• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Portugal Portal

Portugal Portal

Informatie over wonen, werken en genieten in Portugal

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

Palmbomen

Door Maja Kersten 9 reacties
Gepubliceerd op 22 april 2022

Charles Darwin zei: “Wie reist behoort eigenlijk botanicus te zijn, want het zijn de planten die elke aanblik verfraaien.” Ik ben niet zo’n reiziger, maar ik houd wel van planten. Toen ik nog niet in de Algarve woonde, maar er slechts mijn vakanties doorbracht, had ik aan de vooravond van de terugreis naar Amsterdam altijd het gevoel dat ik de palmen zou missen.

Wat zijn dat bijzondere bomen, majestueus maar ook rank, slank en buigzaam in de wind. De dadelpalmen die het centrum van Tavira opsieren, herbergen ook nog eens veel andere vormen van leven. Er groeien planten uit de bladoksels en gierzwaluwen hebben er hun nesten in.

Er groeit van alles in de stam
Twee palmbomen, in de stam groeien andere planten.
Foto’s Maja Kersten

Een bijzondere plant

Palmen (Palmae) hebben geen takken. Ze hebben geen jaarringen. Ze groeien in de lengte en niet in de breedte en krijgen niet, zoals loofbomen, een steeds dikkere stam. Ze dragen hun bladeren aan de top van de stam. Midden in de bladerkroon groeien de bloemen en later de vruchten. Palmen kun je niet snoeien of stekken.

De groeitop is belangrijk voor de ontwikkeling van de plant, maar het is ook een smakelijk hapje voor dier en mens. De verdediging van dit tere orgaan was dan ook een bepalende factor in de evolutie van de plant. De meeste palmen hebben stekels op de bladstelen ontwikkeld om de groeitop te beschermen, behalve die op afgelegen eilanden in de Indische Oceaan waar geen zoogdieren zijn.
Het voor de mens smakelijke hapje is palmhart, het binnenste van jonge palmbomen van de soorten kokospalm, palmito-juçara, açai, sabal en pejibaye veelal gekweekt in Brazilië.

Voordat een palm in de hoogte kan gaan groeien, moet zich eerst een groeitop gevormd hebben op een basis die even breed is als de stam later kan zijn. Sommige palmen hebben een dunne stam, maar er zijn er die een stam van wel twee meter dik kunnen hebben. Dat betekent dat de plant zes of zeven jaar tegen de grond gedrukt zit als een bladrozet. In deze vorm is hij het kwetsbaarst voor opeten door dieren. De groeitop zit dan ook diep verborgen tussen stijve bladeren met stekelige stelen.

Tegen de grond 'zittende' palmen die nog geen stam hebben.
Tegen de grond zittende palmen bij het Sint Bernardusklooster in Tavira. Foto Maja Kersten

Uit de groeitop komen gele bloemen in een tros die, na bestuiving, rijpen tot zware trossen bessen die klein (dadels) maar ook groot (kokosnoten) kunnen zijn.

Warmteminnaars

Palmen komen voornamelijk voor in de tropen in een brede strook aan weerszijden van de evenaar waar het het hele jaar warm genoeg is. Er zijn wel 2400 soorten palmen. Het Middellandse Zeegebied heeft twee ‘eigen’ soorten: de Europese waaierpalm (Chamaerops humilis) en de Canarische dadelpalm (Phoenix canariensis).

De Europese waaierpalm heeft waaiervormige bladeren, de dadelpalm heeft geveerd blad, zoals de meeste palmen. De Canarische dadelpalm verdraagt meer kou kan tot 10 meter hoog worden.
Sommige palmen uit Brazilië en Australië groeien goed in het Middellandse Zeegebied.

Kamerplanten

Een aantal palmen kennen we als kamerplanten voor de warme huiskamer. Dat zijn bijvoorbeeld de Goudpalm (Areca lutescens of Chrysalidocarpus), de Kokospalm (Cocos nucifera), de Kentiapalm (Howeia forsteriana), de Waaierpalm (Licuala grandis), de Canarische dadelpalm (Phoenix canariensis) en de Washingtonia filifera een palm uit Californië.

Ik heb ooit uit een dadelpit een palm in een pot gekweekt. Hij groeide niet snel, maar werd toch op een gegeven moment te groot voor de huiskamer. Als je een tuin hebt, kun je een palm als kuipplant behandelen en ’s zomers buitenzetten. Overwinteren moet hij dan echter weer binnen in een ruimte die licht en warm is.

