• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Portugal Portal

Portugal Portal

Informatie over wonen, werken en genieten in Portugal

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

De netelige kwestie van de polyptiek van Nuno Gonçalves

Door Lotte Akkerman Reageer
Gepubliceerd op 6 juli 2021

Dit Portugese kunstwerk uit de vijftiende eeuw is onderwerp van controversiële en verhitte discussies. Het uit 6 panelen bestaande meesterstuk is een onoplosbare puzzel voor generaties onderzoekers en heeft de artistieke en sociologische cultuur in Portugal de laatste 50 jaar flink op de proef gesteld. De mysterieuze lach van de Mona Lisa van Da Vinci zou bij lange na niet zo raadselachtig zijn als dit werk dat – naar men zegt – een van de rijkste schilderijen van West-Europa uit de 15e eeuw is.

Het veel-luik van São Vicente de Fora vertegenwoordigt de patroonheilige van Lissabon en de koninklijke familie van Portugal en is een van de meest verleidelijke studieobjecten van kunstonderzoek. Dit bijzondere “portret”, geschilderd op panelen van Baltisch berkenhout, toont de Portugese samenleving op een cruciaal moment. De afgebeelde figuren tonen een arsenaal aan emoties. Experts komen dan ook met de meest uiteenlopende interpretaties van de diverse scènes.

Vlaamse Primitieven

De voorstelling is individualistisch, zeer rijk aan vormen en doet denken aan het realisme van Van Eyck en Van der Goes.

Erkenning

Nuno Gonçalves mag dan dé kunstschilder zijn van de 15e eeuw, bij het grote publiek is hij totaal onbekend. We weten helemaal niets van hem. Het lijkt erop dat koning Afonso V hem in 1450 tot hofschilder benoemde en dat hij daar 30 tot 40 jaar actief is geweest. Twee werken worden aan hem toegeschreven: een altaarstuk, dat hij maakt voor de kathedraal van Lissabon en dat door de aardbeving van 1755 is vernietigd en dit meesterwerk dat pas in 1882 in het klooster São Vicente de Fora wordt ontdekt.

Igreja de São Vicente de Fora. Foto Bene Riobó

De panelen worden in 1931 in Parijs tentoongesteld en pas dan krijgt hij (internationale) erkenning.

Nuno Gonçalves op het Monument van de Ontdekking in Belem, Lissabon. Foto Harvey Barrison.

Een controversieel meesterwerk

Een aantal wetenschappers, kunsthistorici en technici hebben geprobeerd om, op basis van radiografische analyses, infrarood reflectografie en identificatie van pigmenten, te achterhalen wanneer het schilderij is gemaakt. Toen lukte dat niet. Een onderzoek van Jorge Filipe de Almeida en Maria Manuel Barroso de Albuquerque in 2000 concludeert echter, dat het polyptiek inderdaad in 1445 door Nuno Gonçalves is geschilderd en dat het de (symbolische) begrafenis betreft van de Infante Santo, ofwel Dom Fernando, die in ballingschap in Fez (Marokko) stierf.

De panelen van Baltisch berkenhout zijn beschilderd met olieverf en tempera, een emulsie met pigment. Veel mummieportretten zijn met tempera geschilderd en men neemt aan dat het in Egypte is uitgevonden. Conform de traditie worden iconen nog steeds met tempera geschilderd.

Overigens wordt het jaartal, dat zichtbaar is op de laars van de Infante (vermoedelijk een jonge Dom Afonso V), bevestigd door het 180 graden te draaien, waardoor de initialen NG en 1445 leesbaar worden. De stelling wordt ook bevestigd door een dendrochronologische analyse van Peter Klein (Universiteit Hamburg).

Polyptiek van Nuno Gonçalves. Foto Sailko.

