• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

Vilar Maior terug aan de natuur

Door Jule Hinrichs 5 reacties
Gepubliceerd op 12 november 2021

Wat moet er toch van Vilar Maior worden? Die vraag hebben mijn vrouw en ik meer dan eens opgeworpen. Vilar Maior is het dorp van mijn schoonmoeder. Het ligt op een uur lopen van de grens met Spanje en ongeveer 25 kilometer ten zuiden van de grensplaats Vilar Formoso.

Ik noem het ‘dorp van mijn schoonmoeder’ omdat we haar er ieder jaar bezochten en mijn eigen herinnering aan Vilar Maior niet verder teruggaan. Maar het is ook het dorp waar mijn vrouw geboren is.

Vilar Maior ligt in een mooie omgeving, met veel bomen, ook veel rotsen en her en der stukjes land, kleine akkertjes of hellingen met druivenstokken. In deze streek ligt om de paar kilometer een dorp, zoals Bismula, Carvalhal, Aldeia da Dona, Badamalos, Arrifana en Aldeia da Ribeira. Vilar Maior heeft lange tijd de functie van een wat belangrijker of groter dorp gehad, vandaar dat ‘Maior’.

Aan de Rio Cesarão

Het is het mooiste dorp in de omgeving. Het ligt deels op een heuvel boven de rivier Rio Cesarão. Op het hoogste punt staan de resten van een kasteel. Over de rivier ligt parmantig een stenen brug, nog uit de tijd van de Romeinen, volgens de inwoners van Vilar Maior. Waar en niet waar. De oudste fundamenten zijn waarschijnlijk uit de tweede eeuw, de brug in zijn huidige vorm stamt uit de dertiende eeuw. Eeuwen lang reed de ossenkar er moeiteloos overheen, voor een auto of vrachtwagen is de brug ook sterk en breed genoeg.

De ‘Romeinse’ brug over de Rio Cesarão. Foto Jule Hinrichs

Voor veel dorpen in dit deel van Portugal is het de vraag wat ze voor toekomst hebben. Tot de zestiger jaren van de vorige eeuw waren het bloeiende dorpen, met vaak grote gezinnen en een school voor de kinderen. Maar het waren ook hele arme dorpen, zonder elektriciteit, zonder waterleiding. Mensen moesten leven van de opbrengst van het land en die was karig omdat er tussen de vele stenen en rotsen slechts beperkt land te cultiveren is. Eigenlijk veel te weinig om van te leven.

Vilar Maior in 2010, toen enkele akkers nog in gebruik waren, rechts de oude stenen brug. Foto Jule Hinrichs

Na 1960, in de laatste fase van de dictatuur van Salazar, begon in Portugal de welvaart geleidelijk toe te nemen en daarmee het ambitieniveau in dorpen zoals Vilar Maior. Er was maar één uitweg: het dorp verlaten. In enkele jaren ontstond een gemeenschap waar vooral vrouwen en kinderen woonden, want de mannen werkten soms in Lissabon of Porto, of in landen als Nederland, Duitsland, Luxemburg, maar vooral in Frankrijk. Met kerst en in augustus waren ze terug in het dorp.

En in 2021: zelfs de landjes aan de rivier worden niet meer benut. Foto Jule Hinrichs

De trek naar de stad

In een volgende fase vertrok de generatie van mijn schoonzusters naar de stad, vaak naar nabije steden als Guarda en Sabugal. Zo is Vilar Maior geleidelijk vergrijsd. Toen ik er voor het eerst kwam, waren er zo’n tweehonderd vaste bewoners, nu zijn het er nog dertig of veertig. De meeste oude huisjes, waarin ooit een heel gezin in één ruimte woonde, zijn ingestort. Met geld uit het buitenland is een groot aantal nieuwe huizen gebouwd. In augustus is er leven in Vilar Maior en hoor je de kleinkinderen van de emigranten Frans spreken op straat.