Portugese palm

De Europese waaierpalm of dwergpalm is inheems in Portugal. Hij heet in het Portugees: Palmeira –anã of Palmeira–das–vassouras.

De in Portugal inheemse Europese Waaierpalm.
Europese waaierpalm in bloei. Foto Maja Kersten

Hij groeit struikachtig soms met meerdere stammen naast elkaar en wordt niet hoog. Vorst kan hij niet verdragen, maar hij is resistent tegen vuur en kan op arme en rotsgronden groeien. Zijn fruit is voor de mens niet eetbaar, maar wordt wel medicinaal gebruikt. Dieren die het fruit eten, zorgen voor de verspreiding van de zaden. In Andalusië wordt de gom uit de vruchten in voedsel gebruikt. De vezels worden gebruikt bij het maken van rieten matten, borstels en touw.

De Canarische dadelpalm groeit langzaam.
Dadelpalm. Foto Maja Kersten

Een dadelpalm werd in Portugal vroeger bij grote landerijen aangeplant om te laten zien dat de eigenaar in de koloniën was geweest. Hij groeit langzaam, een boom van 10 meter kan al 100 jaar oud zijn.

In de jaren ’50 werden dadelpalmen en andere palmen volop aangeplant in Zuid-Europa. Het toerisme kwam op gang en het zuiden kon zich op die manier meten met exotische bestemmingen. Zodoende groeien er veel soorten palmen in de Algarve.

Palmkever

De Rode palmkever (Rhynchophorus ferrugineus) is een kever van 2-5 centimeter uit Zuidoost-Azië die zijn eitjes op palmbomen afzet. De larven vreten gangen door het hout van soms wel een meter lang. Dit wordt de palmboom uiteindelijk fataal: een langzame dood. Door de handel in palmen verspreidt de kever zich en is bezig aan een wereldwijde opmars. Bestrijding is heel moeilijk. In 2007 werd de schade voor het eerst duidelijk in de Algarve, de meest aangetaste palm is de dadelpalm die ook het meest aangeplant is in de Algarve.

Stompjes van palmen die zijn doodgegaan aan de palmkever.
Stompjes in de bomenrij waar de palmkever heeft huisgehouden. Foto’s Maja Kersten

Bron: Hugh Johnson: Het bomenboek


« De inspirerende kleuren van Lousal
Thuiskomen »

Categorie: Algemeen, Natuur & Ontspanning Trefwoorden: Algarve, dadelpalm, kamerplanten, palmbomen, palmkever, waaierpalm

Over Maja Kersten

Maja verhuisde in 2014 samen met haar partner van Amsterdam naar Tavira. Tot die tijd was ze werkzaam als docente Nederlands in het VMBO en het MBO. Ze schreef jarenlang voor het ledenblad van een volkstuinvereniging, meestal over tuingerelateerde onderwerpen, maar ook de column waarmee het blad opende. Nu schrijft ze voor Portugal Portal over natuur, cultuur, taal, eten en drinken en literatuur.

Lees Interacties

Reacties

  1. Joost zegt

    22 april 2022 om 12:28

    Onze palmbomen zijn enkele jaren geleden al ten offer gevallen aan de palmkever. We hebben ze vervangen door een soort die on- of mindergevoelig is voor de kever. Het verwijderen van een aangetaste palm is geen pretje. Dat gaat gepaard met een erg penetrante geur en een overvloed van rondkruipende gigantische larven. Onze honden, die toe stonden te kijken waren er dol op. Desondanks hebben we die toch maar even opgesloten.

    Beantwoorden
  2. Henk Eggens zegt

    24 april 2022 om 18:35

    Dank, Maja. Als ik je verhaal over palmen lees moet ik terugdenken aan mijn tijd in Afrika. Daar ging op verzoek een lenige man of jongen de palmboom in tot aan de top (vaak 6-10 meter hoog). Dan kwam hij terug naar beneden met een kalebas met een melkachtige zoete drank. Direct gedronken was het een frisdrank (hoewel, meer warm dan fris). Enkele uren laten staan en de frisdrank veranderde in een verraderlijke alcoholische drank: de palmwijn! Drinken had vaak hetzelfde effect als nuttigen van sangria. De drank loopt soepel naar binnen, maar na een uur begin je al te zingen en te slingeren.
    Wikipedia vermeldt twee boeken over palmwijn. De eerste is een klassieker van Chinua Achebe: Things fall apart. Verplichte litteratuur voor wie iets van kolonialisme in Nigeria wil weten. Verkrijgbaar bij bol.com.
    Het tweede boek is van Adriaan van Dis, getiteld Palmwijn. Na een leven vol omzwervingen belandt een oudere vrouw op een eiland voor de kust van Afrika. Ze zoekt sensaties, staat voor alles open, maar haar hart blijft gesloten. Tot ze, in een dramatische confrontatie met het lot van de eilandbewoners, de intensiteit van het leven hervindt. Ook te koop bij bol.com.
    O ja en de rode palmkever waarover je schrijft, heeft onze twee meter hoge palmboom effectief vernietigd in Centraal-Portugal. 🙁

