• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

Boa praia! De stranden van de Algarve toen en nu

Door Maja Kersten 2 reacties
Gepubliceerd op 27 augustus 2018 bijgewerkt op 24 juli 2020

Eeuwenlang ging men niet graag naar de kust. Je kon er geen landbouw bedrijven, de zee was gevaarlijk, er waren zeemonsters, zeerovers, er spoelden schipbreukelingen aan, kortom een mens had daar niets te zoeken. Nou ja, vissers, die kwamen er wel, maar die hadden dan ook een zeer risicovol beroep. Nu gaan we graag, op sommige dagen massaal, naar het strand om er te wandelen, in zee te zwemmen en te surfen, te zonnen, te vliegeren en te spelen. Het ontstaan van deze vorm van recreatie ligt in de achttiende eeuw in West-Europa.

De genezende werking van de zee

Een badhuis in Pompeï combineerde zoet en zout water en Plinius de Oude noemde zeewater als therapie bij tbc. De Romeinen kenden dus de heilzame werking van de zee, maar deze kennis verdween lange tijd om in de achttiende eeuw herontdekt te worden. De Engelse arts John Floyer schreef in 1715 ‘History of cold-bathing, both ancient and modern’. Onder Engelse en Franse artsen werd het een populair werk. In zee baden en zelfs zeewater drinken, kon allerlei ziekten genezen, van geestesziekten tot verlamming.

Voor deze zeewatertherapie ontstonden badplaatsen: In Engeland Brighton, in Duitsland Bad Doberan en Travemünde, in Frankrijk Boulogne-sur-Mer, Dieppe en Biarritz, in België Oostende en in Nederland Scheveningen.

Een jonge vrouw in een zwempak dat haar schouders en bovenbenen bedekt, stapt uit een badkoetsje dat in ondiep water staat. Zwart-witfoto uit 1893.
Badkoets. Foto Wilhelm Dreesen 1893, Wikimedia Commons

De eerste Portugese arts die over de geneeskracht van de zee schreef, was Dr. Jacob de Castro Sarmento in 1753. Eind achttiende eeuw begon de elite van Lissabon en Porto baden te nemen in de monding van de Taag, in Estoril, Figueira da Foz en in Vila Nova da Gaia. Artsen schreven voor hoe lang en hoe vaak er in zeewater gebaad moest worden. Mannen moesten bijvoorbeeld, om een sterke constitutie te krijgen, vaker in het koude seizoen baden dan vrouwen en kinderen. Er waren badmeesters die hielpen bij het te water gaan, het baden en het droogwrijven van de badgasten.

Het bad van de koning

Een anekdote verhaalt over het bad van koning D. João VI. In verband met turbulente tijden in Europa, streek het Portugese hof in 1810 neer in Rio de Janeiro. De koning had een ontsteking aan zijn voet en daarom schreven zijn artsen hem zeebaden voor. Omdat hij bang was voor kreeften en krabben, liet hij een krat maken waarin hij kon plaatsnemen. Dat werd door slaven ondergedompeld in de zee van Praia do Caju. Je vraagt je af waarom hij zijn voet niet in een teiltje met zeewater zette. Boze tongen beweerden dat dit de enige keer was dat de koning in bad ging, want hij stond niet bekend om zijn persoonlijke hygiëne.

Portret van koning João VI uit 1821. Hij heeft dikke grijze bakkebaarden, bruine ogen en zware wenkbrauwen. Hij draagt kleurige onderscheidingen rond zijn hals.
Portret van D. João VI door Philippe Goulu 1821, Wikimedia Commons

Strandbezoek

Welgestelde families verbleven in het zomerseizoen in badplaatsen aan zee om het baden op doktersvoorschrift te combineren met ontspanning. Toen er openbaar vervoer kwam in de vorm van trein, omnibus en diligence, werd het mogelijk om voor een dagje naar zee te gaan. In 1882 kwam er een spoorlijn tussen Coimbra en Figueira da Foz en in 1889 tussen Lissabon en Cascais.

De stranden en badplaatsen in het noorden en midden van Portugal ontwikkelden zich het eerst. Ramalho Ortigão publiceerde in 1876 ‘As praias de Portugal; Guia do banhista e do viajante’ (De Portugese stranden; gids voor de badgast en de reiziger). Hij behandelde hierin dertig badplaatsen, waarvan slechts één ten zuiden van de Taag, namelijk het strand van Setúbal. De trein, een belangrijk vervoermiddel in die tijd, ging dan ook niet verder dan Castro Verde. Toen er in 1889 een treinverbinding kwam met de Algarve, zorgde die niet direct voor meer bezoekers. De Algarve bleef tot in de twintigste eeuw een onontgonnen gebied.

