Met de trein langs de oevers van de Boven-Douro; bestaat er iets mooiers dan dat? De Douro, de mooiste rivier van Portugal. Werelderfgoed sinds 2001 vanwege de uitzonderlijke indeling van het landschap. Wijngaarden voor zover het oog reikt. Quinta’s van de portindustrie. Het staat al jaren op mijn wensenlijstje.
Even kwam daar verandering in en raakte ik op een dwaalspoor. Dat gebeurde toen ik las in ‘Portugal; Een gids voor vrienden’ van José Rentes de Carvalho, dat de Linha do Tua ‘het meest spectaculaire stuk spoorweg van Portugal is’. Dan moest ik dus eerst daarnaartoe en niet naar de Linha do Douro. Want als José dat schrijft neem ik dat zonder meer aan. Wat bleek: de Tualijn begint in het Dourodal en loopt naar het noorden tot aan Bragança. Liep moet ik schrijven, want wat ik las in dat boek ‘voor vrienden’ was in 2005 opgeschreven en dat is lang geleden. Lang genoeg om de CP, het Portugese treinbedrijf, de kans te geven de lijn op te heffen. Hetgeen is gebeurd, vooral naar aanleiding van een ernstig ongeluk in 2007, niet het eerste overigens. Er viel een treinstel de helling af, 60 meter de diepte in. Met zeer ernstige gevolgen. De lijn werd in 2008 definitief opgeheven. Alleen op YouTube is nog te beleven hoe spectaculair de lijn was. Kijk en huiver met deze cabview.
Voor de echte spoorjunk is zo’n video een springplank naar verder onderzoek. Hij (bijna altijd is het een hij) is gek op aantallen, lijstjes, nummers, schema’s, overzichten en afkortingen. Als een Rupsje Nooitgenoeg voedt hij er zich mee. Gelukkig is er Wikipedia; Linha do Tua, een virtuele goudmijn voor wie meer wil weten over de Tualijn. Hier zijn uitgebreide beschrijvingen voorhanden van het ontwerp van de lijn, de bouw, de spoorbreedte, de gebruikte locomotieven en rijtuigen, de dienstregeling, de namen van de haltes en van de gelijkvloerse kruisingen.
Er bleken meer lijnen in de Douroregio niet meer in gebruik te zijn, Bijvoorbeeld de Linha do Sabor van Pocinho naar Duas Igrejas (Miranda do Douro). In ‘Ernestina’ schrijft Rentes de Carvalho over zijn reis met zijn ouders van Porto naar Carviçais. Een reis van een lange dag. (“Mij leek de lunch in de trein een feest. Iedereen in de coupé had etenswaar meegebracht en met etenstijd werden allerlei lekkernijen met elkaar uitgewisseld”). Met een overstap in Pocinho op het Sabor-smalspoorboemeltje. Een spannende actie, die overstap, die werd gehinderd door een karrenvracht aan bagage, Op een trein die nog langzamer reed dan de trein uit Porto naar Pocinho. Hieronder een korte video met een mozaïek aan losse beelden van die Saborlijn, die nog heel lang met stoomtractie werd bediend. Waardoor Ernestina steeds het gezicht van José moest schoonvegen, nadat hij weer eens uit het raam had gehangen.
Nu ik weet dat ik van de Tualijn moet afzien door het sluiten van dit baanvak, kom ik weer terug op mijn verlangen naar een reisje langs de Douro. Met de Comboio Histórico. In de zomertijd, op iedere zaterdag en zondag te boeken. De laatste rit van dit jaar was op zondag 28 oktober. Een vrolijke rit met muziek en zang (en enkele geweerschoten!) op het traject Régua-Tua en terug.
Hieronder een semi-professionele video van die treinreis met schitterende beelden van het landschap. Wat je dan nog mist zijn de geuren, de langzaam verschuivende einders en de aanspraak. Plus de etensmanden die er vast wel weer zullen zijn. Of koelboxen! In deze video na 12 minuten station Pinhão en op 20 minuten het keerpunt station Tua.
