Wie was Amílcar Cabral?

De Anjerrevolutie begon in Afrika!

Deze stelling hoor je steeds vaker, ook in Portugal. Amílcar Cabral was zonder twijfel de meest invloedrijke persoon die deze revolutie in Afrika en met name in Portugees Guinea tot stand bracht.

Op 12 september 2024 is het honderd jaar geleden dat Amílcar Cabral werd geboren. Zijn invloed op de dekolonisatie van de Portugese overzeese gebiedsdelen Guinee-Bissau en de Kaapverdische eilanden was essentieel. In verschillende landen, waaronder de Kaapverdische eilanden, Portugal en Nederland, worden zijn leven en werk dezer dagen herdacht.

Wie was Amílcar Cabral?

Jeugd en opleiding

Amílcar Lopes Cabral werd geboren op 12 september 1924 in Bafatá, Portugees-Guinea (nu Guinea-Bissau) in een gezin van Kaapverdische afkomst. Zijn vader, Juvenal António Lopes da Costa Cabral, was leraar en zijn moeder, Iva Pinhel Évora, was winkelierster. Ondanks de bescheiden middelen van zijn familie, slaagde Cabral erin om een uitstekende opleiding te volgen. Hij studeerde aan de Liceu Gil Eanes in Mindelo, Kaapverdië, en later aan het Instituto Superior de Agronomia in Lissabon, Portugal.

Tijdens zijn studie in Lissabon raakte Cabral betrokken bij de Afrikaanse nationalistische bewegingen. Hij ontmoette andere Afrikaanse studenten in het Casa dos Estudantes do Império, een organisatie die zich heimelijk inzette voor de onafhankelijkheid van de Portugese koloniën. Deze periode was cruciaal voor zijn politieke bewustwording en vormde de basis voor zijn latere rol in de bevrijdingsstrijd.

Oprichting van de PAIGC

Na zijn terugkeer naar Afrika in de jaren 1950, werkte Cabral als landbouwkundig ingenieur in Portugees-Guinea. Zijn werk bracht hem in contact met de lokale bevolking en gaf hem inzicht in hun leefomstandigheden en de impact van het koloniale systeem. In 1956 richtte hij samen met anderen de Partido Africano da Independência da Guiné e Cabo Verde (PAIGC) op, een politieke partij die streefde naar de onafhankelijkheid van Guinee-Bissau en Kaapverdië.

De PAIGC begon aanvankelijk als een vreedzame beweging, maar na het bloedbad van Pidjiguiti, de haven van Bissau, in 1959, waarbij tientallen stakende havenarbeiders door Portugese troepen werden gedood, besloot de partij over te gaan tot gewapend verzet. Cabral speelde een centrale rol in de organisatie en strategie van de guerrillaoorlog tegen de Portugese koloniale macht.

De bevrijdingsstrijd

De gewapende strijd voor de onafhankelijkheid van Guinee-Bissau begon in 1963, onder leiding van Cabral en de PAIGC. De partij voerde een guerrillaoorlog tegen de Portugese troepen, waarbij ze steun kregen van landen als Cuba en de Sovjet-Unie. Cabrals strategie was gebaseerd op het mobiliseren van de plattelandsbevolking, het gebruik van guerrillatechnieken en het opzetten van bevrijde gebieden waar de PAIGC de controle had. Hij geloofde sterk in de noodzaak van politieke bewustwording onder de bevolking en benadrukte dat de strijd niet alleen militair, maar ook politiek en sociaal moest zijn.

“Verberg niets voor ons volk. Vertel geen leugens. Ontmasker leugens wanneer ze worden verteld. Verberg geen moeilijkheden, fouten, mislukkingen. Claim geen gemakkelijke overwinningen.”
(Amílcar Cabral)

Onder zijn leiding slaagde de PAIGC erin om grote delen van het platteland van Guinee-Bissau te bevrijden en een parallelle administratie op te zetten. Cabral’s aanpak was innovatief en effectief; hij combineerde militaire acties met sociale en economische hervormingen, zoals de oprichting van scholen en gezondheidscentra in de bevrijde gebieden.

Internationale betekenis

Cabral’s invloed reikte verder dan alleen Guinee-Bissau en Kaapverdië. Hij was een prominente figuur in de bredere Afrikaanse bevrijdingsbeweging en werkte nauw samen met andere leiders zoals Agostinho Neto van Angola en Samora Machel van Mozambique. Zijn ideeën en strategieën hadden een grote invloed op de bevrijdingsbewegingen in andere Portugese koloniën en daarbuiten.

Cabral was ook actief op het internationale toneel. Hij sprak de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties toe en ontving verschillende internationale onderscheidingen voor zijn werk. Zijn geschriften en toespraken, waarin hij de principes van de bevrijdingsstrijd uiteenzette, werden breed gelezen en beïnvloedden vele andere bevrijdingsbewegingen.

