• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

Cargaleiro, Barrocal en meer

Door Ton Haak 4 reacties
Gepubliceerd op 21 juni 2021

In juli 2020 schreef ik uitvoerig over de Portugese kunstenaar Manuel Cargaleiro, toen 94 jaar jong. In het naar hem vernoemde museum in Castelo Branco is op de afgelopen 5de juni, terwijl hij onderweg is gegaan naar 96, een nieuwe overzichtstentoonstelling geopend van honderd van zijn sinds 1950 vervaardigde tekeningen: Uma Vida Desenhada (Een Getekend Leven). Manuel Cargaleiro was er zelf bij, nog altijd niet tot stilstand te brengen.

De meester

Ik vind dat iedere een beetje in kunst geïnteresseerde Hollander die in Portugal woont deze overzichtstentoonstelling van de grote Portugese meester moet zien, plus de rest van de kunst in de twee museumgebouwen, de keramische werken, de werken van vrienden en collega’s uit zijn persoonlijke collectie en, niet te vergeten, de mooie locatie. Lees mijn verhaal voor Portugal Portal, getiteld Op naar de 100.

Museu Manuel Cargaleiro ligt in het oude centrum van Castelo Branco, waar meer te vinden is dat de moeite van de rit waard is, zoals de tuin bij het voormalige bisschoppelijk paleis (“Een voorbeeld van de uitmuntendheid in de kunst van het tuinieren in de barokperiode”) en het daaraan liggende kunst- en textielmuseum Tavares Proença, met een prachtcollectie van wandtapijten en minutieus geborduurde zijden spreien.

Castelo Branco is een erg aardige stad aan de oostkant van het land, bijna op de grens met Spanje, halverwege noord en zuid. Daar in de buurt, wat zeg ik: bijna in de stad, ligt het vier jaar geleden geopende Parque Natural do Barrocal, gecreëerd met hulp van UNESCO en de EU. Mooi om mee te nemen tijdens een bezoek aan deze stad die, al heeft ie niet de faam van andere Portugese centra, goed leven uitstraalt en veel zichtbaar gekoesterd schoons heeft te bieden, zeker in het oude centrum.

6 van de 100 tekeningen van Manuel Cargaleiro. Foto Ton Haak

Diep in de aarde

Met karakteristieke granieten rotsen die diep in de aarde zijn gegenereerd, maar gevormd en blootgelegd werden door honderden miljoenen jaren van tektonische bewegingen en klimatologisch invloedrijke perioden, is Parque do Barrocal een comfortabele oase die een verfrissend kijkje toelaat op de natuurlijke historie van zowel de streek als de aarde. In het park werden looppaden aangelegd die aansluiten op de topografische en geologische bijzonderheden van elke plek. De observatieplatforms, waarvandaan het landschap van Barrocal, het omliggende platteland en ook de stad kunnen worden aanschouwd, zijn dé plaatsen om de betekenis van het land en de evolutie ervan in de loop van onmetelijke tijd te interpreteren. De Lagarto-tunnel, het Bijenhoudersobservatorium en de Domo-cirkel zijn allemaal een bezichtiging waard en er is een hangbrug die een bezoek aan het uitzichtpunt van São Martinho vergemakkelijkt. Een echt natuurpark en dat praktisch midden in de stad.

Epidemie

Tunnel in Parque do Barrocal. Foto Ton Haak

Lagarto is een tunnel in de vorm van een tussen keien golvende hagedis en vormt de overgang tussen het parkgebied dat het dichtst bij de stad ligt en het binnenland, waar de uitkijkposten de landelijke omgeving blootleggen. Het is een schaduwrijke route. Círculo do Domo is het centrum van Parque do Barrocal, een rustpunt waarvandaan de Sierra de San Pedro in Spanje is gade te slaan.

