De belofte aan mijzelf, vandaag los ik hem eindelijk in, nou ja het begin ervan dan. Langer wilde ik het niet op zijn beloop laten. Van uitstel komt afstel, wis en waarachtig, dat besef ik maar al te goed.  Zodra de drang het aflegt tegen mijn eeuwige geaarzel.  Om ze voor eens en voor altijd te bezoeken, die onvergetelijke dorpjes, uitgestrooid over de Alentejo. Een gevleugelde uitspraak ruilt m’n weifeling in voor vastbeslotenheid. 

De ware reiziger heeft geen reden nodig om op reis te gaan.

Goethe

Bemoedigend

Reislust stond bovenaan mijn lijstje met goede voornemens. Aan het trage ritme en terug-in-de-tijdgevoel ben je na een paar dagen in de Alentejo snel gewend. Een smalle weg kronkelt over helling na helling omringd door kurkeiken, olijfbomen en grote, soms onontgonnen landerijen. De knoop doorgehakt, verblijd door het stoppen met vooruit schuiven en tegelijkertijd geschokt.  

Toen ik hem las, die aangrijpende reactie onder een informatief artikel waarop ik stuitte. Meer wilde ik te weten komen over Elvas, vandaar opgezocht op Portugal Portal. Terwijl ik in een kerkbank zit van het Convento das Domínicas in het centrum van Elvas, even voorbij Igreja N.S. da Assunção.

Waar ijverige politiemannen bekeuringen uitschrijven aan foutparkeerders voor het klooster, eertijds van de Dominicaanse paters. Gesierd met een kunstig bewerkte dakkoepel gebouwd op steile zuilen. Niemand ontspringt de dans. Hoewel voor sommigen de levensloop een onvoorspelbare wending neemt.  

Lezend over een bestaan dat onverwacht verdrietig eindigde.  Typerend voor een valse start, die je echt nooit meer kunt overdoen. Onaangekondigd, snel en meedogenloos sloeg de deur dicht in deze plaats, geroemd als werelderfgoed. Abrupt in het gezicht van Liek, die vertwijfeld achterbleef.

Met pijnlijke herinneringen aan verloren decennia, wreed beroofd van haar levensgezel en toekomstdromen. Onverwacht beland op Praça da República. Merkwaardig genoeg, want aanvankelijk leek het stadsplein zich schuil te houden voor mij, terwijl ik het zo graag wilde ondergaan.

Die optische illusie van het tegelpatroon in reliëf, dat hier aan je voeten ligt. Calçada Portuguesa, traditioneel Portugees plaveisel. Stratenmakerswerk van de bovenste plank, maar hier van moderne snit. Een talentvol mannetje trakteert ons op een paar minuten van zijn zangkunsten.

Hoog gezeten vanaf het dak op een aangrenzend huis weerklinkt een vogelzang als troostrijke achtergrondmuziek. Geslenter door nauwe straatjes en kronkelige steegjes, wat bij verrassing leidt naar mooie doorkijkjes. In dit stadje vol ‘casas’ die Moors aandoen, demonstratief samenscholend rond lommerrijke patio’s. 

Opmerkelijk

Een fort dat hoog uittorent boven de oude stad vol met witte huisjes, opgesierd door gele banden. Met een ongekend uitzicht over heel de Alentejo. Straatje in, straatje uit, meegevoerd naar het verleden. Van antieke Arabische stadspoort tot stadspoort. Hier en daar pauzerend op verstilde uitzichtpunten. Al die mooie veranda’s verrijkt met kunstig siersmeedwerk.

Gefascineerd door de uitbundig bloeiende bloemenpracht van een mediterrane klimmer. Een wolkje van kleine vlinders wiegt mee op de wind. Vlak boven het grijsgroene blad van deze  inheemse plant waarvan ik de naam niet ken. Feeëriek is haar wilde uitstraling, alsof zij net uit bed komt met een verwarde haardos. Pech, vergeten er snel een plaatje van te schieten. Netjes opgesomd zijn ze in die Elvas-promotie.

Alle standaardbezienswaardigheden die de toeristische sector aanprijst. Elvas ligt dan wel in Portugal, schreef een cursist stedenbouw,  maar is vormgegeven als een oud-Nederlands verdedigingsstelsel met bastions en rechte flanken. Een leuk weetje, dat het bolwerk valt te vergelijken met Naarden, Bourtange, Heusden, Hulst, Nieuwpoort en Willemstad. 

Elvas is alleen maar toegankelijk via een van de vier oude stadspoorten. Bijna te smal om naar binnen te rijden met de auto. Het past allemaal maar nét aan. Bij een van de overige stadspoorten is tweerichtingsverkeer ingesteld. Soms is de doorgang te nauw en bochtig om op tijd tegemoetkomend verkeer te kunnen zien. 

Peinzend

Iedere auto die aanrijdt, kondigt nogal komisch toeterend zijn komst aan.  Zo gaat het nu eenmaal, dacht ik bij mijzelf. Lezers reflecteren uiteraard niet altijd op een artikel dat verschijnt, wat ook niet hoeft. Wie weet misschien was hij wel beangstigend, die ontboezeming van Liek, mogelijk als (te) ongemakkelijk ervaren om erop te reageren. 

Soms lijkt het verleden heel dichtbij en tegelijk ook ver weg. Wanneer je terugkijkt op het leven dat je leeft en tegelijkertijd jezelf waarneemt. Dolend als niet meer dan een silhouet verstrikt in een labyrint, dat eindigt bij een donkere tunnel. Niemand bij wie Liek kon schuilen in dat uur vol wanhoop en de vervreemdende dagen nadien, stel ik mij zo voor.

Inmiddels een verbijsterende catastrofale geschiedenis, verbannen naar de historie, waarbij ‘levensvragen’ die ik mijzelf stel, verbleken. Hartverscheurend, dat de droevige uiting van Liek Moné toentertijd onopgemerkt bleef. Nu maar hopen dat sindsdien het levenslot haar goedgunstig gezind was. 

Terugblikkend draag ik deze column aan haar op. Vandaag op dit schitterende plein in Elvas. Als een naschrift op haar eertijds ontroostbaar gebleken gevoelsuiting. Helemaal opgelucht mocht Lieks bericht hiermee alsnog naar genoegen zijn beantwoord.