Een van de vele stenen schuurstjes, om hout voor het vuur te bewaren, soms ook de wijn. Foto Jule Hinrichs

De vraag blijft: hoe moet het verder met Vilar Maior? Als over dertig of veertig jaar de kinderen van de generatie die naar het buitenland trok er niet meer zijn, blijven de volgende generaties nog in de zomer terugkeren? Er is een oplossing die logisch uit dit verhaal voortvloeit en ook eigenlijk zo gek niet is.

Enige tijd geleden las ik een uitgebreid artikel over het Rodopegebergte in Bulgarije. Het moet een ruig en prachtig gebied zijn, niet ver van de grens met Griekenland, dat om vergelijkbare redenen ook sterk ontvolkt. Het Rodopegebergte is een van de projecten van Rewilding Europe. Een gebied dat zijn landbouw- of veeteeltfunctie voor de mensen verliest, wordt teruggegeven aan de natuur. Het programma is er om dit proces in goede banen te leiden.

Rewilding Vilar Maior

Wat blijkt na een blik op de site van Rewilding Europe? De vallei van de rivier Côa in Portugal is een van de inmiddels negen Europese gebieden die ook onder dit programma vallen. Het gaat om een forse strook van de Serra de Malcata, ten zuiden van Sabugal, tot veel noordelijker de Douro-vallei. Een stuk met een lengte van een kleine honderd kilometer en een oppervlakte van 120.000 hectare.

Een omgeving met vooral veel rotsen. Foto Jule Hinrichs

Vilar Maior ligt midden in dit gebied. Op de site van Rewilding Europe staat dat het proces van geleidelijke teruggave aan de natuur in dit gebied uit zichzelf al plaatsvindt, dat het in Europa een regio is waar relatief veel land niet langer benut wordt en ook verlaten. Dat is ook zo. In Vilar Maior zie je het gebeuren. Allerlei landjes worden niet meer bewerkt en zijn al nauwelijks meer als ‘landje’ herkenbaar. Een vallei waar mijn schoonmoeder haar geiten nog liet grazen, is niet meer toegankelijk omdat de paden volledig zijn dichtgegroeid. Het is al eens gebeurd dat we iets verder van het dorp aan de rivier de rust van twee zeldzame zwarte ooievaars verstoorden en op een ander moment die van een gezin dassen.

Wilde paarden en de Tauro

Inmiddels zijn er in het gebied van de Côa-vallei al wilde paarden uitgezet en is er een streven om er de Tauro, het uitgestorven Europese oerrund dat men wil terugfokken, uit te zetten. Deze grote grazers zouden het natuurlijk evenwicht in de natuur kunnen herstellen, waardoor er ook minder snel grote natuurbranden ontstaan.

Het kasteel van Vilar Maior, vanaf de kasteelmuur. Foto Jule Hinrichs

Ik heb wel eens bedacht dat Vilar Maior op langere termijn misschien nog een functie voor het toerisme kan hebben. Misschien. Deze zomer kwamen we twee Portugese wandelaars tegen, met volle bepakking, die in een aantal dagen een route liepen die door het door Rewilding Europe geselecteerde gebied ging. We hebben met ze staan praten, want dit fenomeen was voor ons nieuw. En ook al is het slechts één voorbeeld dat dus niets bewijst, het past in het beeld van een geleidelijk veranderende functie en betekenis van een grote strook land in Portugal. Mij gaf het in ieder geval een goed gevoel.


« Peneda-Gerês
In bed met Fernando »

Categorie: Natuur & Ontspanning, Wandelen, Wonen & Werken Trefwoorden: natuur, rewilding, wandelen

Over Jule Hinrichs

Jule Hinrichs schreef De Witte Stad, het verhaal van Lissabon, het verhaal van Lissabon, dat in mei 2018 verscheen bij uitgeverij Balans. Hij beschrijft de rijke geschiedenis van Lissabon, met de Romeinse en Moorse overheersing, de welvaart dankzij de expedities naar Azië, de alles verwoestende aardbeving van 1755 en de snelle groei van de stad vanaf het eind van de negentiende eeuw. Hinrichs studeerde economie in Rotterdam en is sinds 1984 redacteur van Het Financieele Dagblad.

