium, een metalen instrument dat een hemelbol voorstelt. Dit werd uitgevonden door Eratosthenes in 255 voor Christus en werd gebruikt om positie of tijd te bepalen. De gele cirkels die gedeeltelijk te zien zijn op de vlag stellen de evenaar, een meridiaan en de twee keerkringen voor. Het instrument op de vlag van Portugal verwijst naar de ontdekkingsreizen die Portugese zeelieden deden in de 15e en 16e eeuw.
Vóór het armillarium is het wapenschild ( Portugees: escudo) van Portugal te zien, een van de oudste ter wereld. Het is, met enige variatie, aanwezig op Portugese vlaggen sinds 1248.
De zeven kastelen in de rode baan stellen de Portugese overwinningen op de Moren voor tijdens het koningschap van Alfonso III in de dertiende eeuw. Daarbinnen, op een witte achtergrond zien we vijf blauwe wapenschildjes, de quinas. De vijf schildjes symboliseren de vijf Moorse koningen die D. Afonso Henriques versloeg in de slag om Ourique in 1139. Elk schildje heeft vijf witte puntjes. Deze puntjes verbeelden de vijf wonden van Jezus voor en tijdens zijn kruisiging. Hier vermengen zich staat en religie.
Terug naar het heden
Het voetbalelftal (heren) van Portugal heeft als bijnaam de Seleção das Quinas. Ik hoop dat in de komende voetbalwedstrijd(en) de Portugese verdediging de quinas in gedachten houdt om het doel te verdedigen. De zeven veroverde kastelen moeten dan de doelpunten weergeven die het team gaat scoren.
Update: Portugal werd op 10 december 2022 in de kwartfinale, dapper strijdend, door Marokko uitgeschakeld. Er zijn nog veel meer redenen om de vlag uit te hangen.
Ook al liggen ze eruit, ze hebben goed gespeeld. Het einde van Christiano Ronaldo als international. Tranen bij hem. Zo vaderlands lievend. Alleen Portugezen hebben daar de juiste ‘klank’ voor: saudade.