Zwart-witfoto van het treinstation van Faro. Er staan veel mensen op het perron te wachten.
Trein op het station van Faro. Wikimedia Commons

Tijdens de eerste Republiek (1910-1926) werden organisaties opgericht om het toerisme te bevorderen en te ontwikkelen. Zo had Tomás Cabreira, minister van financiën in 1914, bijvoorbeeld een droom: een ringspoorlijn die toeristen van Madrid via Andalusië naar de Algarve zou brengen. Pas eind negentiende eeuw kreeg een Algarvestrand enige nationale betekenis: Praia da Rocha. Hier verscheen in 1910 het eerste hotel, Viola. Het bleef tientallen jaren het enige hotel in de Algarve. Pas in de eerste jaren van de twintigste eeuw kregen de stranden van Lagos, Albufeira en Monte Gordo bekendheid.

Meer redenen om naar het strand te gaan

Het schoonheidsideaal veranderde van een blanke huid naar zongebruind. Eeuwenlang zorgden vooral de mensen uit de betere milieus ervoor zich zo min mogelijk aan de zon bloot te stellen. Zij droegen hoeden, sluiers, bedekkende kleding en baadden in de ochtend. De huid moest blank zijn en blijven, bruin waren de arbeiders die in de buitenlucht werkten. In de overgang van de negentiende naar de twintigste eeuw beschouwde men het steeds vaker als gezond om de zon in te gaan. Men stuurde kinderen uit arme gezinnen in de zomer naar zee om aan te sterken en te genezen van tbc en rachitis in zogenaamde kinderkolonies. Het aantal zonuren werd een bepalend onderscheid tussen de Europese stranden.

In Europa nam de welvaart toe. De ‘babyboomers’ uit West-Europa hadden meer tijd en geld om op vakantie te gaan. Touroperators richtten zich op Zuid-Europa: exotisch, goedkoop en met mooie stranden. Italië, Griekenland en Spanje profiteerden hiervan het eerst. Wat ook hielp, was dat het vliegverkeer zich ontwikkelde. De grote groei van het Portugese toerisme vond plaats in de jaren zestig. In 1960 werd de luchthaven van Porto Santo geopend, in 1964 die van Madeira en in 1965 die van Faro. Tussen 1961 en 1967 namen de aantallen toeristen toe van 376 duizend naar 2,5 miljoen.

Een reisposter uit 1920 die reclame maakt voor de Italiaanse Riviera. Het is een kleurige tekening. Je kijkt door de bladeren van een Agave de diepte in naar huizen en een baai met schepen.
Affiche Mario Borgoni, ca. 1920, Wikimedia Commons

En zo verliep de ontwikkeling van het koude, therapeutische zeebad, naar de warme en zonnige stranden, waar de nadruk meer en meer kwam te liggen op natuurbeleving en vrijetijdsbesteding.

De beste stranden van de Algarve 100 jaar geleden

In 1918 verscheen een gidsje van 100 bladzijden ‘As nossas praias’ (Onze stranden) met algemene info voor badgasten en toeristen. Slechts twaalf bladzijden hiervan waren gewijd aan de Algarve, een gezonde streek met magnifieke stranden, zo stond geschreven. Welke informatie kreeg de toerist toen over de zes bekendste stranden? Hieronder een samenvatting.

Albufeira

Een gewilde badplaats, vooral in september en oktober. Er zijn geen hotels, maar wel twee bescheiden logementen. Er zijn weinig winkels. Aan de kust zijn zeven visserskampementen waar men op tonijn en sardines vist. Deze bieden werk aan zo’n 700 vissers. De moeite van het bezoeken waard zijn: het kasteel, de Igreja Matriz, de grot Cova do Xorino, het ziekenhuis en de kapel Nossa Senhora da Orada. Streekproducten: vijgen, carobe, amandel, eieren en vlechtwerk van palmbladeren.

Een sepiakleurige foto van het strand van Albufeira in 1900. Er liggen veel boten op het strand, geen mensen.
Albufeira 1900, Wikimedia Commons

Armação de Pera

Heeft een uitstekend strand om te baden dat niet alleen wordt bezocht door inwoners, maar ook door mensen uit de omgeving. In het dorp zijn verschillende wijnhuizen, conservenfabrieken, winkels en bedrijven die wapens, vistuig, touw en scheepsbenodigdheden vervaardigen.

Carvoeiro

Een vissersdorp met een mooi strand en uitstekende huizen voor tijdelijk of permanent verblijf. In de zomer is er een casino. Er zijn vier visserskampementen waar men op tonijn en sardine vist. De belangrijkste producten zijn: wijn, vijgen, amandelen en carobe. Ook zijn er conservenfabrieken, olijvenpersen en pottenbakkers. In de nabijheid (Lagoa) bevinden zich twee logementen. Daar is ook een cultureel centrum waar men kranten en tijdschriften kan lezen, legale spellen kan spelen en waar af en toe soirees worden georganiseerd.

