Het is koud in de exotisch klinkende Straat van Magalhães. Zuid-Amerika klinkt warm in de oren van een Europeaan maar in het uiterste puntje van de wereld komt de temperatuur zelfs in de zomer nauwelijks boven de 15 graden uit. De seizoenen op het zuidelijk halfrond zijn tegenovergesteld aan de Europese, dus in januari is het hartje zomer.
We zitten op een cruiseschip met verwarming overal, een eigen douche in de hut, en buffetten die bijna 24 uur per dag eten bieden. Dat hadden Magalhães en zijn manschappen allemaal niet. Bovendien weten wij precies wat we gaan doen, en bij twijfel gaan we zoeken op internet want natuurlijk hebben we ook wifi. Magalhães had niet meer dan de overtuiging dat het moest kunnen, en zijn bemanning geloofde dat zo lang er goed betaald werd.
We varen vanaf de Stille Oceaan (de ‘Pacific’) de straat in, de omgekeerde route van Fernão Magalhães 504 jaar geleden. Het landschap is ruig en magistraal. Het is nooit onbewolkt maar het licht is ongemeen helder. Het voelt alsof we door een schilderij varen. Het is koud! We varen door de fameuze zeestraat in de Zuid-Amerikaanse zomer van januari 2024.
Het moet in 1520 een verschrikking zijn geweest voor de bemanningen. De regen, de kou, de onstuimigheid, en het volstrekt niet weten waar ze uit gingen komen. Ik begrijp heel goed dat een van de schepen rechtsomkeert maakte. Van de 237 bemanningsleden voltooiden slechts 18 de wereldomvaart.
De reden dat de wereld de grote oceaan Pacific noemt, is omdat Magalhães na vijf weken ruig weer in die relatief rustige enorme plas water terecht kwam en ‘m op z’n Portugees o pacífico, de rustige, noemde.
Als je Argentinië op de kaart van Europa legt, dan reikt het van Kopenhagen tot Lissabon. Magalhães gaf niet op en bleef maar doorvaren, want hij wist vanuit zijn ervaring met reizen om Afrika heen dat afstanden groot kunnen zijn.
De straat van Magalhães ligt geheel in Chili, evenals het zuidelijkste punt van Zuid-Amerika, Kaap Hoorn. De meest zuidelijke stad ter wereld is Ushuaia in Argentinië, bekend als ‘el fim do mundo’, het einde van de wereld.
Halverwege de straat ligt Punta Arenas, een stad met ruim 125.0000 inwoners. Dat is nogal wat als je bedenkt dat Chili ongeveer net zoveel inwoners heeft als Nederland, en dat er nota bene 7 miljoen in de hoofdstad Santiago wonen. Het voelt alsof er een stad als Breda op Schiermonnikoog ligt.
Punta Arenas is belangrijk voor de schepen die er passeren, tegenwoordig steeds vaker met toeristen en wetenschappers. Maar ook is het de exporthaven voor de grote agrarische sector in het dunbevolkte achterland. De provincie heet Región de Magallanes.
Punta Arenas koestert zijn historie maar is tegelijkertijd ook gewoon een stad die in het begin van de 21e eeuw probeert vooruit te komen. Net zoals heel Chili, pas in 1990 ontdeed het zich van de dictatuur en inmiddels is Chili één van de modernste landen van Zuid-Amerika.
In Punta Arenas wordt natuurlijk Spaans gesproken maar iedereen begrijpt mijn Portugees. Al eerder in Ushuaia (de meest zuidelijke stad van Argentinië) zagen we de Portugese en de Spaanse vlag gebroederlijk naast elkaar. In Zuid-Amerika zijn Portugees en Spaans gelijkwaardig.
Ontdekkingsreizen waren vooral een economische aangelegenheid. Portugal had geen belang bij een westelijke zeeroute naar India en dus voer de Portugees Magalhães in dienst van Spanje. Toch kwam ook Magalhães uiteindelijk op het ontdekkingsmonument in Lissabon terecht, zijn naam was wereldwijd te groot geworden om hem te negeren.
In 1914 maakte het Panamakanaal alles anders. Na 400 jaar was er ineens een veel snellere route van de Atlantische naar de Stille oceaan. De straat van Magalhães behoort echter nog steeds tot de tien belangrijkste zeepassages ter wereld. Ik streep af en ontdek dat ik alleen nog de Beringstraat mis. Die is nog veel kouder dan de Straat van Magalhães. Ik ga erover nadenken…
Fernão de Magalhães was een ervaren zeeman die al eerder in Azië was geweest, maar via de traditionele route om Afrika heen. Zijn expeditie was hachelijk en hing aan elkaar van problemen en tegenslagen. Magalhães zelf voltooide de wereldomvaart niet maar legde het loodje tijdens een gevecht op een van de eilanden van de hedendaagse Filipijnen. Henk Eggens schreef voor Portugal Portal een boeiend artikel over de reis.
Lees hier het volledige verhaal van de expeditie van Magalhães door Henk Eggens
Lees hier meer over om de wereld varen.
Dag Cees. Interessante lectuur rond een een onderwerp dat in 2007 al mijn aandacht trok, toen ik nog mijn blog bijhield 🙂. Het ging toen om Roldan de Argote, ofte de Bruggeling Roeland Vergote of Herregots (Brugge, ca. 1498 – na 1529) Vlaams zeeman en kanonnier. Ik dacht dat dit wel relevante extra info is.
https://stonedletters.blogspot.com/2015/11/roeland-van-brugge-en-de-straat.html
Sinds 2020 is er op Wikipedia meer info te vinden, die ook wetenschappelijker onderbouwd is.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Roldan_de_Argote
Mooi verhaal, amigo! Ik heb een maand vastgezeten in Ushuaia, omdat er in Chili een vulkaan was gaan spuwen vliegen en bussen naar het noorden onmogelijk was. Een maand lang krab en lamsvlees. Dat ging best vervelen! En de Argentijnse wijn is een fijne slobber maar kwam mij mijn neus uit. En het was in juli. Het werd om 11 uur licht – sort of – en om drie uur weer duister. Dat trok een zware wissel op mijn relatie met mijn Spaanse verloofde.