Ik kreeg een mailtje van meneer João, een Portugese meneer die jarenlang in Nederland woonde. Hij schreef me om te wijzen op een taalprobleem waar ikzelf ook al meerdere malen tegenaan ben gelopen, het probleem tussen voor en achter of naar voren en naar achteren.
Waarom is dat een probleem?
Het heeft niets te maken met een groep mensen, bijvoorbeeld militairen, die met zijn allen op een rij staan en die op commando een stap naar voren of naar achteren zetten. Die hele groep mensen zal het er over eens zijn dat “een stap naar voren” een stap betekent de richting waarin je kijkt als je hoofd in een hoek van ongeveer 90° staat met je schouders.
Varen en vliegen
Maar – even tussendoor – als je op een boot vaart, in de richting van de voorsteven – naar voren dus – maar je staat achterstevoren op het dek, ga je dan naar voren of naar achteren? En dan moet ik meteen denken aan een andere kwestie; namelijk die van de vlieg die stilzit op de stoel van een vliegend vliegtuig; vliegt hij of vliegt hij niet?
Maar goed, nu ben ik wel heel erg afgedwaald; terug (of misschien juist: verder) naar mijn oorspronkelijke verhaal.
Bladeren
Waar het probleem zit met “naar voren” en “naar achteren” heeft alles te maken met bijvoorbeeld bladeren in boeken. De voorkant van het boek, daar zijn we het over eens, is het omslag met de titel, die je – in onze westerse wereld – linksom openslaat om op bladzijde één te kunnen beginnen met lezen. De achterkant van het boek is de kaft die na de laatste pagina komt. Als je op pagina 50 iets leest dat je even wilt nakijken, want je had het al eerder gelezen, dan blader je naar voren om te kijken op welke pagina dat was, misschien op pagina 45 of nog verder naar voren? Als je naar achteren bladert kom je dichter bij de laatste pagina uit.
Als je ervan uitgaat dat je een boek leest vanaf pagina één tot de laatste pagina, dan maak je dus een reis met als uitgangspunt pagina één en als eindpunt de laatste pagina. Om daar te komen moet je vooruit. Maar als we zeggen “naar voren bladeren” bedoelen we niet naar een pagina met een hoge nummer, maar juist naar een pagina met een lager nummer – in de richting van de voorkant van het boek!
Andersom
En daar is het Portugees dus anders dan het Nederlands. De Portugese militairen doen net als de Nederlandse collega’s een stap naar voren, oftewel “um passo à frente” als ze dat wordt opgedragen. Naar achteren, “para trás”, snapt ook iedereen. Maar als Portugezen en Nederlanders samen in boeken gaan bladeren gaat het mis, want als de Portugees “para a frente” bladert, dan worden de paginanummers hoger en meneer João bladerde dus steeds de verkeerde kant op!
Een ander voorbeeld dat hij gaf, is dat je “achter de piano” en “achter het stuur” zit. Ook dat is natuurlijk maar raar. De voorkant van de piano is toch juist de kant waar de toetsen zitten, en meestal zit je daar met je gezicht naar toegekeerd – je zit er dus eigenlijk vóór en niet erachter. Dat lossen ze in Portugal anders op, je zit daar “ao piano” en trouwens ook “ao volante”.
Als een opdrachtgever me vraag of ik de vertaling “à frente do original” wil zetten, weet ik dat van me verwacht wordt dat ik het origineel links laat staan en dat ik de vertaling er… uhh … áchter moet zetten!
Nou, ik kan het me wel voorstellen als u na dit verhaal denkt “ze kan me nog meer vertellen” (inderdaad! en dat zal ik ook best doen, maar nu niet meer).
Dus blader vooral maar naar voren, nou ja, of naar achteren natuurlijk, dat mag je zelf weten 🙂
Dag Karolien,
Leuk verhaaltje, ik geniet er steeds weer van.
Iets anders: In 2010 maakte ik een reis door Portugal en verbleef tien dagen, door autopech, op de camping van Arganil. Waar woon je zelf?
Ik voerde, op eigen initiatief, een verpleegkundig onderzoek uit. Daartoe had ik ook mijn diploma’s laten vertalen door je vriendin/kennis, Iris Bennema, voorheen mijn Portugese docent. Nu is de legalisatie misgegaan en moet alles opnieuw. Iris had me jouw adres wel gegeven maar het kwam er niet meer van om met mijn problemen naar jou toe te gaan.
Nu wil ik dit jaar weer naar Portugal voor een wat langere periode. Heb jij een adres waar ik tijdelijk kan verblijven en waar ik dan als tegenprestatie iemand kan verplegen? Als het goed is, zijn dan al mijn diploma’s gelegaliseerd. Het moet overigens geen dagtaak zijn maar toezicht voor een paar uur per dag. Ik spreek (een beetje) Portugees en red me wel.
Anders nog tips??
Hartelijke groet, Sjannie
Dag Karolien, Leuk grappig verhaaltje, wel interessant.
Jaren heb ik naar Portugal gewild, opeens heb ik de knoop doorgehakt. Ik was helemaal verkocht en zei tegen mijzelf: als ik 65 jaar ben wil ik daar wonen.
Nu ben ik 65 jaar, het toeval is maar toeval, ik mag op een granieten huis passen voor onbepaalde tijd.
Dat is toch super hé, die kans moet ik altijd grijpen. Aan de andere kant moet ik wel mijn huis in Nederland op een verantwoordelijke manier verhuren.
Ik heb bewust niet naar de taal gekeken, zo meteen moet ik en dan komt het vanzelf wel.
Ik zie het zo het leven is en blijft een uitdaging.
Succes met je verhaaltjes, ik zal er wel regelmatig te vinden zijn.
Hartelijke groet