Praia da Luz (Lagos)

Een van de mooiste stranden met uitzichten die je niet snel zult vergeten. Wordt, behalve door bewoners uit de omgeving, bezocht door mensen uit de Alentejo en Spanje. Er is een casino waar ook dansavonden worden georganiseerd, want ‘de Algarvio houdt van muziek en dans’. In Lagos zijn een theater, een bioscoop en een club.

Monte Gordo

Een vissersdorp met een uitstekend strand. In het seizoen zijn huizen te huur, er is geen hotel. Het in de nabijheid gelegen Vila Real de Santo António is de belangrijkste haven van de provincie. Daar is een ’tonijnbeurs’ en ook talloze conservenfabrieken.

Praia da Rocha

Heeft een heerlijk klimaat met in de winter hogere temperaturen dan aan de Côte d’Azur of in Biarritz. Er is een hotel, een casino, een spoorlijntje naar Monchique en een boulevard tot Alvor. Ook is er een theater, een bioscoop en zijn er verschillende clubs. Producten uit de streek: vijgen, amandelen, zout, sinaasappels, gevogelte, vis, vlechtwerk van palmblad en gras, kurk, honing, carobe, visconserven, groente en fruit.

Alle beschreven stranden waren bereikbaar per spoor, behalve Lagos. Om daar te komen moest je de diligence nemen. Toen was het strandseizoen van augustus tot oktober. Nu is dat flink uitgebreid, van mei tot oktober, net als het aantal stranden. Tegenwoordig zijn er in de Algarve wel honderddertig stranden. Ze bieden in de zomer strandplezier; in de winter kun je er wandelen en genieten van ongerepte natuur. Veel is er veranderd sinds 1918, maar de Algarve blijft bewoners en bezoekers betoveren!

Strand van Barril met kleurige parasollen, een strakblauwe zee en groene vlaggen die aangeven dat je veilig kunt zwemmen.
Praia do Barril, Tavira 14-8-2018. Foto Maja Kersten

Bronnen:

  • Ir à praia; Dissertação de Mestrado em História Contemporânea, Pedro Alexandre Guerreiro Martins, 2011
  • Ir à praia: como tudo começou, Lina Santos, Diário de Notícias 31-7-2016
  • E as melhores praias no Algarve de há 100 anos eram… Aurélio Nuno Cabrita, Sul Informação 28-7-2018

« Praias fluviais – rivierstrandjes
Hoezo tripeiros? »

Categorie: Cultuur & Maatschappij, Natuur & Ontspanning Trefwoorden: Algarve, geschiedenis, recreatie, strand

Over Maja Kersten

Maja verhuisde in 2014 samen met haar partner van Amsterdam naar Tavira. Tot die tijd was ze werkzaam als docente Nederlands in het VMBO en het MBO. Ze schreef jarenlang voor het ledenblad van een volkstuinvereniging, meestal over tuingerelateerde onderwerpen, maar ook de column waarmee het blad opende. Nu schrijft ze voor Portugal Portal over natuur, cultuur, taal, eten en drinken en literatuur.

Lees Interacties

Reacties

  1. Jan Blanckaert zegt

    27 augustus 2018 om 22:38

    En genieten dat doen wij. Elk jaar gaan we 10 weken naar Fuseta. 5 weken in het voorjaar en 5 weken in het najaar. Het leven van een pensionado kan heerlijk zijn. Reeds veel stranden van de Algarve ontdekt.

    Beantwoorden
  2. Jacqueline & Rogér zegt

    16 september 2018 om 21:48

    Heel leuk en mooi omschreven! Eens goed om lezen in welke luxe we leven en met welk gemak we nu kunnen reizen en wat we hierdoor allemaal kunnen zien. Door dit artikel kunnen we ons realiseren in welke bijzondere tijd we leven. Bedankt!

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Een man in pauskleding voor het beeld Cristo Rei in Lissabon
Een Portugese paus?
Geen bikini en blote bast meer in Albufeira
Het lokale krantje van quarteira
Quarteira toen en nu

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Kenters

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Henk Eggens op Fietsen mee met de auto: wat mag?: “Beste Peter, Ik kan geen definitief advies geven, maar: 1. Thule is, geloof ik, een topmerk. Of het merk en…”
  • Peter van Diermen op Fietsen mee met de auto: wat mag?: “Hallo Henk, wij reizen door Europa met 2 fietsen op een vaste trekhaak. de drager van het merk Thule is…”
  • Leni Vermeiren op Een Vlaming in Portugal: “Dag Ann Wat een toffe reactie..ik lees het nu pas Ik herinner me jou nog goed.. een hele geïnteresseerde leerling”
  • Mariska Roos op Een dag zonder stroom: “Fijn al deze informatie en het zal ons helpen bij een volgende stroomstoring. Wij hadden ons ook niet ècht goed…”
  • Mariska Roos op De Portugese taal: “Hallo David, Onze leraar woont in de Beiras net als wij, bovendien heeft hij een lange wachtlijst. In Lissabon zit…”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}