    Beantwoorden
    • Maja Kersten zegt

      25 april 2022 om 10:59

      Dank Henk, voor je reactie, de aanvulling en de boekentips!

      Beantwoorden
  3. Jan zegt

    25 april 2022 om 08:41

    Dank Maja, onze Phenix palmen zijn steeds flink aangevallen door palmkevers die volgens Sanipina resistent zijn voor bestaand gif, maar niet voor het nieuwe dure gif Carnadine. Sanipina verkoopt ook zwarte conische palmkevervallen waarin ferromoon de mannetjes aantrekt. Hierin hebben we in een half jaar >100 palmkevers gevangen!

    Beantwoorden
    • Maja Kersten zegt

      25 april 2022 om 11:01

      Dank voor je reactie, Jan. De palmkevervallen lijken me beter dan het gebruik van gif.

      Beantwoorden
      • Frits Klaarenbeek zegt

        25 april 2022 om 15:59

        Is maar de vraag. Met de vallen (waarin een lokstof) trek je de kevers aan. Wellicht kevers die anders niet voorbij waren gekomen. Overigens, de Pseudo dadelpalm (Phoenix Canariensis) en niet de echte dadelpalm (Phoenix Dactilifera) is erg aantrekkelijk voor de kever.
        Groet, Palmenverzamelaar Frits

        Beantwoorden
  4. Peter zegt

    25 april 2022 om 08:55

    Een wetenswaardig artikel. Met plezier heb ik het gelezen. Nooit bij stilgestaan. Dank!

    Beantwoorden
  5. Frits Klaarenbeek zegt

    25 april 2022 om 16:04

    Fijn artikel. Ben zelf verzamelaar van palmen en lid van wel 6 palmenverenigingen. Overigens, de enige Europese palm is de Chamaerops Humilis, zoals afgebeeld in het artikel. Deze heeft vaak meerdere uitlopers en kan wel tot 5 meter hoog worden. Je ziet hem vaak langs de ruige kust in het Middenlandsezeegebied. Langzaam groeiend in het wild (door gebrek aan voeding en water) maar rederlijk snel als cultivator.

    Beantwoorden
    • Maja Kersten zegt

      26 april 2022 om 10:31

      Dank Frits, voor je reactie en aanvulling.

      Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Rentes de Carvalho
De overwinteraars komen eraan!
Parels van wandelingen in West-Algarve

Primaire Sidebar

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

en ontvang elke week gratis de nieuwste artikelen over Portugal in je mailbox.

Aanmelden

Zoek je iets?

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

accommodatie Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dagboek dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuurpark Noord-Portugal Porto Portugal recept reizen sport steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Els op “Portugal Portal was toch mijn kindje”: “Dank je wel Winy, voor je geweldige idee om met Portugal Portal te beginnen en om dat idee daarna al…”
  • Leni op “Portugal Portal was toch mijn kindje”: “Lieve Winy Je hebt dat echt heel professioneel aangepakt al die jaren. Ik ben blij dat ik af en toe…”
  • Jan Blanckaert op “Portugal Portal was toch mijn kindje”: “Dank Windy, Al veel artikels gelezen en een paar keer gereageerd maar deze keer doet ik dit met veel plezier…”
  • Winy Schalke op Koudwaterzwemmen in Portugal: “Wat een leuke sport, Nadet, die kende ik nog niet.”
  • Dai Briggs op Vrijmetselaars in Portugal: “Niet “juist” deze groep” maar “ook” in deze groep. En elkaar helpen is wat anders dan misbruik maken van je…”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • Archief
  • Schrijvers
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

en ontvang elke week gratis de nieuwste artikelen over Portugal in je mailbox.

Aanmelden

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2022 Copyright Portugal Portal 2022

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}