De Koningin van Maladão

Tia Ermelinda is overleden

Jarenlang runde zij in haar eentje de Taberna (het café) van Maladão. Zij was de spil van het dorp en wist alles van iedereen. Ondanks haar analfabetisme een wijze vrouw, die over niemand roddelde. Onze buurvrouw. Ik hield van haar. Vanmorgen is zij in Arganil begraven.

Tia (tante) Ermelinda was één van de eerste mensen die ik in Maladão leerde kennen. Ik zag haar voor het eerst in 1995, toen wij ons huis hier vonden. Haar café, de Taberna, was het middelpunt van Maladão, het punt waar je iedereen ontmoette. Sinds 1995 is dat nog niet veranderd. Nog steeds komt bijna iedereen er ’s morgens vóór het werk een kopje koffie drinken en ’s avonds na het werk een biertje of een glas wijn.

In de jaren dat wij hier nog niet woonden kwamen we vaak in de vakanties naar Maladão en de eerste die we dan altijd opzochten was Tia Ermelinda, in het café. Haar man leefde toen nog, maar die zag je zelden. Hij piepte er graag tussenuit om stiekem te gaan drinken, wat vaak tot luidruchtige ruzies in het café leidde. Na zijn dood, een jaar of 7 geleden, knapte Ermelinda zichtbaar op.

Rekenen

Het café was tevens een klein kruidenierswinkeltje, omdat er verder helemaal geen winkels in Maladão waren en veel mensen nog geen auto hadden. Bijna iedereen kocht en dronk op de pof. Tia Ermelinda kon niet lezen, schrijven of klokkijken, maar ze wist precies wie haar nog wat schuldig was. Rekenen kon ze goed en ze hield lange lijsten met bedragen bij op grote vellen papier, die ze uit haar hoofd en met behulp van haar vingers optelde. Die vellen lagen in een grote lade onder de toonbank, en daar borg ze ook altijd onze post op, want de postbode kwam niet bij ons (wat afgelegen) huis. Het was mij altijd een raadsel hoe ze alles weer kon vinden tussen al die papieren.

De overgang naar de Euro heeft ze niet meer kunnen bijbenen. De klanten rekenden toen zelf maar uit wat ze haar schuldig waren. Tia Ermelinda werd oud. Af en toe trof je haar slapend aan, met haar hoofd op de bar. Ze werd slecht ter been en kwam het donkere café bijna nooit meer uit. Heel af en toe schuifelde ze moeizaam tot Redonda, waar ze vroeger haar Quinta (boederij met land) had.

Het café werd overgenomen door haar kleindochter Sónia met haar man en enkele jaren daarna door Elena en Jorge, een echtpaar uit Maladão. De gezellige sfeer van Tia Ermelinda is nooit meer teruggekomen.

Op sloffen naar Brazilië

Op een middag kwamen wij langs het café en daar zat Tia Ermelinda op het bankje klaar om naar Brazilië te gaan. Ze ging in Belém wonen, bij haar zoon Ramiro en zijn vrouw Regina, op wie zij erg gesteld was. Wij wisten van niets. Ze was niet echt gekleed voor een lange reis. Ze had haar pantoffels nog aan en weigerde die uit te doen. Nichtje Rafaela die met haar mee zou reizen had een tas vol schoenen meegebracht, maar Tia Ermelinda hield voet bij stuk: “Ik houd mijn pantoffels aan.” En zo vertrok ze.

Van Ramiro hoorden we later dat Tia Ermelinda een heerlijke tijd heeft gehad in Brazilië. Wel werd ze langzamerhand dement.

Zielig

Even plotseling was Emelinda enkele jaren later weer terug. Ze leidde een zielig leventje in haar kamer boven het café. Ze kwam bijna nooit meer beneden en werd door haar dochter, die naast het café woont, verwaarloosd. Ermelinda kreeg een hersenbloeding en kon haar bed niet meer uit. Elena, die toen het café beheerde, zorgde als een dochter voor haar, heel lief.

Ziek

Een halfjaar geleden kwam zoon Ramiro met vrouw en kind uit Brazilië, om het laatste stukje van haar leven voor zijn moeder te zorgen. Ook namen zij het café over. Twee maanden geleden kreeg Ermelinda een tweede hersenbloeding, die haar bijna fataal werd. Zij belandde in het ziekenhuis in Coimbra. Gelukkig hebben wij haar nog kunnen opzoeken voordat zij daar op 6 oktober overleed. Ze is 80 jaar geworden.

Op 7 oktober was de begrafenis. Wij waren erbij. Ik vind Portugese begrafenissen vreselijk. Ik zal daar later nog eens een stukje over schrijven.

Nu ben ik benieuwd of Ramiro en zijn vrouw Regina het café in oude glorie gaan herstellen. Ze hebben in elk geval grootse plannen en het zijn heel aardige en hard werkende mensen, dus ik heb er alle vertrouwen in.