• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

Calão, ofwel straattaal

Door Han Overkamp 1 reactie
Gepubliceerd op 5 juli 2017 bijgewerkt op 2 augustus 2020

Wie een gesprek volgt in het Portugees, merkt al snel dat er vaak uitdrukkingen worden gebruikt, die je zelden in een woordenboek terugvindt. Het is jargon dat ontstaan is in verschillende sociale groeperingen en dat onderdeel is geworden van de omgangstaal. Net als in het Engels (slang) en in het Frans (argot) heeft het Portugees een straattaal, die Calão of Gíria wordt genoemd.

Het woord Calão zou zijn afgeleid van het Spaanse woord voor zigeuner ‘caló’, terwijl Giria met het Franse ′jargon′ zou samenhangen. Dat het na de Anjerrevolutie niet tot een wijdverbreide aanvaarding is gekomen van het Calão onder de bevolking, vloeit uit het wezen van de Calão zelf voort. Het is nu eenmaal niet alleen straattaal, maar ook taal uit de goot en van het criminele milieu.

Ontwikkeling

De Calão is levend en ontwikkelt zich voortdurend. Een voorbeeld: de Dicionário de Calão van Albino Ropa uit 1959 kent geen enkel Calão woord voor de mannelijke en vrouwelijke geslachtsdelen. Zelfs het woord caralho (penis) ontbreekt, terwijl dat in Noord-Portugal een gebruikelijk vloekwoord is.

Daarentegen laat Eduardo Nobre in zijn boek O Calão. Dicionário de Gíria Portugues uit 1980 een afbeelding zien van een naakt mensenpaar met Calão-uitdrukkingen voor de verschillende lichaamsdelen, waaronder 16 uitdrukkingen voor het vrouwelijke geslachtsorgaan en 24 voor het mannelijke.

Voor de buitenlander die Portugees leert, geldt dat het Calão een belangrijk onderdeel vormt van de Portugese taal. Zonder kennis ervan kun je grote moeilijkheden ondervinden bij het verstaan van het Portugees. Het is dan ook aan te raden een Calão woordenboek aan te schaffen en de passieve beheersing van deze materie is van groot nut. Maar kijk uit bij het actief gebruiken van Calão! Deze taal is onderworpen aan bepaalde sociolinguïstieke wetten; hij wordt gebruikt in bepaalde groepen.

calão
Foto Intergalactic Robot

Groepen

Bovendien: er is geen sprake van DE Calão. Scholieren hebben hun eigen taal ‘Gíria estudantil’ waarmee ze zich afzetten tegen de wereld van de volwassenen. Bijvoorbeeld ’uma nega’ is werk dat je verprutst hebt en ‘o urso’ is de slimste van de klas. Ook groepen volwassen hebben hun eigen jargon. Zo is er het ‘Gíria militar’ voor soldaten en een ‘Gíria do crime’ met verschillende onderverdelingen zoals ‘Gíria da Prostituição’ en ‘Gíria da Droga’. De kleinste groep is die van de radioamateurs, de ‘Banda do cidadão’. Bij hen heet Lissabon ‘Lima Xangai’ vanwege de afkorting LX voor Lissabon en de televisie heet ‘Tia Vitorina’.

Regio’s

Regionaal zijn er weinig verschillen in het gebruik van de Calão. Afgezien van het feit dat obscene vloeken vaker in het Noorden dan in het Zuiden worden gebruikt. Door de ‘telenovelas’, de soaps, dringt steeds meer Braziliaanse Calão Portugal binnen.

Still uit de film “Eu não Quero Voltar Sozinho” waar gíria estudantil in gesproken wordt

Mode

Nog een waarschuwing als je Calão wilt gebruiken: het is aan mode onderhevig. Wie een verouderd begrip gebruikt, kan daarvoor uitgelachen worden. Als voorbeeld hiervan het vaak geciteerde en sleetse ‘porreiro’, wat zoiets betekent als cool of vet. Het nieuwe toverwoord is nu ‘bué’.

Calão woordenboek

Hier vind je een calão woordenboek uit 2017: Dicionário aberto de calão e expressões idiomáticas (pdf).

Dit is deel 3 van de serie “Portugese taalweetjes”. De vorige delen kun je hier lezen: alle taalweetjes.

Bron: de serie ‘essa nossa ditosa língua’ geschreven door Peter Koj in het blad Portugal-Post. Vertaling en bewerking: Han Overkamp.


« Klachtenboek, Vermogensbelasting en Winkeltijden
Vaso de Tavira »

Categorie: Cultuur & Maatschappij Trefwoorden: straattaal, taal, taalweetjes

Over Han Overkamp

Rond de eeuwwisseling verhuisden ik en tarsilla van Zeist naar de Serra d’Estrella (Torrozelo) en later naar de Algarve (Olhão). Van een voorgenomen verhuizing naar Sintra is het niet meer gekomen; het leven bleek weer eens sterker dan de leer. Terug in Zeist, na tien jaar, ervoeren we dat we in Nederland harder nodig waren dan in Portugal. Sinds 2018 schrijf ik voor dit portaal. Begonnen met de serie taalweetjes ben ik allengs vaker over onderwerpen uit de geschiedenis gaan schrijven. Daarbij zet ik graag de Algarve in het licht; iets wat ik mij al had voorgenomen in de tijd dat we er woonden.
Geschiedenis is een boeiende hobby, vooral omdat veel van wat nog als ‘nationale trots’ wordt beleefd nu ter discussie staat, ook in Portugal. Waren onze Gouden Eeuw en de daarmee samenhangende rijkdom misschien wel een hel voor onze koloniën? Zijn al die standbeelden (ook die in de Algarve) wel verdiend? Waren die ‘ontdekkingen’ toentertijd eigenlijk agressieve veroveringen? Laat je verrassen!

Lees Interacties

Reacties

  1. Rita Brouwer zegt

    9 juli 2017 om 09:22

    Ons werd op een Portugees terras een keer gezegd dat ons imigrantenportugees ook calao wordt genoemd en daar hebben we toen gezamenlijk om gelachen! Erg interessant stukje, bedankt! Rita Brouwer, Saboia

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Woord van het Jaar
Het Woord van het Jaar in drie talen
Stoel met boeken
Vakantielectuur: lezen in en over Portugal
spelende Portugese mannen in het park
Mais ou menos

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Kenters

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Geert Brabant op Portugese boekhandels: Aanrader, ook voor niet-lezers: “Heerlijk interessant. Ik heb alweer een goede reden voor nog eens een dagje Aveiro.”
  • FPU Casa op Onze Marcelo ontvangt een eredoctoraat: “Wat een respectloos, negatief verhaal”
  • Liz op Onze Marcelo ontvangt een eredoctoraat: “Werkelijk fantastisch en leuk geschreven. Zeer vermakelijk en niet te lang. Chapeau 🙏🏾 Wij houden ook van Marcelo.”
  • Zemaria op De Portugese taal: “Goedemorgen Mariska, wat een leuk verhaal, zo hoor je nog eens hoe iedereen Portugal en de Portugezen (?) leert kennen,…”
  • Mariska Roos op Onze Marcelo ontvangt een eredoctoraat: “Haha, hardop gelachen om deze smakelijke beschrijving. Het blijven toch allemaal verkleedpartijtjes van zichzelf zeer serieus nemende mensen. Er zullen…”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}