Of, als je de Comboio Histórico te primitief vindt, de Comboio The Presidential die van Porto naar de Quinta do Vesúvio rijdt. Een luxetrein, waarmee vroeger staatshoofden reisden. De Quinta do Vesúvio is een van de vele vastgoedeigendommen van de familie Symington. Er kan port worden geproefd en in de oogsttijd kan men er, in een van de grootste pershuizen (lagares) van het land, assistir a pisar as uvas ofwel helpen bij het druiven treden.
Andere mogelijkheden zijn te vinden bij de talloze privé-ondernemingen die trein-, boot- en busreizen aanbieden, zoals het daguitje Douro Romântico: heen met de boot en terug met de trein of andersom op het traject Porto-Régua.
Tot slot: Er zijn nog meer diensten stilgelegd in het Dourogebied. Zoals de lijn naar Barca de Alva en verder Spanje in. Plus de Linha do Corgo die van Régua naar Vila Real liep. Alles is te herbeleven op YouTube. Voor de liefhebber!
E logo, em sentido inverso, ribombou um segundo rápido iluminado. “Já estão de regresso?”, perguntou o principezinho. “Não são os mesmos”, respondeu o agulheiro, “andam em mudanças”. “Não estavam contentes onde se encontravam?” “Nunca se está contente onde se está”, comentou o agulheiro.
Een tweede verlichte sneltrein denderde kort erna in de andere richting voorbij. “Komen ze nu al terug?” vroeg de kleine prins… “Nee, dat zijn niet dezelfde,” zei de wisselwachter, “ze ruilen van plaats.” “Vonden ze het niet prettig, daar waar ze eerst waren”. “Men is nooit tevreden met waar men is”, zei de wisselwachter.
Uit Saint-Exupéry: O Principezinho/ De Kleine Prins
Dank je wel Han voor de leuke wijze waarop je de Dourovallei in het zonnetje zet.
Het tochtje van Régua naar Tua kun je trouwens ook het hele jaar door op alle dagen met de ‘gewone’ trein maken dat kost, zij het zonder toeters en bellen, een fractie van de Comboio Historico. Het is de trein van porto naar Pocinho.
De Dourovallei is inderdaad één van de prachtigste landschappen in Portugal en het panorama bij São Leonardo de Galafura op de foto bij je verhaal is adembenemend, zoals je daar ook op een steen kunt lezen in de lofzang van Miguel Torga:
S. Leonardo de Galafura, 8 de Abril de 1977
”O Doiro sublimado. O prodígio de uma paisagem que deixa de o ser à força de se desmedir. Não é um panorama que os olhos contemplam: é um excesso de natureza. Socalcos que são passados de homens titânicos a subir as encostas, volumes, cores e modulações que nenhum escultor pintou ou músico podem traduzir, horizontes dilatados para além dos limiares plausíveis de visão. Um universo virginal, como se tivesse acabado de nascer, e já eterno pela harmonia, pela serenidade, pelo silêncio que nem o rio se atreve a quebrar, ora a sumir-se furtivo por detrás dos montes, ora pasmado lá no fundo a reflectir o seu próprio assombro. Um poema geológico. A beleza absoluta.”
Miguel Torga in “Diário XII”
De sublieme Doiro. Het wonder van een landschap dat geen wonder meer is krachtens zijn onmetelijkheid. Het is geen panorama dat de ogen gadeslaan: het is een overdaad aan natuur. Terrassen die zijn doorgegeven door Titanische mensen om de hellingen op te gaan, massieven, kleuren en modulaties, die geen schilder heeft geschilderd of musicus kan vertolken, horizonten die wijken tot voorbij de geloofwaardige reikwijdte van het oog. Een maagdelijk universum, alsof het zojuist geboren was, en reeds eeuwig is door de harmonie, door de sereniteit, door de stilte die de rivier niet waagt te verbreken, door nu eens heimelijk achter de bergen te verdwijnen, dan weer door verbaasd daar in de diepte zijn eigen verwondering te weerspiegeld te zien. Een geologisch gedicht. De absolute schoonheid.
Helaas weet ik niet hoe ik een foto in een reactie kan meesturen.
mooie aanvulling Felix dank je wel