Net buiten de stadsgrens ligt het heiligdom van Nossa Senhora de Mércoles verborgen tussen olijfbomen en eeuwenoude steeneiken. Tussen deze kapel en die van Santa Ana stond een Romeinse villa, waarvan nog een dam en een brug te vinden zijn. De hermitage heeft de Tempeliers als achtergrond, de bouw duurde van het einde van de 13de eeuw tot diep in de 15de eeuw. Het is nu het centrum van een van de beroemdste bedevaarten in de regio die plaatsvindt rond Pasen. De allereerste editie van deze pelgrimstocht was in het jaar 1601 en de aanleiding was … jawel, een epidemie. De heuvel genaamd naar São Martinho bestaat uit een resterend kwartsreliëf en is 435 meter hoog. Daar woonden al mensen tijdens het neolithicum. Het was een versterkte nederzetting van de late bronstijd tot de Romeinse periode. De kapel van São Martinho is van middeleeuwse oorsprong.

Rotsformatie Parque do Barrocal. Foto Carola van der Schoot
Foto Carola van der Schoot

Klimaatverandering

Voor de liefhebber is er een rijke plantengroei te aanschouwen en voor de vogelaar zijn bezoeken in zowel lente als najaar aan te bevelen als de trek van en naar Afrika gaande is. Voor wie meer van de aarde wil weten, is Parque do Barrocal een plek waar de effecten van een eerdere periode van klimaatverandering herkend kunnen worden. Voor ieder ander is het een rustoord waar toevallig mooie ontdekkingen kunnen worden gedaan.

Ik was er met een vriend, half Nederlands half Portugees wat tijdverdeling betreft en we hadden net een eenvoudige maar copieuze Portugese lunch genuttigd in een vrolijk buurtrestaurant en daarbij de nodige wijn gedronken. De stemming zat er helemaal in. Dat het niet aan te raden is om een hoge temperatuur als excuus op te voeren om midden op de dag van, voor de prijs uitstekende, wijn te genieten – mijn vriend en ik waren het er dik over eens dat dikwijls de beste wijn in een oude fles blijkt te zitten – bleek tijdens de wandeling door Parque do Barrocal, alwaar het herhaald door mijn jolige vriend luidkeels uitgeroepen commentaar bleef steken bij “Drenthe!” … “Drenthe!” Dan wees hij naar een enorme rots of hele formaties van het soort en de omvang waarvan ze in Drenthe niet eens kunnen drómen. Waarmee ik maar wil zeggen: ga zelf kijken, en dan vóór het middagmaal.

Parque do Barracal, Rua Adelino Semedo Barata, 6000-040 Castelo Branco

Optelefoneren

Op de dag van de opening, 5 juni 2021, was het onmogelijk ergens te ontdekken hoelang de tentoonstelling Uma Vida Desenhada in het Museu Manuel Cargaleiro te zien zal zijn. In alle publiciteit werd geen einddatum vermeld en op via e-mail gestelde vragen werd geen antwoord gegeven. Dat verwonderde mij niet. Ik denk dat ik al twintig, dertig keer, zo niet meer, bot gevangen heb als ik via de ‘contact’-lijn een cultureel of anderszins interessante locatie in Portugal benaderde voor precieze gegevens of aanvullende informatie.

Vanuit de gedachte, zo gaat dat natuurlijk niet in goed georganiseerd en gedisciplineerd Nederland dat immers Portugal ver vooruit is, nam ik de proef op de som. Ik zal de instanties niet noemen, maar hoe interessant, nog niet de helft van de benaderde adressen bleek in staat adequaat te reageren en dan duurde het soms meer dan vier dagen. Jawel. Dan maar ouderwets optelefoneren? In Portugal werd de telefoon slechts heel nu en dan opgenomen terwijl ik toch vermeed om tijdens lunchuren te bellen. In een soortgelijke proef in Nederland had ik geen zin meer nadat ik bij de eerste drie contacten door een mechanische stem het virtuele bos werd ingestuurd.

