• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

De boerka in de Algarve

Door Maja Kersten 1 reactie
Gepubliceerd op 30 mei 2017 bijgewerkt op 14 april 2021

In Frankrijk was vorige zomer veel te doen omtrent het dragen van de boerkini aan de stranden van de Méditerranée. Het verbieden ervan lukte niet. Weliswaar bedekt een boerkini het lichaam van de draagster, haar gezicht is onbedekt. Een verbod tot het dragen van gezichtsbedekkende kleding heeft Frankrijk wel, net als België, Nederland, Bulgarije, Italië en delen van Spanje en Zwitserland. Portugal staat niet in de rijtje, hoewel… in de Algarve geldt al sinds 1892 een boerkaverbod. Hoe is dat zo gekomen?

Gekleed van top tot teen

Kleding die de drager van hoofd tot voeten bedekt, bestaat al heel lang. De Etrusken en de Grieken hadden mantels waarvan een punt over het hoofd getrokken kon worden. De mantel waarin Maria meestal wordt afgebeeld is daar een voorbeeld van.

In de eerste eeuw na Christus ontstond de gewoonte dat vrouwen hun hoofd bedekten, zeker bij het betreden van de kerk, als teken van respect, onderdanigheid en nederigheid tegenover god.

Soms bedekten vrouwen niet alleen hun lichaam en hoofd, maar ook hun gezicht. Dit werd gedaan uit verschillende motieven, zoals extreme devotie, als teken van rouw, om te laten zien dat men weduwe was of juist ongetrouwd, uit schaamte voor armoede of verloren rijkdom of gewoon om zich te beschermen tegen weersinvloeden. In heel Europa zijn hier voorbeelden van.

En ook in Portugal, met name in de Alto Alentejo, de Algarve en op Ilha Terceira (Azoren) ontstonden klederdrachten, door vrouwen gedragen, die niet alleen het lichaam maar ook het hoofd en gezicht bedekten. Wanneer deze kleding gewoonte werd, is niet precies te zeggen. Vanaf 1609 wordt er melding van gemaakt. Sommigen denken hierbij ook aan Arabische invloed. Bijzonder is wel dat vrouwen deze kleding tot in de twintigste eeuw bleven dragen.

O bioco

De variant van de boerka die in de Algarve werd gedragen, heet bioco of biuco. Het was een zwarte mantel die tot de voeten reikte, met een pelerine tot aan het middel. Aan de mantel zat een kap vast die over het hoofd werd getrokken en die aan de voorkant werd dichtgevouwen met een sjaal die in een punt uitmondde. De bioco was enorm populair en dé dracht voor elke vrouw die in het openbaar wilde laten zien dat ze een serieus en bescheiden leven leidde.

Maar de meningen over deze kleding waren ook vroeger al verdeeld.

Drie bioco's uit de Algarve. Nagetekend naar tekeningen uit 19e eeuwse tijdschriften.
Bioco’s in de Algarve. Getekend naar plaatjes uit 19e eeuwse tijdschriften door Maja Kersten

Van top tot teen bedekt zijn bood vrouwen voordelen. Ze werden buitenshuis niet gehinderd door onwelkome blikken van vreemden. Ze konden hun identiteit verbergen. Doordat haar kleding haar van de buitenwereld isoleerde, verkreeg de vrouw een vorm van bewegingsvrijheid. Ze kon zonder escorte over straat. Zo schreef feministe Maria Velleda over de bioco in 1901.

De dichter Raul Brandão beschrijft vrouwen in een bioco als fantomen in de nacht, mysterieus en aantrekkelijk (Os pescadores, 1922). Een ander vond dat vrouwen in een bioco leken op beren met een olifantenkop. Dan waren er mensen die vonden dat het dragen van een bioco aanleiding kon geven tot losbandigheid.

De laatste mening was die van Júlio Lourenço Pinto, Governador Civil van de Algarve. Hij stelde dat, als een vrouw zo gekleed was dat ze onherkenbaar was, dit gemakkelijk kon leiden tot zondig gedrag of zelfs overspel. Daarom verbood hij in 1892 het dragen van een bioco in straten en kerken.

Of de vrouwen zich er veel van aantrokken? In Olhão werd de bioco nog tot in de jaren dertig van de vorige eeuw gedragen.

Het uithangbord van Café Bioco in Olhão laat een vrouw in een zwarte boerka zien.
Café Bioco in Olhão. Foto Maja Kersten

Vandaag de dag

Nu is het kledingstuk herontdekt door hedendaagse mode-ontwerpers. Op de site van Bioco Tradition zijn de moderne bioco’s te zien. Kleurige stoffen, opvallende ontwerpen: geen mantels om ongezien mee over straat te lopen op weg naar een rendez-vous. Maar misschien wel kleding om heerlijk in weg te kruipen tijdens winters weer.


« Steensoep
Als stenen zouden kunnen spreken … »

Categorie: Cultuur & Maatschappij Trefwoorden: Algarve, cultuur, geschiedenis, traditie, volksgebruiken, vrouwen

Over Maja Kersten

Maja verhuisde in 2014 samen met haar partner van Amsterdam naar Tavira. Tot die tijd was ze werkzaam als docente Nederlands in het VMBO en het MBO. Ze schreef jarenlang voor het ledenblad van een volkstuinvereniging, meestal over tuingerelateerde onderwerpen, maar ook de column waarmee het blad opende. Nu schrijft ze voor Portugal Portal over natuur, cultuur, taal, eten en drinken en literatuur.

Lees Interacties

Reacties

  1. Margaretha zegt

    5 juni 2017 om 10:19

    Interessant! Dank Maja !

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Een man in pauskleding voor het beeld Cristo Rei in Lissabon
Een Portugese paus?
Geen bikini en blote bast meer in Albufeira
Het lokale krantje van quarteira
Quarteira toen en nu

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Kenters

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Geert Brabant op Portugese boekhandels: Aanrader, ook voor niet-lezers: “Heerlijk interessant. Ik heb alweer een goede reden voor nog eens een dagje Aveiro.”
  • FPU Casa op Onze Marcelo ontvangt een eredoctoraat: “Wat een respectloos, negatief verhaal”
  • Liz op Onze Marcelo ontvangt een eredoctoraat: “Werkelijk fantastisch en leuk geschreven. Zeer vermakelijk en niet te lang. Chapeau 🙏🏾 Wij houden ook van Marcelo.”
  • Zemaria op De Portugese taal: “Goedemorgen Mariska, wat een leuk verhaal, zo hoor je nog eens hoe iedereen Portugal en de Portugezen (?) leert kennen,…”
  • Mariska Roos op Onze Marcelo ontvangt een eredoctoraat: “Haha, hardop gelachen om deze smakelijke beschrijving. Het blijven toch allemaal verkleedpartijtjes van zichzelf zeer serieus nemende mensen. Er zullen…”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}