Na een halve eeuw wordt de revolutie nog steeds als positief beschouwd door de meerderheid van de bevolking. Hoewel gezondheidszorg en onderwijs worden gezien als verworvenheden, wordt corruptie gezien als een ernstig probleem dat moet worden aangepakt.
Het Centrum voor bestuur en openbaar beleid (Centro de Administração e Políticas Públicas – CAPP) van de Universiteit van Lissabon heeft onder leiding van professor Conceição Pequito een groot onderzoek gestart naar de manier waarop de Portugezen hun democratie zien. Het project Vijftig jaar democratie in Portugal: generatieveranderingen en continuïteit loopt door tot 2028, maar begint nu de eerste resultaten op te leveren. Het onderzoek werd in april en mei 2023 uitgevoerd onder meer dan 1.300 mensen, zowel op het vasteland als op de eilanden, met een speciale nadruk op jongeren.
De resultaten
Een grote meerderheid van de respondenten (69%) is van mening dat de revolutie meer positieve dan negatieve gevolgen heeft gehad, terwijl een op de vier van mening is dat deze even positief als negatief waren. De resterende 7% heeft een overwegend negatief beeld van deze gebeurtenis. Deze en de hieronder beschreven resultaten zijn in overeenstemming met een studie die tien jaar geleden werd verricht.
Jongeren zijn positief
Jongeren (16-24 jaar oud) en jongvolwassenen (25-34 jaar oud) zijn de Anjerrevolutie duidelijk welgezind: 73% beschouwt 25 april als een algemene positieve gebeurtenis, 21% vindt de positieve effecten gelijk aan de negatieve en 6% heeft een minder gunstige beoordeling.
De hoofdonderzoeker Conceição Pequito duidt deze resultaten. Ze zegt dat er het misplaatste idee bestaat dat de gebeurtenissen van de 25e april ver verwijderd is van jonge mensen en zij er weinig waarde aan hechten. Ze kennen immers alleen maar een leven in de democratie. Maar uit het onderzoek blijkt dat jongeren in grote lijnen een positieve visie hebben op de Anjerrevolutie.
Verschillende meningen
De waardering voor de Anjerrevolutie is niet even groot onder verschillende bevolkingsgroepen. Mensen die zichzelf arm noemen zijn positiever dan de rijkere respondenten. Zo is er ook meer waardering voor de verworvenheden van de 25e april onder bewoners van het platteland dan in de stedelijke respondenten.
Interessant is ook de waardering van mensen met een verschillende politieke opvatting. Het onderzoek vroeg mensen naar hun positieve of negatieve houding over de gebeurtenissen na de 25e april en relateerde dit aan de politieke kleur die de respondenten zichzelf vonden hebben. Mensen konden zich situeren op een politieke schaal van nul tot tien (van uitgesproken links naar uitgesproken rechts). Zoals de grafiek laat zien zijn de uiterst linkse en vooral de meest rechtse repondenten ontevreden over de Anjerrevolutie. Dat lijkt ook logisch gezien de politieke veranderingen van de dictatoriale Estado Novo die de elite bevoordeelde naar een duidelijk meer sociaal-democratische wind die de afgelopen vijftig jaren in Portugal waaide en nog steeds waait.
Wat vinden mensen de voornaamste voordelen?
Bij het beoordelen van de specifieke gevolgen van de revolutie, worden gezondheidszorg en onderwijs door de respondenten het meest gewaardeerd als gebieden waarop vooruitgang is geboekt. Ook wonen, de economie en sociale gelijkheid worden door de overgrote meerderheid als een positief gevolg ervaren. Portugezen hebben de afgelopen decennia verschillende crises meegemaakt. Desondanks lijken de verworvenheden van de verzorgingsstaat een van de belangrijkste positieve gevolgen van 25 april 1974 te zijn in het oordeel van de meeste Portugezen.
Het onderwerp dat echter een doorslaand negatief oordeel krijgt, is corruptie: van de ondervraagden denkt 65% dat Portugal het vandaag de dag slechter doet op dit gebied dan in 1974. Dit is een opvatting die zich gedeeld wordt door respondenten van beide seksen, van alle leeftijdsgroepen, opleidingsniveaus, inkomensniveaus en soort woonomgeving. Volgens Pequito blijft corruptie in de ogen van de Portugezen een endemisch probleem in onze samenleving, ongeacht de overgang van een dictatoriaal regime naar een democratische regeringsvorm.
Dit artikel heeft gebruik gemaakt van een artikel in Público.
Leerzaam. Zelf heb ik weinig ervaring met corruptie in Portugal, behalve een incident met een agent van de GNR, die € 250,00 wilde zonder bekeuring te geven.