Een van de vele keramische werken in het oude museumgebouw. Foto Ton Haak
Foto Ton Haak

Experiment

De geneugten van het door geen grenzen beknotte communicatietijdperk zijn niet om over naar huis te schrijven. Als je al met thuis in contact zou weten te komen. Enfin, misschien is intussen de einddatum van de tentoonstelling van tekeningen van Manuel Cargaleiro ergens te ontdekken. Zou dan toch een van mijn missives iemands gemoederen hebben weten te beroeren? Zo niet, wees gerust, al leverde navraag ter plekke evenmin een einddatum op, ik kreeg wel de verzekering dat ‘tijdelijk’ een rekkelijk begrip is en dat de tentoonstelling “heel lang” bezocht zou kunnen worden. Van eerdere bezoeken weet ik trouwens dat dit museum, zowel de oudbouw als de nieuwbouw, ook zonder indrukwekkende tijdelijke tentoonstelling veel visueel genoegen biedt.

Het bovenstaande miscommunicatieverhaal doet mij, waarom weet ik ook niet precies, denken aan een in Amerika geboren lerares die ik ken en die, na jarenlang op internationale middelbare scholen overal ter wereld, Afrika, Zuidoost-Azië, het Midden-Oosten les te hebben gegeven, nu op het Zuid-Koreaans eiland Jeju, tussen het vasteland en Japan in, voor de klas staat. Ter voorbereiding op het lezen van Fahrenheit 451 deed zij in haar klas een klein sociaal experiment. “Terwijl de kids aan hun tafel werkten,” rapporteerde zij, “liet ik ze rustig naar het bord gaan en een ‘tally’ markering maken elke keer dat ze een melding op hun telefoon kregen. Het totaal voor één schooldag van drie lesuurtjes werd: 1.678 meldingen. Dat waren dus 1.678 onderbrekingen van het lesprogramma veroorzaakt door mobiele telefoons.

Een van de centrale ideeën van Fahrenheit 451 is dat constante, hersenloze afleidingen belemmeren dat mensen authentieke relaties ontwikkelen en bovendien elk beetje diep denken onmogelijk maken. Het zijn niet enkel Koreaanse kinderen die daarvan hinder ondervinden. Ook medewerkers van musea en andere instellingen in Portugal en Nederland, raken blijkbaar dankzij de grenzeloosheid van de moderne media de weg alsmaar kwijt. Om over ons en al die andere slachtoffers maar niet te spreken.

Muurschildering in Castelo Branco. Foto Ton Haak
Muurschildering in Castelo Branco. Foto Carola van der Schoot

Nesten

En nu ik het toch over hedendaagse communicatiemedia heb, de dochter van een verre andere vriendin schreef zojuist: “Nooit geweten dat er digitale ‘nesting’ bestond. Maar ik heb net 29.350 e-mails uit mijn archief gehaald en vernietigd. Ik voel me opgelucht alsof ik net een baby heb gebaard.” Zij voegde toe dat ze (“maar dat is toeval”) in verwachting is en nog vier, intussen drie weken te gaan heeft.

Museu Manuel Cargaleiro, Rua dos Cavaleiros 23, 6000-289 Castelo Branco

De bisschoppelijke tuin. Foto Carola van der Schoot


« Het mediterrane klimaat van Portugal
Terug naar Zambujeira do Mar »

Categorie: Cultuur & Maatschappij, Natuur & Ontspanning Trefwoorden: Castelo Branco, hedendaagse kunst, keramiek, museum, natuurpark, schilderkunst

