Laat mij maar met de deur in huis vallen: muziek was één van de drijfveren die deze kakelverse gastschrijver zo’n 25 jaar terug naar Portugal bracht. Het was een tijd waarin namen als Dulce Pontes, Madredeus en andere Cristina Branco’s enige naam en faam verzamelden in de Lage Landen en al eens opdoken in de CD-afdeling van de lokale bibliotheek. Ondanks een taal die voor mij toen nog eerder een beetje als Russisch klonk, was ik gecharmeerd door de kristalheldere stemmen en de eigen identiteit van de muziek, composities en arrangementen. En blijkbaar stond het ergens in de sterren geschreven, want diezelfde muziek had op mijn eerste dag in Portugal in die mate impact dat de klik met het land en zijn cultuur er per direct was.
Als toeval het overneemt
18 juli 2001: na de landing in Lissabon en op de ring al meteen een inbreuk op de mij totaal onbekende Via Verde – al snel kom ik erachter dat Portugal op technologisch vlak een echte koploper is – staat de dag grotendeels geprogrammeerd in het prachtige Sintra. Daar trekt een grote affiche op de Praça da República mijn aandacht. Het betreft een concert van de groep Madredeus die haar nieuwe plaat ‘Movimento’ komt voorstellen in de tuin van één van die schitterende paleizen die de stad rijk is. Toevallig gaat de voorstelling vanavond door, op naar de Posto de Turismo dus. Helaas, het concert is sinds maanden uitverkocht, “lamento senhor“. Enfin, om een lang verhaal kort te maken: een onwaarschijnlijke samenloop van omstandigheden levert mij in extremis twee tickets op (aan de halve prijs want ze waren in eerste instantie gekocht door inwoners van Sintra) en daar bovenop nog een babbel met Teresa Salgueiro, zangeres van Madredeus en eigenares van zo’n engelenstem. Na de soundcheck, waarvan ik ook al per toeval één van de weinige getuigen ben, stuurt zij een bodyguard wandelen en ik stel mij als Bruggeling voor. Zij spreekt perfect Engels en herinnert zich maar al te goed dat hun doorbraak in de Lage Landen volgde op een doortocht op Brugges Festival in 1992. We hebben het over mijn thuisstad, haar muziek en mijn eerste ervaringen in Portugal. Een kleine tien minuutjes later zijn een abraço en twee gesigneerde tickets mijn deel. Op dat moment weten wij nog niet dat de groep een klein jaar later in een maand tijd twee keer in de Brugse stadsschouwburg zal staan, de tweede keer na een beslissing te elfder ure om live de (symfonische) plaat Euforia op te nemen, samen met het Vlaams Radio Orkest.
Een Hollander in koninklijk Sintra
Sintra wordt wel eens beschreven als de Tovertuin van Portugal. Het was vroeger dan ook het buitenverblijf van koningen, prinsen en al wie daar rond draait. Het ligt in een prachtige vallei, bezaaid met tientallen paleizen met de meest kleurrijke en prachtige tuinen. Het Palácio de Seteais (Paleis van de Zeven Zuchten) is er één van en levert ook een link met de Nederlanden op. Het is tegenwoordig een luxehotel, gelegen naast de befaamde Quinta da Regaleira. Het werd echter gebouwd in opdracht van de Hollandse zakenman en consul generaal in Portugal Daniël Gildermeester, kort na de grote aardbeving in Lissabon (1755), toen zowat alles in de wijde omgeving helemaal her op te bouwen was. Zeker is dat het een man met smaak was want de locatie is onbeschrijflijk mooi en draagt bij aan het idyllisch karakter van het avondlijke concert. Hierbij toch deze bedenking: Madredeus wordt heel dikwijls ondergebracht in het schuifje ‘Fado‘, echter helemaal ten onrechte. Eigenlijk is hun muziek een mix van traditionele muziek en hedendaagse folk, gedrenkt in een flinke portie moderne klassieke muziek. Samen met die intrigerende stem van Teresa Salgueiro levert het mengsel een unieke, sublieme en relaxerende sound af.
Meer dan alleen maar fado
U zal begrijpen, beste lezer, dat die eerste dag in Portugal waarschijnlijk verantwoordelijk is voor de twee passies die mij sedertdien in hun macht houden: Portugese muziek en de (al dan niet historische) banden tussen Portugal en de Lage Landen. Over die muziek wil ik eerst graag nog het volgende kwijt. Als men in het buitenland Portugese muziek ter sprake brengt is de eerste reactie steevast iets van “Oh ja, fado dus…”. Het viel mij echter al heel snel op dat dit een totaal foute voorstelling van zaken is want naast fado is er in Portugal een bijzonder groot aanbod in een brede waaier van muziek, die bovendien ook vaak nog van superieure kwaliteit is. Er is blijkbaar ergens een onuitputtelijke bron die rasmuzikanten en vocalisten met fluwelen stemmen aan de lopende band produceert. In de loop der jaren kwam ik erachter dat er een logische verklaring is voor deze rijkdom. Daar wil ik graag in een volgende bijdrage op focussen, maar het ligt ook in mijn bedoeling om hier op regelmatige basis exponenten van al dat moois voor te stellen.
