Als ik een uur Nederlandstalige televisie kijk, hoor ik altijd een aantal taalfouten voorbijkomen, ook van ervaren journalisten. Als ik met een willekeurige Nederlander of Vlaming spreek dan krijg ik iedere vijf minuten wel een taalfout om mijn oren. Maar dat is helemaal geen ramp. Taal is immers een communicatiemiddel en maar zelden leiden taalfouten tot onjuist begrip van de boodschap. Ik maak zelf ook zat fouten, en hoewel ik veel van taal houd, is ook voor mij de boodschap belangrijker dan de vorm.
Accent
Ik heb een accent als ik Portugees spreek. En ik maak voortdurend fouten. Vrouwelijke en mannelijke woorden haal ik nogal eens door elkaar. Evenals de werkwoorden estar en ser, omdat ze in het Nederlands allebei ‘zijn’ betekenen. Mijn woordenschat is op veel gebieden best goed, maar dagelijks kom ik woorden tegen waarvan ik meu deus niet weet wat ze betekenen. En toch zegt iedere Portugees mij trots dat ik zo goed Portugees spreek. Mijn moeite wordt gewaardeerd. Die positieve instelling motiveert mij om het nog beter te doen.
Heel goed Nederlands
Mijn vrouw spreekt bijzonder goed Portugees. Ze studeerde in Coimbra, de stad waarvan de Portugezen zelf zeggen dat er het zuiverst Portugees wordt gesproken. Ze spreekt ook heel goed Nederlands. Ze heeft de cursus ‘Nederlands als tweede taal’ gevolgd en het staatsexamen gehaald. En toch gaan er geen vijf zinnen Nederlands voorbij of ze maakt wel ergens een fout. De/het-fouten zijn aan de orde van de dag, het verschil tussen de enkele en dubbele medeklinker blijft lastig, en scheidbare werkwoorden zijn ook een probleem. Ik hoor sommige lezers denken: ‘wat zijn scheidbare werkwoorden?’ Als een taal je moedertaal is dan gaat dat immers automatisch. Dan zeg je niet ‘ik aantrek mijn broek’ maar ‘ik trek mijn broek aan’. Ongemerkt hebben we het werkwoord aantrekken in tweeën gesplitst. Raar eigenlijk, het Portugees kent dat niet en het Engels ook niet. Maar het Nederlands wel en dat vinden we doodnormaal. Maar het is eigenlijk gek.
Ontvriezen
Gisteren zei mijn vrouw me dat ze brood ging ontvriezen. Ik wilde haar corrigeren en zeggen ‘ontdooien’ maar realiseerde me net op tijd dat ontvriezen eigenlijk een veel beter woord is. Dooi is immers het minder bevroren zijn, dus ontdooien is eigenlijk helemaal fout. Ontvriezen is veel beter. Mooie bijdrage aan de Nederlandse taal.
Begrip
Al die fouten geven dus helemaal niks, want mijn vrouw kan perfect communiceren met haar Nederlandstalige klanten. Die zeggen zelf namelijk ook gewoon dat het eerste huis groter was als het tweede. Die fout maakt mijn vrouw nou net niet, maar Nederlandstaligen wel aan de lopende band en ze hebben dat zelden in de gaten. Voor het begrip maakt het niet uit en daar gaat het bij communicatie nu vooral om.
Taalpurist
Ik schrijf dit artikel niet omdat ik een voorstander ben van taalverloedering. Ik ben eigenlijk best wel een taalpurist. Ik probeer anglicismen te vermijden, al gaat dat in het Portugees gemakkelijker dan in het Nederlands. Downloaden heet immers gewoon baixar en updaten gewoon atualizar. En ik hoor en zie dus al die fouten. Van mijn vrouw kan ik ze heel goed hebben want ik weet dat ik ze in haar Portugees ook maak. Van de Nederlandstaligen wat minder, en zeker als het professionele journalisten betreft. Maar het geeft dus eigenlijk niks, als de boodschap maar overkomt.
Dus wel blijven proberen!
De titel van dit artikel is geen excuus! Integendeel, het is een aanmoediging om Portugees te spreken. Want je mag fouten maken, zolang je maar blijft proberen. Portugezen waarderen het enorm als je je best doet om hun taal te spreken, want ze weten heel goed dat die niet gemakkelijk is. En als je in de bakkerij zegt Bom dia, comprar pao por favor dan ga je geheid met brood de winkel uit, ook al rammelt die zin aan alle kanten. De Portugese bakker, die al lang heeft begrepen dat jij op de kleuterschool geen Portugees sprak, is zeer blij met de moeite die je hebt gedaan en vergeeft je het onbeholpen gebruik van het werkwoord comprar absoluut. Bovendien gebruikte je bom dia en por favor. Jij gaat met brood en met een goed gevoel die winkel uit en je hebt een bakker blij gemaakt, want die vreemdeling kon toch maar mooi in het Portugees bestellen.