Over Ton Haak

Ton Haak woonde van 2016 tot en met 2022 in Tomar. Na ruim 22 jaar in Amerika te hebben gewoond (in de high desert van New Mexico en op de tallgrass prairie in Kansas) concludeerden hij en zijn vrouw dat ze “were falling out of love with the US” en zochten ze “de oude wereld” weer op. Sinds 2023 wonen ze weer in Nederland. In Amerika runden ze samen o.a. galerieën voor hedendaagse kunst en artists-in-residence programs en schreef Ton boeken, scripts, reisverhalen en gedichten. Nu draagt hij regelmatig bij aan Portugal Portal en schrijft hij artikelen over Portugal voor Amerikaanse lezers; ook vertaalt hij publicaties over Nederlandse kunst en vormgeving (o.a. Dutch Graphic Roots). Hij is redactielid van Document voor een Monument, een serie rijk geillustreerde boeken-in-wording over de renovatie van het Binnenhof die ook een web-editie krijgen. Vijf jaar na het vertrek uit de VS ontstond nog een kort filmpje over de laatste zeven jaar, de Kansas-periode.

Lees Interacties

Reacties

  1. Lotte Akkerman zegt

    21 juni 2021 om 09:36

    Dank je. Dat was (al)weer een voortreffelijk uitje vanuit de luie stoel in het hoge Noorden. Reizen met Ton Haak! Graag meer van “zulks”.

    Beantwoorden
  2. Maja Kersten zegt

    21 juni 2021 om 11:30

    De expositie ‘Uma Vida Desenhada’ is te bezoeken van dinsdag tot en met zondag en heeft geen einddatum, zo blijkt uit een bericht van SIC nieuws. Tot hoelang de tentoonstelling duurt, hangt af van de wens van de kunstenaar.

    “Uma Vida Desenhada” pode ser vista de terça-feira a domingo, no museu da Fundação Cargaleiro, no centro da cidade albicastrense. A exposição abre ao público este sábado e ainda não tem data para terminar. Tudo dependerá da vontade do mestre.
    SIC Notícias 4-6-2021

    Beantwoorden
  3. Hanneke Rijkelijkhuizen zegt

    27 juni 2021 om 08:55

    Fantastisch wat jij allemaal uitzoekt en ontzettend vlot neerpent! Uren leesplezier! Inderdaad nooit geweten dat Castelo Branco zo veel te bieden had. Wij gaan zeker het museum en de tuin bezoeken. Dankjewel!

    Beantwoorden
  4. Winy Schalke zegt

    2 juli 2021 om 11:20

    Hallo Ton, afgelopen woensdag maakte ik dit uitstapje, precies zoals jij beschreef. ’s Morgens de prachtige kunstcollectie van Cargaleiro, daarna een lunch en ’s middags de bisschoppelijke tuin en het Parque do Barrocal. We waren bijna overal de enige bezoekers. Een heerlijke dag met veel mooie ervaringen. Ook de omgeving van Castelo Branco is schitterend. Dank voor je tip.

    Beantwoorden

Laat een antwoord achter aan Lotte Akkerman Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Flor de sal: natuurlijk zeezout uit Portugal
Kop en schotel van Vista Alegre in typerend blauw en geel, uit Portugal.
Royals en presidenten eten van Portugees servies
Ons winkeltje met Portugese producten

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Kenters

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Henk Eggens op Fietsen mee met de auto: wat mag?: “Beste Peter, Ik kan geen definitief advies geven, maar: 1. Thule is, geloof ik, een topmerk. Of het merk en…”
  • Peter van Diermen op Fietsen mee met de auto: wat mag?: “Hallo Henk, wij reizen door Europa met 2 fietsen op een vaste trekhaak. de drager van het merk Thule is…”
  • Leni Vermeiren op Een Vlaming in Portugal: “Dag Ann Wat een toffe reactie..ik lees het nu pas Ik herinner me jou nog goed.. een hele geïnteresseerde leerling”
  • Mariska Roos op Een dag zonder stroom: “Fijn al deze informatie en het zal ons helpen bij een volgende stroomstoring. Wij hadden ons ook niet ècht goed…”
  • Mariska Roos op De Portugese taal: “Hallo David, Onze leraar woont in de Beiras net als wij, bovendien heeft hij een lange wachtlijst. In Lissabon zit…”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}