.jpg#/editor/0Portuguese_Guitar_Variations_479129306-1-1024x681.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
amai, wat mooi geschreven, wist niet dat er hier zo een boeiende man als buurman in onze straat woonde…dikke proficiat
Dankjewel Christel.
Een puik verhaal, Geert.
Het hielp me herinneren hoe mijn lief en ik Madredeus tegenkwamen, toen we de film Lisbon story uit 1994 zagen. Een intrigerende film van Wim Wenders over een Duitse geluidsman die naar Lissabon komt.
We ‘ontdekten’ Madredeus en de kristallijne, onaards mooie stem van Teresa Salgueiro die ons raakte en waardoor we fan werden van Madredeus.
Hier de trailer van de film die nog wel ergens te vinden moet zijn.
Bedankt Henk, leuk dat je het kon smaken. Ik heb de film niet volledig gezien maar de fragmenten waren ook triggers om mijn eerste reis naar Portugal te maken. Ik moet hem toch eens gaan opzoeken.
Onze kennismaking met fado was lang geleden met een concert van Ana Moura Pereira in gebouw de “Vereniging” in Nijmegen en sindsdien verkocht en verknocht aan de oost- Algarve. Muziek voor iedere dag in alle stemmingen en een ongelofelijke muzikaliteit
🎶
👍
Wat geniet ik nu van de klanken van dit grootse concert van Madredeus samen met het Vlaams radio orkest in Brugge……
Heerlijk meeslepend, hartverwarmend, melodieus en gepassioneerd die muziek, deze zangeres! Ik begrijp je Geert…..
De Portugese muziek, fado en andere muziekuitingen, die raken je. Portugezen zijn zo poëtisch en zo muzikaal, dat is ook mijn ervaring. Dank voor deze mooie muzikale zondagmorgen bijdrage Geert!
Graag gedaan Els. Fijn om lezen dat je het kan smaken.
Heel leuk, interessant artikel. Ik luister nu naar het concert. Prachtig! Dankjewel
Fijn om horen Hanneke.
Geweldig geschreven! Ik ging bijna meezingen ….. Ach, die prachtige muziek van Madredeus…
Ik kijk nu al uit naar het vervolg!
Dank
Graag gedaan Els.
Leuk artikel en goed geschreven, Geert!
Bedankt Dirk.
Misschien interessant om te vermelden dat Christina Branco als fado zangeres bekend is geworden door gedichten van Jacob Slauerhoff te vertalen en te zingen in het Portugees toen zij nog in Nederland woonde en praktisch onbekend was in Portugal. Zij heeft de fado in Nederland een enorme boost gegeven zodat deze later zelfs in het Fries werd gezongen.
Jacob, je bedoelt Nynke Laverman. Een plaat die ik heel erg apprecieer. Ik heb ze in een clip ooit naast Cristina gemonteerd voor een lezing ‘Fado’in de Lage Landen ‘. Cristina Branco was echter al een naam in Portugal voor ze ‘O Descobridor’ opnam in 2002. Met Murmúrios (1998) had ze in Portugal al een gouden plaat te pakken. De bekendheid in Nederland en bij uitbreiding in Europa had veel te maken met haar eerste (live)plaat uit 1997 ‘Cristina Branco In Holland’.
Interessant artikel. Ik zag Madredeus ooit in Paradiso, Amsterdam, was in de tijd dat ik Portugees leerde. Nu wat Cd’s gekocht speciaal voor mijn herstellende vader, die is al jaren net als ondergetekende fan van Dulce Pontes .
👍
Vanaf mijn vijftiende tot nu op mijn tachtigste zing ik en speel wat gitaar etc.
Met mijn partner was ik in 2010 in Porto op een porselein- expositie en rijdend langs
de Douro zag ik een klapbord: “Tonight Live Fado” . Ik had in Nederland op uitnodiging van de platenmaatschappij al een concert van Cristina Branco mogen bezoeken en was dus al verkocht. Dus wij die avond naar die lokatie, het was geen cafe, het leek meer op een gemeenschapshuis, op de bovenverdieping was een zaaltje met podium daar zaten we tussen, ik denk de locale buurtbewoners
Om de beurt stond er iemand op en zong dan zijn of haar lied, zo intens, ik krijg nog kippenvel als ik daaraan denk.
De pure manier van fado optredens. Kan je in een fado club wel eens meemaken, in de vroege uurtjes als de toeristen al vertrokken zijn 🙂.
Beste Geert, ik hang aan uw lippen, wat is de logische verklaring?
Ik maak muziek in de Banda Euterpe in Portalegre, ben verzot geraakt op Semeador en alle zanggroepen. Mag het ook een beetje een magische verklaring worden?
René, muziek is altijd een stuk magie 🙂