Beleefd
Kom je er nou toch niet uit zonder dat vermaledijde Engels, gebruik dan in ieder geval de Portugese beleefdheidsvormen:
Goedemorgen – Bom dia
Goedemiddag – Boa tarde
Goedenavond – Boa noite
Alstublieft – Por favor
Dank u wel – Obrigado (M) / Obrigada (V)
Dan klinkt zo’n steenkolenengelse zin ineens een stuk aardiger!
Vergeet niet dat het voor een Portugees een stuk moeilijker is om Engels te spreken dan voor een Nederlander of Vlaming. Engels en Nederlands behoren immers tot dezelfde taalgroep. Als je dus in Portugal gebruik maakt van de Engelse taal, omdat je onvoldoende Portugees spreekt, verwacht dan niet van je gesprekspartner dat deze net zo goed Engels spreekt als jij. Tenslotte ben je in Portugal…
Taalfout gezien? De schrijvers en redacteuren van Portugal Portal houden van taal en doen hun best om de Nederlandse taal zo goed en foutloos mogelijk te gebruiken. Ze proberen soms zelfs vernieuwend te zijn. Maar dat alles laat onverlet dat er natuurlijk taalfouten in onze artikelen kunnen zitten. Zie je er een staan, laat het dan graag weten, per e-mail.
Beste Cees mooi stukje over taal. Hoe het Nederlands op het ogenblik wordt uitgesproken is ook bedroevend men heeft het over lope, zitte, kijke,ete, men denkt dat de n er niet meer bij hoort. Groetjes uit Twente
Dat valt mij inderdaad ook op, dat ontbreken van de eind-n. We hoeven niet terug naar de jaren vijftig (polygoonjournaal, zegt dat iemand nog wat?), maar zelfs professionele journalisten hebben het over zittuh en kijkuh.
En ook ergelijk, laatst een journaalpresentator die in één minuut drie keer het woord ’kesj’ gebruikt, alsof ‘contant geld’ niet meer kan….
Dit stuk is mij uit het hart gegrepen Cees, dank je wel! Na ruim een jaar Portugese les is vooral mijn begrip van de taal enorm toegenomen maar het spreken blijft lastig. En toch begrijpen de Portugezen me vaak, gewoon omdat ze dat graag willen. Misschien nog een aanvullende tip: als je dan toch op Engels moet terugvallen, vraag dan eerst of je gesprekspartner die taal machtig is. Vaak zegt men ‘nee, maar ik versta het wel’. Precies zoals ik met Portugees dus. Ik heb al vaker een gesprek gevoerd waarbij ik Engels hanteerde en de ander Portugees. Gaat prima, we leren er beiden van en er valt altijd veel te lachen.
Wat een leuk artikel. Met de paar woorden die ik geleerd heb zou ik bij de bakker zeggen “Eu quero um pão, por favor”. Veel meer dan dat, een sapje, een koffie, thee of ijsje kan ik nog niet bestellen 😄.
Op 7 september gaat mijn 3 weekse niet volgeplande reis beginnen, ben heel benieuwd.
Obrigado e até logo!
Tschau
Lucienne
Beste Lucienne, heel goed dat je je wil behelpen in het Portugees. Maar als ik even mag, je kan misschien beter zeggen, “Eu queria um pão, por favor”. Is nog net iets vriendelijker, beleefder, dan “eu quero”. Net zoals “Ik zou graag…” ipv ” Ik wil”. Maar ze zullen je inspanning wel waarderen hoor! Sukses!
Mooi verhaal en heel herkenbaar. Thuis (in Nederland) heb ik dezelfde situatie en probeer ik, zonder dat het opdringerig wordt, haar Nederlands te verbeteren. Maar communiceren kan ze als de beste en ook in dat niet volmaakte Nederlands. Als we in Portugal zijn is het andersom en sta ik toch te schutteren met mijn niet slechte maar wel onvolmaakte Portugees.
