• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

De kleuren van Lissabon

Door Han Overkamp 2 reacties
Gepubliceerd op 12 juli 2018 bijgewerkt op 7 augustus 2020

Een groot misverstand over Lissabon is de opvatting dat de stad een ‘witte stad’ is. Deze bijnaam dankt de stad voornamelijk aan de film Dans la ville blanche, die in 1987 door de Zwitserse regisseur Alain Tanner werd opgenomen. Met in de hoofdrol Bruno Ganz, eveneens een Zwitser. De film staat op YouTube, in de originele versie. Dus niet ondertiteld, maar er wordt nauwelijks in gesproken, dat scheelt. Een Lissabon uit vervlogen tijden,  romantisch, nostalgisch en met weemoed over die goeie ouwe tijd.

Lissabon was en is dus geen witte stad. Ook al doet de toeristenindustrie alsof, want die gebruikt dit epitheton graag als marketinginstrument. En het helpt niet dat er Lisbonenses zijn die boos zijn over deze simplificatie. ‘Tanner heeft Lissabon gefilmd alsof het een Noord-Afrikaanse havenstad is’ zegt de schilder João Abel Manta. En José Pires Cardoso die tot de beste kenners van de stad heeft behoord. In zijn ‘Lissabon, een logboek’ verwijt hij de Zwitserse filmmaker blind te zijn. “De geciviliseerde cineast Alain Tanner draaide er niet omheen en noemde het hier eenvoudig de Witte Stad. De Witte Stad, stekeblind die lumière-Tanner. Dat wit van hem, is dat kleur of een metafoor? Buit het de onstuimigheden van een licht uit dat zich nooit op dezelfde plaats op hetzelfde ogenblik en in dezelfde kleur herhaalt?” Maar toch; het beeld van Witte Stad heeft zich inmiddels in de hoofden van veel buitenlanders vastgezet.

Maar welke kleuren zijn dan de kleuren van Lissabon? José Cardoso Pires weet het niet. “Over de kleur van Lissabon kun je zeggen dat zelfs kleurenblinden het niet eens worden hierover”. En: “… de kleur van onze stad is een probleem voor onze schilders”.

Fernando Pessoa begint er al helemaal niet over in zijn uitnodigende stadsgids: ‘Lissabon, wat de toerist moet zien’.

Ook Paul van Nevel doet er het zwijgen toe in zijn boek : ‘Dertig jaar verslaafd aan Lissabon’.

In de middeleeuwen en nog tot de aardbeving (1755) vertoonde Lissabon zich als een kleurrijke stad. Lisboa colorida. Maar na die periode verarmde de stad zodanig dat veel gebouwen hun kleur allengs verloren. Hetgeen versneld werd door het gure klimaat bij tijd en wijle. Daardoor zagen veel gebouwen er verwassen en grijsachtig uit. Wat bij het naderen van de stad, door het glinsterende, parelende zonlicht op het water, bij sommigen de suggestie zou kunnen wekken van een witte uitstraling.

Foto Pixabay

Veranderingen in de huidige tijd

In de afgelopen decennia is er echter de nodige moeite gedaan om de originele kleuren weer terug te brengen in de stad. Zo werden in de tijd van ‘Lissabon, cultuurhoofdstad van Europa’ een aantal gebouwen tussen het Praça Principe Real en het Rato met levendige kleuren opgesmukt. Deze kleuren zijn weliswaar niet historisch correct, maar hun uitstraling zorgde voor een kettingreactie. Want er is intussen meer onderzoek gedaan naar de wél correcte kleuren en naar de gebruikte verf van toen. Het lukte vakmensen om van oude, oorspronkelijke kleine verfresten de scheikundige samenstelling te achterhalen. Met deze ‘nieuwe’ verf is bijvoorbeeld het Terreiro do Paço beschilderd in geel.

Welke kleuren horen bij welk gebouw?

In zijn boek ‘Lissabon” schrijft Werner Herzog (journalist) dat er drie hoofdtinten zijn. Zachtroze, gemengd met een scheut wijnrood, okergeel met een druppel citroen en het zeldzamer voorkomende lindegroen.

Het zou waar kunnen zijn. want ooit symboliseerden deze drie kleuren de heersende klassen. Het koningshuis verfde zijn bezittingen roze, de kerk zijn kloosters en kerken geel en het stadsbestuur alle overheidsgebouwen groen. Maar zo precies als hij het hier analyseert, is het nooit gegaan. Veel vaker, maar zeker na de val van de monarchie, is er sprake van een vrolijke babylonische kleurverwarring. Te zien aan wat er gebeurde met het Terreiro do Paço. Binnen een halve eeuw wisselde de kleur van de gebouwen van groen naar geel, vervolgens naar roze en dus nu weer naar geel. In ieder geval is eenieder vrij om zelf de kleur te kiezen waarin hij wil schilderen. Bij alle overbodige bureaucratie in Portugal is er de welkome uitzondering dat er enkel maar adviezen gegeven worden aan degenen die erom vragen. Er zijn geen richtlijnen of decreten die nageleefd moeten worden. De adviezen worden gegoten in een Manual de Reabilitação do Património, of zoals bij de Bairro Alto in een Manual de Apoio à Reabilitação dos Edifícios do Bairro Alto.