Het veelluik bestaat uit 2 grote centrale panelen, waarop de figuur van de Aartsbisschop en de Infante zijn afgebeeld tezamen met een groep notabelen die de heilige vereren. Het kind met één knie op de grond, heeft een “vroom gesprek” met de heilige. Deze eer geeft hem een koninklijke status. De meningen zijn verdeeld of het Dom Afonso V, diens broer Dom Pedro, de veldwachter, Dom Fernando is, of dat het misschien een vooraanstaande Bourgondische hertog zou zijn.

Op het tweede paneel, dat van de aartsbisschoppen, wordt de heilige omringd door leden van de geestelijkheid en ridders. Deze “middeleeuwse compositie” van figuren verbeeldt een pelgrimstocht van christelijke zielen met de patroonheilige. Het werk – dat gelijkenissen vertoont met Italiaanse en Vlaamse meesters – onthult het onmiskenbare talent van Gonçalves in het neerzetten van de lijn, de werkelijk schitterende uitvoering, de psychologische diepgang van de personages en de beheerste compositie.

Polyptiek van Nuno Gonçalves.

Bekijken we de figuren op de vier smalle zijpanelen dan zien we de allesomvattende eerbied voor die heilige, die twee keer is afgebeeld. De figuren zijn een nauwgezette vertegenwoordiging van de diverse klassen en standen (hovelingen, leken, ridders, gewone en seculiere geestelijken) van de Portugese samenleving van toen.

Bezichtigen

Het paneel is te bezichtigen in het Nationaal Museum voor Oude Kunst in Lissabon.

Nationaal Museum voor Oude Kunst, Lissabon. Foto Vitor Oliveira.

Nuno Gonçalves staat, naast andere historische figuren, afgebeeld op het Monument van de Ontdekking, in Belém, Lissabon.


« Het heilige geduld
Gokje »

Categorie: Cultuur & Maatschappij Trefwoorden: Nuno Gonçalves, oude kunst, polyptiek, schilderkunst

Over Lotte Akkerman

Lotte Akkerman werkte ruim 35 jaar bij de diverse organisaties van de Verenigde Naties in Genève, Phnom Penh en Den Haag. Lotte studeerde Journalistiek. Daar verdiende ze haar brood nooit mee, wel schreef ze een trits aan verhalen, interviews en artikelen voor glossy’s en kranten. Voor Portugal Portal schrijft ze meestal over wat er te zien is, of wat zich afspeelt, in de Minho. Lotte is sinds april 2021 redacteur van Portugal Portal.

Lees Interacties

Geef een reactie Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Portretten van creatief bezige landverhuizers #3 Heen en weer, noord – zuid v.v.
Cargaleiro, Barrocal en meer
Gevoel voor het doolhof

Primaire Sidebar

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

en ontvang elke week gratis de nieuwste artikelen over Portugal in je mailbox.

Aanmelden

Zoek je iets?

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

accommodatie Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dagboek dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuurpark Noord-Portugal Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Tony op De tandarts: “Olá querida Ellen. Parabéns pela maneira como escreve o modo de vida em Portuga. Adorei o relato sobre o dentista…”
  • Albert op Hoe regel je een begrafenis in Portugal?: “Nu ik nog eens ga zoeken zie ik het inderdaad staan in de voetnoot. Ik heb ondertussen ook verschillende crematies…”
  • Winy Schalke op Hoe regel je een begrafenis in Portugal?: “Dag Albert, Waar ik “begraven” schrijf kun je ook “cremeren” lezen. Deze zin staat helemaal onderaan in het artikel. Misschien…”
  • Albert op Hoe regel je een begrafenis in Portugal?: “Het hele artikel gaat helaas alleen over begraven. Ik kan mij voorstellen dat als “buitenlandse” mensen hier overlijden hun nabestaanden…”
  • Maria dos Santos op Een woordje Portugees spreken: “Bedankt Elisabeth!”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • Archief
  • Schrijvers
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

en ontvang elke week gratis de nieuwste artikelen over Portugal in je mailbox.

Aanmelden

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2022 Copyright Portugal Portal 2022

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}