Lissabon en New York liggen even ver van de Noordpool en even ver van de zon. En ze liggen allebei aan de Atlantische Oceaan. Maar in New York valt er gemiddeld 76 cm sneeuw per jaar, en in Lissabon nul. Hoe kan dat nou? Het antwoord is: warm water.
Een enorme grote stroming in de Atlantische Oceaan brengt warm water van Mexico naar Europa. Daardoor is het in Europa warmer dan het op basis van zijn ligging zou moeten zijn.
Maar nu blijkt uit onderzoek door de Universiteit van Utrecht dat die golfstroom wel eens heel snel tot stilstand kan komen. Het gaat gebeuren in de periode 2037-2064, schrijven ze, en de kans dat het in 2050 al is gebeurd is groter dan 50%.
Het bestaan van de warme golfstroom is al ruim 500 jaar bekend maar pas in de afgelopen decennia wordt er nadrukkelijk onderzoek naar gedaan. We weten inmiddels dat de golfstroom in voorbije tijden al meerdere keren is veranderd. En we weten dat hij in de afgelopen jaren in kracht is afgenomen. Welke factoren allemaal invloed hebben op het veranderen en afnemen van de golfstroom is nog niet bekend, maar vast staat dat het warmer worden van de aarde er niet aan meehelpt. Zoet smeltwater rondom Groenland en de Noordpool remt de golfstroom af.
Overigens verandert met het verdwijnen van de golfstroom niet alleen het klimaat in Europa. Het zuidelijk deel van de Atlantische Oceaan (Zuid-Amerika en het zuidelijke deel van Afrika) zal een stuk warmer worden, wanneer het koude Europese water niet meer daarheen stroomt en voor afkoeling zorgt.
In Lissabon kunnen we dus wellicht ergens in de nabije toekomst sneeuwballen gooien, en wie naar Portugal verhuist kan zijn dikke winterjas beter nog maar even niet weggooien.
Bronnen
Uitleg van het KNMI over de warme golfstroom
CNN over het onderzoek van de Universiteit van Utrecht (in het Engels)
Het onderzoek van de Universiteit van Utrecht (volledige tekst)
Het huidige klimaat van Portugal is volgens de wetenschappelijke Köppen-Geiger-indeling een ‘mediterraan klimaat’, ook al ligt Portugal niet aan de Middellandse Zee. We publiceerden er in 2021 een uitgebreid artikel over.
