• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

Op een volle buik staat een vrolijk hoofd

Door Han Overkamp 2 reacties
Gepubliceerd op 14 mei 2019 bijgewerkt op 7 augustus 2020

Op veel, heel veel plekken in Portugal tref je etenswaar en drank in overvloed te koop aan. In grote en kleine winkels, op markten en bij producenten aan huis. Daar komen dan nog de buren bij, die je af en toe wat komen aanreiken.

Vooral vers, maar ook in alle andere verschijningsvormen. In deze tijd zijn veel eetgewoontes met elkaar verweven: vanuit islamitische invloeden, Europese invloeden en invloeden uit de koloniën. Waarmee Portugal een zeer gevarieerde gastronomie kent, met voor de Noord-Europeaan een reeks ongewone dingen. Daar komen dan de exotische gerechten uit Spaanssprekende landen en boeddhistische landen ook nog bij.

Op het land is het eten vooral boers en aards. Een grote pot met soep, gebraad van zuiglam en speenvarken of grote stukken worst en vlees met eieren. Rauwkostsalade. Een dieprode, bijna zwarte wijn als een delicate toevoeging. Je voedt je dan met geweldige aardse krachten. Daarna kun je de wereld en alles wat er gebeuren moet weer helemaal aan!

Dit stuk gaat over zegswijzen en spreekwoorden. Met het thema: eten en drinken. Om te beginnen: wanneer eet je? Antwoord: vaak. Ontbijt o pequeno-almoço, middageten o almoço, avondeten o jantar en ‘s nachts a ceia. De tussendoortjes zijn o mata-bicho, een hapje voordat je ontbijt (maar ook een sober klein glaasje met een alcoholische drank tijdens de vastentijd), a merenda, om elf uur of o lanche met de vesper, rond 4 uur.

Pão de centeio. Foto: Wikimedia

O pão

Van oudsher het voedingsmiddel voor de minder bedeelden. Bijvoorbeeld wie zich voedt met brood en sinaasappels ficar/andar a pão e laranjas is iemand die het niet breed heeft. Ben je heel arm, dan leef je op water en brood estar/ficar a pão e água. Comer o pão que o diabo amassou dus het brood eten dat de duivel heeft gekneed, doe je als je in grote problemen zit. Heb je er eigenlijk geen recht op om brood te eten, omdat je een luiaard bent of een nietsnut, dan não merece o pão que come. Men zij gewaarschuwd, zo iemand ga je niet helpen, die haal je eerder het brood uit zijn mond tirar o pão da boca. Wie brood eet met korst comer pão com côdea is een slimmerik en wie uitroept pão, pão, queijo, queijo wil laten weten dat iets helemaal niet moeilijk is, een abc’tje.

Het tafelbestek

Een smulpaap heeft een grote vork grande garfo of een goede vork bom garfo en iemand die van een glaasje houdt een bom copo. Een volgeladen vork is een garfada en een lepel vol een colherada. Er zijn gerechten die je alleen met een vork eet às garfadas en andere die je alleen met een lepel eet às colheradas. Iemand die meter a sua colherada is iemand die graag zijn zegje doet. Niet te verwarren met meter a colher, want dan spreek je over iemand die ergens mee bemoeit. Ser de colher of ganhar de colher gebeurt je als je een kleine overwinning hebt behaald. Ben je alleen maar met onbelangrijke dingen bezig, dan maak je houten lepels fazer colheres de pau.

Dan nog het mes. Om te beginnen is een mes een kwaadaardig voorwerp. Je kan iemand bedreigen door hem het mes op de borst te zetten pôr a faca ao peito de alguém. Of iemand ermee verraden en hem een mes in de rug te steken espetar uma faca nas costas de alguém. Heb je je mes geslepen, dan ben je iemand die er als de kippen bij is om kritiek op een ander te leveren estar sempre de faca afiada. Het gaat er bloedig toe in een filmdrama, waar het mes in een jarretel steekt drama de faca na liga.

Illustratie Pixabay

Een mes kan ook ambivalentie oproepen. A faca boa para cortar manteiga is een mes dat geschikt is om boter mee te snijden en net als bij ons het ‘tweezijdige zwaard’ is dit een uitdrukking om een onbesliste situatie te beschrijven of iemand die almaar niet kan beslissen.

Het tegendeel hiervan is iemand die mes en kaas in zijn hand heeft ter a faca e o queijo na mão hij weet van wanten. Het overeenkomstige spreekwoord zegt Quem tem a faca e o queijo, corta onde quer, wie mes en kaas heeft kan snijden waar hij wil, hij is soeverein.