Jouw vrouw is een slimme, beter in taal dan de doorsnee Nederlander, Cees. Immers als je AI raadpleegt krijg je als antwoord: Het voorvoegsel ‘ont-‘ geeft in het Nederlands verschillende betekenissen aan, zoals verwijdering (ontvriezen, ontbossen), tegenstelling (ontspannen, ontsluiten), of het begin van een proces (ontbranden, ontstaan).
Ontvriezen wordt dus al als voorbeeld genoemd. De volgende keer dat ik wat in de diepvries stop ga ik het betreffende product ontdooien.
Alleen mijn vrouw en de jouwe begrijpen dan wat ik doe.
Nou Cees, wát een toeval! Laat mij nou gisteren per ongeluk ontvriezen zeggen tegen mijn man toen ik bedoelde dat de diepvries nog ontdooid moest worden en wij er, precies hetzelfde als jij, verbaasd over waren dat het woord ontdooien helemaal niet klopt! Wat grappig! Ook een hondenbijtincident werd door een vriend van ons, een Portugees die jaren in Nederland woonde, rondgebazuind dat ik “in elkaar gebeten” was! Ja, waarom ook niet? En wel “in elkaar geslagen”?
Bij ons gaat het converseren met Portugezen ook precies zo, zij vinden het geweldig dat wij proberen zo goed mogelijk Portugees te spreken en maken er nooit een punt van als we de woorden verkeerd uitspreken of de grammatica niet juist gebruiken. Ze begrijpen het wel, de intentie is er, dat zeggen ze zelf! Dat proberen alléén al wordt enorm gewaardeerd!
Wat zijn ze toch lief die Portugezen!
En, ik als taalfanaat, “erger me” ook zo aan het Nederlands op tv en “besef” (niet besef ‘me’! Ggrr!) dat daar steeds meer taalfouten gemaakt worden! Je merkt nu al dat volwassenen hun moedertaal niet meer echt goed beheersen en dat begint al bij het slechte Nederlandse taal onderwijs op de basisscholen!
Wat een leuk stukje! Zo herkenbaar!
Dank je wel Cees!
Maar wat is toch het verschil tussen por favor en faz favor, beste Cees? 🙄
‘Faz favor’ is voluit ‘se faz favor’ (maar velen spreken dat eerste woordje nauwelijks uit) en is hetzelfde als por favor. Je zou hoogstens kunnen stellen dat ‘se faz favor’ ietsje formeler is (wat dan weer teniet wordt gedaan door het slecht uit te spreken).
Beste Cees,
Om het verschil tussen als en dan uit te leggen gebruik ik het zinnetje
Als het regent, dan neem ik een paraplu mee.
Draai als en dan nu maar eens om en er staat complete onzin.
leuk artikel Cees! mijn stokpaardje
Leuk Cees, dank!
Heel herkenbaar, ook in Vlaanderen. Ik erger mij ook vaak aan het taalgebruik op de Vlaamse radio en TV. Je hoort het niet alleen in de populaire feuilletons zoals Thuis en Familie ( ERGERLIJK!), maar ook door onze ” artiesten”, acteurs, politici enz. Dan hoor je het zogeheten tussentaaltje, of verkavelingsvlaams.
Een paar voorbeelden : Het is nie zo da… Iek fien da eel choe… Iek fien dees eel choe…. ebdegijdadook…Da wil nie zeggeu… Witte wa? ( vertaling : weet je wat?) Wa ies dees? ( Wat is dit?) Dees kan toch nie?
Er zijn een tiental renners ontsnapt, ipv er IS een tiental…
Daar moet “is” over nagedacht worden… ( geschreven taal)
Het is bon ton geworden om de “T” achteraan een woord te laten vallen. ( Het is nie zo da…)
Alles is kei geworden; kei-lief, kei-choe, kei-zalig, kei-lekker, maar vooral kei-kinderachtig….
Dat niet iedereen correct Nederlands spreekt ( ik ook niet hoor) kan ik begrijpen. Maar we mogen toch wel van de openbare omroep verwachten dat men correct Nederlands spreekt? Dus Cees, ik begrijp en deel je ergernis.
Goed dat je zegt: ik erger mij eraan. De meeste mensen irriteren zich! Wat een gruwel!
Mooi artikel weer Cees! Als je dit filmpje gezien hebt, dan snap je het verschil beter tussen dan en als; https://www.youtube.com/watch?v=3glLjmRnpCc.
Volgende keer graag de dt fouten behandelen en dan heb ik het niet over broodtrommel en brandtrap…
Grootste ergernissen in de Nederlandse taal zijn , los van als/dan, toch wel ´me huis´ en ´hun zeggen`….