• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

De man die Portugal stal

Door Bert Ernste 1 reactie
Gepubliceerd op 19 maart 2011 bijgewerkt op 14 april 2021

In de jaren twintig pleegde Alves dos Reis (Alves Reis in het besproken boek) in Portugal een gedurfde zwendel. Hij liet bankbiljetten van 500 escudo’s drukken bij een legale Engelse drukkerij met behulp van een vervalst contract van de Banco de Portugal. Hij kwam er bijna mee weg. Een sappig, waargebeurd verhaal in De man die Portugal stal door Murray Teigh Bloom.

De Britse drukker mocht serienummers gebruiken die al bestonden, zo beweerden de oplichters, omdat de biljetten in Angola gebruikt zouden worden. Er zou achteraf een opdruk ‘Angola’ op de biljetten worden gezet, zo stelden ze de firma Waterlow & Sons Limited gerust. De bende maakte de drukkers verder wijs dat ze om politieke redenen de transactie stil moesten houden. Het hoofd van de firma, sir William Waterlow, schreef nog wel een brief aan de Banco de Portugal, maar deze kwam nooit aan.

Waterlow & Sons produceerde 200.000 biljetten van 500 escudo’s, die een waarde vertegenwoordigden van bijna een procent van het Portugese nationale product in die tijd. Er waren ongeveer even veel echte als ‘onechte’ biljetten van 500. Met behulp van diplomatieke contacten werden de biljetten naar Portugal verscheept.

Dos Reis werkte samen met onder anderen de Nederlandse financier Karel Marang van IJsselveere en de Duitse spion Adolph Hennies. De in die tijd bekende Nederlandse actrice Fie Carelsen had een relatie met een van de andere zwendelaars, José Bandeira, broer van een Portugese diplomaat in Den Haag en hield daar volgens het verhaal de nodige juwelen aan over. In de epiloog van het boek geeft Fie Carelsen haar visie op de oplichters.

Alves dos Reis in 1925
Alves dos Reis ca. 1925 Foto Wikimedia Commons

Alves dos Reis kreeg als bedenker van het geheel en vervalser van de documenten slechts 25 procent van de opbrengst, maar dat belette hem niet om snel rijk te worden. Hij richtte de Banco de Angola e Metropolis op. Ook nu vervalste hij weer diverse documenten om aan zijn banklicentie te komen. Vervolgens probeerde Dos Reis om de Banco de Portugal, die toen deels in privéhanden was, over te nemen om op die manier een eventueel onderzoek naar de zwendel tegen te kunnen houden. Dos Reis had op een gegeven moment bijna een kwart van de aandelen, die hij nodig had, in handen.

Ontdekking

In 1925 kwamen er steeds meer geruchten in omloop over valse bankbiljetten in Portugal. De krant O Século dook in de zaken van Dos Reis en ging onderzoeken hoe het kon dat de bank van Alves dos Reis leningen kon verstrekken zonder klanten te hebben die geld kwamen deponeren. Eerst dacht de krant nog dat het een Duitse tactiek was om de Portugese economie te verstoren en voordelen te winnen in de Portugese kolonie Angola.

Uiteindelijk legde O Século de zwendel bloot en ontdekte ook de Banco de Portugal dat er bankbiljetten in omloop waren met dezelfde serienummers. Dos Reis en de meeste van zijn kompanen werden gearresteerd.

De rechtszaak tegen Dos Reis duurde lang, omdat de vervalste documenten zo echt leken dat justitie lang dacht dat er medewerkers van de Banco de Portugal bij de fraude betrokken waren. Dos Reis kreeg twintig jaar gevangenisstraf. In maart 1945 kwam hij vrij. Hij werd later nog eens veroordeeld wegens fraude bij de verkoop van koffie uit Angola, maar hoefde niet meer de gevangenis in. Hij stierf als een armoedzaaier.

Karel Marang ontsnapte in eerste instantie, maar werd later in Nederland berecht. Hij kreeg slechts elf maanden gevangenisstraf. Daarna naturaliseerde hij tot Fransman en hij stierf als een rijk man in Cannes. De Banco de Portugal eiste en kreeg in Engeland een schadevergoeding van de firma Waterlow & Sons.

Dictatuur

Sommigen beweren dat de economische schade, die Dos Reis veroorzaakte met zijn grootschalige zwendel bij heeft gedragen tot de militaire staatsgreep van 1926. In zoverre dat het vertrouwen in de Portugese regering een klap had gekregen van de affaire zou dat waar kunnen zijn, maar de economische invloed van de zwendel was uiteindelijk toch tamelijk gering.

Wie deze affaire in geuren en kleuren na wil lezen, kan terecht bij De man die Portugal stal van Murray Teigh Bloom. Voor iedereen die heimelijk plezier heeft in een mooie zwendel, een heerlijk boek met diverse foto’s van betrokkenen. Het is tweedehands verkrijgbaar op Marktplaats.nl of Boekwinkeltjes.nl. In romanvorm beschreef Thomas Gifford het verhaal in De man uit Lissabon. De miljoenenzwendel die Portugal op zijn grondvesten deed schudden. Beide boeken zijn vertaald uit het Engels (The man who stole Portugal en The man from Lisbon).

Dit artikel is eerder gepubliceerd in Blik op Portugal, januari 2009.

Meer artikelen van Bert Ernste

  • Bert Ernste – website

« Dagboek december 1989
Met de trein naar Coimbra »

Categorie: Cultuur & Maatschappij Trefwoorden: boekrecensie, geschiedenis

Over Bert Ernste

Bert Ernste is freelance journalist en tekstschrijver, onder meer voor Blik op Portugal. Hij was correspondent in Lissabon (1981-’86) voor Het Financieele Dagblad, diverse Nederlandse omroepen en de BRT (België). Begin deze eeuw had hij een vakantiehuis in de Algarve. Nu woont hij deels in Utrecht en deels in São Paulo.

Lees Interacties

Reacties

  1. Trudy Schalke zegt

    19 maart 2011 om 16:51

    Zo zie je maar weer:
    Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt hem wel, als een variant op deze spannende affaire!

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Een man in pauskleding voor het beeld Cristo Rei in Lissabon
Een Portugese paus?
Straatnaambord Albufeira Rua Fernando Pessoa
Pessoa, an experimental life. Een boekrecensie
Amilcar Cabral
Wie was Amílcar Cabral?

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Kenters

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Marc van Driel op De geboorte van het Portugees. Het verhaal van een taal.: “Beste Janwillem, een prachtig stuk. Met veel plezier gelezen. Je maakt ergens melding over het verband tussen Poortugaal en Portugal.…”
  • Gerard Spring in 't Veld op Boodschappen doen: “Leuk artikel Mariska, Wij kochten een woning in 2011 in het noorden van Portugal op 16 km van de Spaanse…”
  • Josephine lucassen op Boodschappen doen: “heel leuk artikel en goed herkenbaar. dank voor het delen”
  • Mariska Roos op Portugees-Nederlandse cultuurschokken: “Wij hadden zo’n zelfde ervaring midden in een park in Viseu toe we hier net woonden. Twee vrouwen zaten er…”
  • Geert Brabant op Interessante recente muziekreleases (2025/5): “👍”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}