De Anjerrevolutie in Portugal is goed gedocumenteerd. Ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van deze gebeurtenis heb ik documentatie verzameld over de gebeurtenissen.
Het Centro de Documentação 25 de Abril van de Universiteit van Coimbra heeft een indrukwekkende collectie herinneringen verzameld. Het gaat om foto’s, teksten, documentatie, geluid, video en beeldende kunst. Ze zijn gepubliceerd in het Portugees en in het Engels.
Beeld
Er zijn veel foto’s gemaakt van de gebeurtenissen rond die dagen. Hier speelt de Universiteit van Coimbra een belangrijke rol in het beschikbaar stellen.
Murais
Een bijzondere collectie zijn de foto’s van de muurschilderingen. Street art van de jaren zeventig.
Na de 25e april ontstond er in Portugal een explosie van murais, tekeningen met een politieke betekenis op de Portugese muren.
Grupos Dinamizadores de Unidade Popular (GDUP). Foto António de Paixao Esteves.
Veel muren werden getooid met reclame voor de verschillende politieke partijen en groeperingen.
NB het portret van de politieke leider van Albanië.
Video
Er zijn veel videobeelden van de 25e april bewaard gebleven. Hieronder is een link naar een grote collectie.
Een film die altijd rond de 25e april op de nationale televisie wordt getoond is Capitães de Abril. Het is een gedramatiseerd verslag van de avond van de 24e en de dag van de 25e april.
Affiches
Vele affiches werden geproduceerd, door de MFA zelf en de voorlopige regering.
Força, kameraad Vasco
We zullen een muur van staal zijn.
Affiche U. van Coimbra
Kunst
Of deze muurschilderingen tot de categorie kunst horen, lijkt me een onderwerp van verhitte discussies in Portugese cafés onder het genot van glazen wijn.
Zeker als kunst gedefinieerd is de serie affiches getiteld De poëzie ligt op straat, geïnspireerd door de Anjerrevolutie, gemaakt door een van Portugals meest bekende kunstenaressen, Maria Helena Vieira da Silva.
Geluid
De aankondiging van de revolutie
Op de 25e april, om 4:35 uur ’s ochtends, las journalist Joaquim Furtado de eerste mededeling voor van de Beweging van de Strijdkrachten (Movimento das Forças Armadas)
De opname werd gemaakt in de studio’s van de Estúdios do Rádio Clube Português, tijdens het programma A Noite é Nossa.
Dit is de vertaling van het communiqué:
Dit is de commandopost van de strijdkrachten. De Portugese strijdkrachten roepen alle inwoners van de stad Lissabon op om terug te keren naar hun huizen, waar ze zo kalm mogelijk moeten blijven.
We hopen oprecht dat de ernst van de tijd waarin we leven niet droevig zal worden getekend door enig persoonlijk ongeluk. We doen een beroep op het gezond verstand van de bevelen van de (gezagsgetrouwe) strijdkrachten om botsingen met de (MFA) strijdkrachten te voorkomen. Een dergelijke confrontatie zou niet alleen onnodig zijn, maar zou ook alleen maar kunnen leiden tot ernstige verliezen die verdriet zouden veroorzaken en verdeeldheid onder de Portugezen zouden veroorzaken. Dit moet koste wat kost vermeden worden.
Ondanks de uitdrukkelijke zorg om ook maar de geringste druppel bloed van bij geen enkele Portugees te laten vloeien, doen wij een beroep op de burgerlijke en professionele instelling van de medische beroepsgroep, hopend op hun komst naar de ziekenhuizen om hun eventuele medewerking te verlenen, die, dat hopen we oprecht, onnodig zal zijn.
Er volgden de hele dag communiqués van de MFA. Ze zijn hier te lezen.
Epiloog
Speciaal dit jaar, 2024, zal er weer veel te zien en te horen zijn over de Anjerrevolutie, in de kranten, tijdschriften, op de televisie, op social media en op straat. Portugezen zijn terecht trots op deze historische gebeurtenis.
En dan niet te vergeten wat Rebelo de Sousa zelf dinsdag aan de buitenlandse pers vertelde dat we ‘de kosten moeten betalen’ van eeuwenlange slavernij en ‘koloniale bloedbaden’. Met deze boodschap confronteert hij de opkomst van de racistische extreemrechtse Chega-partij, met 23% van de nostalgische Portugezen.
Mooie en waardevolle documentatie.
Heel erg bedankt!
Straks naar Avenida da Liberdade in Lissabon!
Interessante geschiedenis, welke ik mij nog goed herinner. Rode anjers [op de zwart-wit televisie] in de lopen van de geweren. Nu, weer rode anjers van papier, overal te zien op schoolhekken, rotondes en langs de wegkant.