Lees Interacties

Reacties

  1. Josephine Eijnthoven zegt

    14 november 2021 om 07:02

    Een boeiend verhaal dat veel hoop geeft voor de toekomst van verlaten gebieden.

    Beantwoorden
  2. Antonius J.van den Broek zegt

    14 november 2021 om 08:15

    Mooi omschreven. Ook hier in Santa Margarida da Serra is al jaren een ontwikkeling aan de gang. Jonge mensen werken in Grândola of verder. Het dorp is ook ingelijfd door Grândola. Van de elfhonderd mensen die er ooit woonden, zijn er nog vijftig over en nog ongeveer vijfentwintig buitenlanders. Enkele buitenlanders proberen toeristen naar deze mooie streek te halen, maar daar komt weinig geld van in de zak van de nog plaatselijke barretjes waarvan één eigenaar zesentachtig jaar is. Veel huizen zijn ook opgekocht door mensen uit Lissabon Setúbal en buitenlanders, zodat er alleen leven is in de zomer met mensen die elkaar niet kennen, hiermee geef ik ook een andere ontwikkeling aan.

    Beantwoorden
  3. Jurgen zegt

    14 november 2021 om 09:56

    Via Maps heb ik nog even gedwaald door de straatjes van Vilar Maior met zomerse feestversiering, langs het schooltje (waar hoop ik nog leerlingen zijn), de pelourinho, het kasteel, de kerkjes.
    Dank voor de pakkende en herkenbare beschrijving tussen hoop en vrees van dit plaatsje dat jammer genoeg staat voor de ontwikkeling van zovele dorpen in Portugal.

    Beantwoorden
  4. Gerard zegt

    14 november 2021 om 11:58

    Zeer interessant stuk, ga er volgend jaar naar toe om het te bekijken.

    Beantwoorden
    • Jule Hinrichs zegt

      14 november 2021 om 12:39

      Ik lees de vier reacties van Josephine, Antonius, Jurgen en Gerard nu achter elkaar en reageer hier op alle vier. Dank voor de aardige reacties, dat heb ik al eerder geschreven, je doet het als auteur toch voor de interactie. Wat Antonius schrijft is heel herkenbaar, en in belangrijke mate ook van toepassing op Vilar Maior. Jurgen, mijn vrouw heeft nog als leerling op de school gezeten, de school is al minstens twintig jaar dicht. (heeft het nog enige tijd volgehouden met leerlingen uit het nabije dorp Arrifana). Gerard, veel plezier volgend jaar in Vilar Maior, je hebt nu een idee wat je er aantreft.
      Iedereen dank,
      groet Jule

      Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

moestuin
Mijn bescheiden Portugese moestuin
Wandelen in Portugal
Geit kijkt recht in de camera.
Twee uur met honderd geiten en een herder

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Kenters

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • FPU Casa op Onze Marcelo ontvangt een eredoctoraat: “Wat een respectloos, negatief verhaal”
  • Liz op Onze Marcelo ontvangt een eredoctoraat: “Werkelijk fantastisch en leuk geschreven. Zeer vermakelijk en niet te lang. Chapeau 🙏🏾 Wij houden ook van Marcelo.”
  • Zemaria op De Portugese taal: “Goedemorgen Mariska, wat een leuk verhaal, zo hoor je nog eens hoe iedereen Portugal en de Portugezen (?) leert kennen,…”
  • Mariska Roos op Onze Marcelo ontvangt een eredoctoraat: “Haha, hardop gelachen om deze smakelijke beschrijving. Het blijven toch allemaal verkleedpartijtjes van zichzelf zeer serieus nemende mensen. Er zullen…”
  • Mariska Roos op Nieuwe jas voor ‘Met de camper door Portugal’: “Leuk dit boek! Wij willen deze route (zonder camper of caravan) in het najaar gaan rijden en dan onderweg in…”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}