Moord

Op 20 januari 1973 werd Cabral vermoord in Conakry, Guinee, door een groep dissidenten binnen de PAIGC, vermoedelijk met steun van de Portugese geheime dienst. Zijn dood was een zware slag voor de bevrijdingsbeweging, maar zijn ideeën en nalatenschap bleven voortleven. Slechts enkele maanden na zijn dood verklaarde Guinee-Bissau eenzijdig zijn onafhankelijkheid, die later door Portugal werd erkend.

Onafhankelijkheid van Guinee-Bissau

Onder leiding van zijn halfbroer, Luís Cabral, zette de PAIGC de strijd voort en op 24 september 1973 riep Guinee-Bissau eenzijdig de onafhankelijkheid uit.

“De nationale bevrijdingsstrijd eindigt niet met het hijsen van de vlaggen of het zingen van het volkslied.”
(Amílcar Cabral)

In Nederland wordt de dag van het uitroepen van de onafhankelijkheid van Guinee-Bissau dit jaar groots gevierd in een feestelijke gebeurtenis, georganiseerd door AMIR-GB. Hier kun je tickets bestellen.

Nalatenschap

Amílcar Cabral was een visionair leider die een cruciale rol speelde in de dekolonisatie van de Portugese koloniën in Afrika. Zijn strategische inzicht, politieke visie en toewijding aan de bevrijdingsstrijd maakten hem tot een van de meest invloedrijke figuren in de geschiedenis van de Afrikaanse onafhankelijkheidsbewegingen. Zijn nalatenschap leeft voort in de onafhankelijke naties van Guinee-Bissau en Kaapverdië, en zijn ideeën blijven een bron van inspiratie voor de strijd voor vrijheid en rechtvaardigheid wereldwijd. Zijn visie op dekolonisatie en zijn nadruk op de rol van de bevolking in de strijd voor vrijheid zijn nog steeds inspirerend voor velen.

Houd altijd in gedachten dat de mensen niet vechten voor ideeën, voor de dingen in iemands hoofd. Ze vechten om materiële voordelen te verkrijgen, om beter en in vrede te leven, om hun leven vooruit te zien gaan, om de toekomst van hun kinderen te garanderen. . .”
(Amílcar Cabral)

Fysieke herinneringen

In verscheidene landen bestaan monumenten ter ere van Amílcar Cabral, bijvoorbeeld deze belangrijke monumenten en gedenktekens:

Standbeelden en Muurschilderingen: In Guinee-Bissau en Kaapverdië zijn verschillende standbeelden en muurschilderingen die Cabral eren. Deze kunstwerken zijn vaak te vinden op prominente plaatsen in steden en dorpen.

Amílcar Cabral Mausoleum in Bissau, Guinee-Bissau: Dit mausoleum is een van de belangrijkste gedenktekens voor Cabral. Het is een plek waar mensen samenkomen om zijn leven en bijdragen aan de onafhankelijkheidsstrijd te herdenken.

Casa Museu Amílcar Cabral in Praia, Kaapverdië: Dit museum is gewijd aan het leven en werk van Cabral. Het biedt inzicht in zijn persoonlijke leven en zijn rol in de bevrijdingsbeweging.

Straatnamen en Pleinen: Veel straten en pleinen in voormalige Portugese koloniën zijn vernoemd naar Amílcar Cabral.

Recent eerbetoon in Portugal

Amílcar Cabral was een belangrijk historisch figuur voor Portugal. Maar er zijn in Portugal niet veel directe verwijzingen naar hem in monumenten of straatnamen. De aanwezigheid ervan in het Portugese collectieve geheugen is de afgelopen jaren echter wel gegroeid:

• In 2021 heeft het Instituut voor Hedendaagse Geschiedenis in Lissabon de Amílcar Cabral-prijs in het leven geroepen.
• In 2022 kende de Portugese president postuum de Orde van de Vrijheid toe aan Amílcar Cabral.
• In januari 2023 organiseerde de Assembleia da República een internationaal congres getiteld Amílcar Cabral en de geschiedenis van de toekomst.
• Tussen maart en juni 2023 werd een tentoonstelling gewijd aan Amílcar Cabral gehouden in Palácio Baldaya in Lissabon, als onderdeel van de viering van de 50e verjaardag van de Anjerrevolutie.
• Het gezicht van Amílcar Cabral is terug te vinden in muurschilderingen en graffiti in perifere wijken van Lissabon, zoals Cova da Moura en Quinta do Mocho.

De 100e geboortedag wordt gevierd

• In Kaapverdië wordt een symposium gehouden ter herinnering aan Amílcar Cabral.

• Op 12 september 2024 worden op veel plaatsen Cabrals 100e geboortedag gebruikt voor ceremonies. Op de Kaapverdische eilanden, in verscheidene steden in Portugal, bijvoorbeeld in Coimbra.
• Maar in Guinee-Bissau, het belangrijkste land om Cabral te eren, verbood de huidige president onlangs (augustus 2024) elke demonstratie ter ere van Cabral. Bang voor een protest tegen zijn dictatoriaal en ineffectief bestuur?