Tot slot, gewaardeerde lezer, nog een advies van mijn kant: let er vanaf nu speciaal op, bij een bezoek aan Lissabon. Op die expressieve kleurencocktail waarin de stad zich spiegelt.

Bronnen:

  • José Cardoso Pires: Lissabon, een logboek. Tweedehands te koop bij Bol.com
  • Fernando Pessoa: Lissabon, wat de toerist moet zien. Tweedehands te koop bij Bol.com
  • Paul van Nevel: Dertig jaar verslaafd aan Lissabon. Tweedehands te koop bij Bol.com. Ook aanwezig in een tiental openbare bibliotheken in Nederland.
  • Werner Herzog: Lissabon: Literarische Streifzüge durch die Stadt. Tweedehands te koop bij Bol.com.

Bron: de serie ‘esse ditosa língua’ van Peter Koj in de Portugal-Post


« Ingewikkeld
Wandeling Trilho de Águeda »

Categorie: Cultuur & Maatschappij Trefwoorden: cultuur, Lissabon, volksgebruiken

Over Han Overkamp

Rond de eeuwwisseling verhuisden ik en tarsilla van Zeist naar de Serra d’Estrella (Torrozelo) en later naar de Algarve (Olhão). Van een voorgenomen verhuizing naar Sintra is het niet meer gekomen; het leven bleek weer eens sterker dan de leer. Terug in Zeist, na tien jaar, ervoeren we dat we in Nederland harder nodig waren dan in Portugal. Sinds 2018 schrijf ik voor dit portaal. Begonnen met de serie taalweetjes ben ik allengs vaker over onderwerpen uit de geschiedenis gaan schrijven. Daarbij zet ik graag de Algarve in het licht; iets wat ik mij al had voorgenomen in de tijd dat we er woonden.
Geschiedenis is een boeiende hobby, vooral omdat veel van wat nog als ‘nationale trots’ wordt beleefd nu ter discussie staat, ook in Portugal. Waren onze Gouden Eeuw en de daarmee samenhangende rijkdom misschien wel een hel voor onze koloniën? Zijn al die standbeelden (ook die in de Algarve) wel verdiend? Waren die ‘ontdekkingen’ toentertijd eigenlijk agressieve veroveringen? Laat je verrassen!

Lees Interacties

Reacties

  1. Lia Storm zegt

    15 juli 2018 om 22:27

    Waarom zou een stad (welke dan ook) een kleur moeten hebben? En ja, het is waar, er zijn hier heel veel witte gebouwen, vast ook wel in Lissabon. Maar die zijn weer gesierd door gekleurde randen, om deuren en ramen, als een soort spatrand etc. Heel gezellig allemaal!

    Beantwoorden
    • Ina zegt

      22 juli 2018 om 22:09

      De spatranden om ramen en deuren heten Barra’s, (is ons verteld) en zijn er om boze “dingen” buiten te houden.

      Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Lissabon, een metropool van mondiale culturen wordt muzikale smeltkroes
Toeristenbelasting in Portugal
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:HK_%E8%B5%A4%E9%B1%B2%E8%A7%92_Chek_Lap_Kok_%E9%A6%99%E6%B8%AF%E5%9C%8B%E9%9A%9B%E6%A9%9F%E5%A0%B4_Hong_Kong_International_Airport_Terminal_arrival_zone_%E8%A1%8C%E6%9D%8E%E5%B8%B6_Luggage_carousels_belt_January_2025_R12S_02.jpg
Kofferdiefstallen op vliegveld Lissabon opgelost

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Kenters

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Henk Eggens op Fietsen mee met de auto: wat mag?: “Beste Peter, Ik kan geen definitief advies geven, maar: 1. Thule is, geloof ik, een topmerk. Of het merk en…”
  • Peter van Diermen op Fietsen mee met de auto: wat mag?: “Hallo Henk, wij reizen door Europa met 2 fietsen op een vaste trekhaak. de drager van het merk Thule is…”
  • Leni Vermeiren op Een Vlaming in Portugal: “Dag Ann Wat een toffe reactie..ik lees het nu pas Ik herinner me jou nog goed.. een hele geïnteresseerde leerling”
  • Mariska Roos op Een dag zonder stroom: “Fijn al deze informatie en het zal ons helpen bij een volgende stroomstoring. Wij hadden ons ook niet ècht goed…”
  • Mariska Roos op De Portugese taal: “Hallo David, Onze leraar woont in de Beiras net als wij, bovendien heeft hij een lange wachtlijst. In Lissabon zit…”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}