Dan een facada, dat is niet in analogie met garfada en colherada een volgeladen mes, maar een gemene messteek en in de volksmond het woord voor echtelijke ontrouw.

Opvallende spreekwoorden over eten en drinken

Wees gewaarschuwd: à hora de comer, chega sempre mais um, als het tijd is om te eten, komt er altijd nog iemand binnen (die wel wil mee-eten). Maar zoiets is niet te rijmen met de spreekwoordelijke Portugese gastvrijheid onde há para dois, há para três. Als er genoeg is voor twee, is er ook genoeg voor drie.

Zelfkritiek kun je de Portugezen lang niet altijd toeschrijven, maar in dit geval wel comer bem e dizer mal é a manha de Portugal. Lekker eten en daarbij iemand over de hekel halen is een slechte gewoonte van Portugal.

Als op het laatste moment alles in het water valt dan zeg je do prato à boca, se perde a sopa tussen het bord en de mond gaat de soep verloren.

Veel drinken, mannen kunnen er wat van: mais homens afogam no copo que no mar, er verdrinken meer mannen in een glas dan zee. Als er dan toch gedronken wordt a boa comida requer o bom vinho doe jezelf dat plezier!

Dance to the music. Foto PublicDomainPictures

Om met de titel van dit artikel te eindigen; een letterlijke vertaling ervan in het Portugees bestaat niet. Net als de Spanjaarden en de Fransen zeggen ook de Portugezen: als de buik vol is, wordt er gedanst de pança vem a dança.

Dit is deel 29 uit de serie Portugese taalweetjes. De vorige delen kun je hier lezen alle taalweetjes

Bron: de serie ‘essa nossa ditosa língua’ van Peter Koj in de Portugal-Post


« In Miranda do Douro spreken ze Mirandees
Het Lissabon »

Categorie: Cultuur & Maatschappij, Eten & Drinken Trefwoorden: cultuur, taal, taalweetjes

Over Han Overkamp

Rond de eeuwwisseling verhuisden ik en tarsilla van Zeist naar de Serra d’Estrella (Torrozelo) en later naar de Algarve (Olhão). Van een voorgenomen verhuizing naar Sintra is het niet meer gekomen; het leven bleek weer eens sterker dan de leer. Terug in Zeist, na tien jaar, ervoeren we dat we in Nederland harder nodig waren dan in Portugal. Sinds 2018 schrijf ik voor dit portaal. Begonnen met de serie taalweetjes ben ik allengs vaker over onderwerpen uit de geschiedenis gaan schrijven. Daarbij zet ik graag de Algarve in het licht; iets wat ik mij al had voorgenomen in de tijd dat we er woonden.
Geschiedenis is een boeiende hobby, vooral omdat veel van wat nog als ‘nationale trots’ wordt beleefd nu ter discussie staat, ook in Portugal. Waren onze Gouden Eeuw en de daarmee samenhangende rijkdom misschien wel een hel voor onze koloniën? Zijn al die standbeelden (ook die in de Algarve) wel verdiend? Waren die ‘ontdekkingen’ toentertijd eigenlijk agressieve veroveringen? Laat je verrassen!

Lees Interacties

Reacties

  1. Arlette zegt

    14 mei 2019 om 11:59

    Ik denk, maar weet het niet zeker, dat je in Portugal ook nooit iemand een mes kado mag doen…

    Beantwoorden
  2. han overkamp zegt

    14 mei 2019 om 18:48

    Het is een goed gebruik om als je een mes kado geeft de ontvanger jou een cent of een 10 cent stuk geeft om het gevaar van het mes af te wenden. Geen idee hoe dat in Portugal gaat, goeie vraag!

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Woord van het Jaar
Het Woord van het Jaar in drie talen
Waar komt die Portugese muzikale rijkdom vandaan?
dak met ontbrekende dakpannen
Portugese bouwtraditie

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Kenters

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Marc van Driel op De geboorte van het Portugees. Het verhaal van een taal.: “Beste Janwillem, een prachtig stuk. Met veel plezier gelezen. Je maakt ergens melding over het verband tussen Poortugaal en Portugal.…”
  • Gerard Spring in 't Veld op Boodschappen doen: “Leuk artikel Mariska, Wij kochten een woning in 2011 in het noorden van Portugal op 16 km van de Spaanse…”
  • Josephine lucassen op Boodschappen doen: “heel leuk artikel en goed herkenbaar. dank voor het delen”
  • Mariska Roos op Portugees-Nederlandse cultuurschokken: “Wij hadden zo’n zelfde ervaring midden in een park in Viseu toe we hier net woonden. Twee vrouwen zaten er…”
  • Geert Brabant op Interessante recente muziekreleases (2025/5): “👍”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}