Beeldhouwen in Portugal

Min of meer bij toeval ontmoetten mijn man en ik ruim twee jaar geleden de Portugese beeldhouwer António Nogueira tijdens een expositie die voor hem was ingericht in het Casino van Figueira da Foz. Zijn werk was figuratief met de nadruk op het vrouwelijke schoon in wit marmer en kalksteen. Later ontdekten we ander ouder werk van hem op gemeentelijke rotondes langs de kust zoals De Visvrouw, De Zaaier, De Landman.

Door gastcolumnisten Jeanne en Hendrik van Asselt

Het atelier van de beeldhouwer

Nogueira nodigde ons uit een kijkje te nemen in zijn atelier in Carapinheira omdat hij daar (onverkocht) werk had staan. Inderdaad zagen we daar een meisje en een jongen onder de meiboom, een Venus van Milo op ware grootte maar ook non-figuratief werk. Voor dat laatste hadden we de meeste belangstelling vanwege zijn gegoochel met kubussen en andere geometrische vormen. Je hoefde geen deskundige te zijn om te zien dat Nogueira al jaren in het vak zat met zijn intensief gebruik van slijper, pneumatische beitel en polijst- en schuur machines naast wat hij met de hand deed.

Alles bij hem in de overkapte ruimte was bedekt met een laag fijne, witte stof. Wij besloten ter plekke aan den lijve te ondervinden wat het is om uit kalksteen of marmer beelden te maken en meldden ons aan als beeldhouwer in opleiding. En dat was dan meteen het begin van een soort samenwerking waar wij allemaal iets van konden leren. Van onze kant hoe het is om te mogen beeldhouwen in de open lucht en hij hoe het is om de beginselen van de Engelse taal te leren.

Sculpturen in marmer

Op de bewuste morgen ging de samenwerking vlot van start. Allereerst gingen we op zoek naar een geschikt blok marmer tussen de vele brokken en platen steen die her en der verspreid lagen over het terrein. De sculptuur die wij in gedachten hadden zou iets worden tussen een piramide en een kubus en non-figuratief. Toen we eenmaal bezig waren met hakken, slijpen en zagen bleek alles veel langzamer te gaan dan we hadden gedacht. Toch vorderde het werk gestaag en uiteindelijk heb ik in de loop der tijd enkele mooie sculpturen onder zijn leiding gemaakt met titels als ‘3 cubos’, ‘4 curocos’ en ‘5 redondos’ waarvan er nu twee op het balkon staan op de 1e verdieping van ons appartement dat uitkijkt op de straat waar voorbijgangers ze kunnen bewonderen en Nogueira weer meer gaat verkopen.

Bosbouw in Almagreira

Sinds een jaar staat de samenwerking op een lager pitje. Enerzijds doordat Nogueira vanwege zijn financiën en een stagnerende economie fulltime is gaan werken bij een steenhouwersbedrijf in Soure, dat grafzerken en keuken- en tafelbladen maakt van graniet en marmer. Anderzijds doordat wij onze aandacht hebben verlegd naar sculpturen van hout. Immers hout is in onze buurt – Almagreira – in overvloed en in vele vormen en maten voorhanden. Het is ook makkelijker te bewerken dan steen en er was een goede leermeester voorhanden, te weten de Portugese dichter/beeldhouwer Orlando Lourenço met onder andere een expositie in het Cine Teatro van Pombal achter de rug. Het resultaat van deze nieuwe situatie voor ons is dat er op dit moment in onze woonkamer ook twee mooie sculpturen van sinaasappelhout staan. En er komen er natuurlijk meer.

De taalbarrière

Overigens hebben onze ervaringen met beeldhouwers in Portugal ons geleerd dat ondanks de gigantische cultuur- en taalbarrière (wij spraken slechts een beetje Portugees) het mogelijk is met elkaar te communiceren in vorm- en beeldtaal. De gesprekken die wij hadden met kunstenaars hebben ons niet alleen op het spoor gezet van onvermoede creatieve gaven maar ook een wederzijds begrip gebracht over wat mooi en lelijk is. Helaas is kunst alleen niet in staat de wereld te verbeteren, al was het maar doordat zowel de particulier als de lokale overheid er vaak geen geld voor over heeft.