Wie herinnert zich de Troika nog? Het driemanschap van grote internationale instanties dat Portugal in 2011 uit de financiële problemen hielp? En dat flinke besparingen afdwong? Misschien is deze Troika binnenkort wel terug. Want Portugal ligt momenteel op dezelfde koers als toen. Of vindt de slimme premier António Costa een andere uitweg?
Redactioneel artikel door redacteur/uitgever Cees Groenewegen
In 2010 kwam Portugal financieel lelijk in het nauw te zitten. De kredietcrisis kreeg de schuld maar de echte oorzaak was natuurlijk het te ruime uitgavenpatroon en het gebrek aan reserves. Appeltjes voor de dorst worden in Portugal nu eenmaal snel bij de gewone maaltijd gevoegd. De rente steeg en begin 2011 kon Portugal het gapende gat in de begroting niet langer bijlenen. Toen er gewoon geen geld meer was om de overheidsalarissen te betalen, belde toenmalig premier José Socrates naar Brussel met het verzoek om hulp. Een driemanschap (Troika) van de EU (Europese Unie), het IMF (Internationaal Monetair Fonds) en de ECB (Europese Centrale Bank) sprong in luttele weken bij met een megalening van €78 miljard. Dat moest zo snel want het water stond tot aan de lippen. €78 miljard was toen bijna de helft van wat Portugal in een jaar produceerde, zo erg was het.
De socialistische regering van José Socrates ruimde logischerwijs het veld en het voornoemde driemanschap, de Troika, dwong besparingen en privatiseringen af. Dat liep eigenlijk best voorspoedig en in luttele jaren slaagde de nieuwe conservatieve regering er in om het land aardig op de rails te krijgen. Daarvoor moest wel iedereen een aantal feestdagen inleveren en werd er flink in overheidsuitgaven gesneden. Daarmee maak je je niet populair en dus werd al snel nadat de Troika zich had teruggetrokken in 2015 opnieuw een socialistische regering gekozen. Die had de wind in de zeilen want de rente daalde tot onder het nulpunt en werd zelfs negatief. Dat is een prima klimaat om geld in uit te geven en dus deed de Portugese regering alsof de pandemie niet tot een economische vertraging leidde en compenseerde er vrolijk op los. Toen vervolgens de inflatie uit de bocht vloog werd ook die links en rechts gecompenseerd door middel van IVA (BTW) verlagingen, accijnsverlagingen (zoals op brandstoffen), salarisverhogingen in de grote publieke sector en een fikse verhoging van het minimumloon.
Een opmerkelijke maatregel is het inperken van commerciële verhuur, in de hoop dat dat daarmee meer woningen voor de bevolking beschikbaar komen. Het zal echter leiden tot minder investeringen en minder toerisme, want er is nauwelijks een Portugese vakantieverhuurder te vinden die overstag gaat en op lange termijn gaat verhuren. Velen gebruiken hun tweede huis 3 tot 6 weken per jaar zelf en verhuren het de rest van de tijd. Goed voor de Portugese economie en schatkist. Misschien dat een enkeling nu dat huis te koop zal aanbieden maar ik ken er geen één. En wie gaat het dan eigenlijk kopen, nu de rente in korte tijd snel is gestegen en hypotheken voor Portugezen onbetaalbaar zijn geworden?
Dan de tijdelijke afschaffing van IVA (btw) op basisgoederen: er is natuurlijk geen parlementariër die daar tegenstemt. Dan sta je immers slecht op de foto, zoals de Portugezen zeggen (ficas mal na fotografia). En vervolgens doet iedereen verbaasd als die producten niet allemaal precies 6% goedkoper worden. Het sturen van de economie met belastingmaatregelen werkt altijd maar beperkt.
Nog steeds moet er handenvol geld naar het inmiddels opnieuw genationaliseerde vliegbedrijf TAP, de overheidssector blijft onverantwoord groot en traag, en in plaats van buitenlandse investeringen te stimuleren worden deze ontmoedigd. De indertijd afgeschafte vrije dagen zijn allang al heringevoerd en overheidsinstanties hebben de broekriem weer een paar gaatjes ruimer staan.
Begin 2011 hield het smijten met geld op toen de overheidssalarissen niet betaald konden worden, als dat gebeurt komt het hele land met een schok tot stilstand. Dat is toen ternauwernood voorkomen, het scheelde maar een paar weken.
De parallellen met 2010 zijn legio: een socialistische regering, stijgende overheidsuitgaven, dalende overheidsinkomsten, stijgende rente, afremmende economische groei. De regering pakt de echte problemen niet aan, in plaats van de productiviteit van het land te stimuleren en de overheid efficiënter te maken, is ze bezig met symptoombestrijding. Het risico op een nieuwe Troika is levensgroot. Niet dat dat in 2023 al staat te gebeuren, er is nog ruim tijd om de koers aan te passen. Maar daar mag dan niet al te lang mee worden gewacht. Niet hopen dat de rente snel weer gaat dalen, maar beter de tering naar de nering zetten.
Onderschat overigens de praktische socialist (premier) António Costa niet. De voormalig burgemeester van Lissabon heeft al eerder laten zien dat er achter zijn immer blozende gelaat soms een harde onderhandelaar schuilgaat. Misschien grijpt hij eerdaags serieus in. Zo niet, dan is het risico dat we in Portugal een nieuwe Troika nodig hebben groot. Laten we hopen dat deze dan wederom de helpende hand wil bieden.
Voor een overzicht van besparende producten klik hier.
Ik vond deze site altijd al razend interessant en informatief, maar dit… helaas, driewerf helaas. Had nooit gedacht hier dergelijk politiek tendentieus en subjectief item te moeten lezen. Super jammer, met alle respect.
Beste Geert, helaas is er weinig subjectiefs aan mijn verhaal. Helaas is het allemaal te volgen in de landelijke pers en te verifiëren met google. We besteden ook aandacht aan dingen die niet zo leuk zijn, maar helaas wel waar. Driewerf helaas dus. Ik nodig je graag uit om jouw bijdrage te leveren, we verwelkomen nieuwe auteurs! Je kunt je hier aanmelden: https://www.portugalportal.nl/contact/
Ik snap Geert wel een beetje, het lijkt op een redactioneel artikel maar zonder enige bronvermelding is het eigenlijk een opiniestuk, wat er volgens mij best boven had mogen staan
Dat is een goed idee, dat gaan we toevoegen. Neemt niet weg dat alle informatie in het artikel eenvoudig te staven is op internet, en dat de meeste informatie gewoon de afgelopen weken de pers heeft gehaald.
dag cees,
ik vind het een eye opener. ik dacht nl dat portugal het veel beter voor elkaar had dan bv Nederland.
dus bedankt voor jouw stuk.
groet louis
Je kunt soms moeilijk1-op-1 vergelijken. Zo is de Nederlandse staatsschuld per hoofd van de bevolking groter dan die van Portugal, maar Nederland kan goedkoper lenen. Portugal kent geen dure AOW-regeling, maar anderzijds worden de Portugese staatspensioenen via een omslagstelsel betaald, er is dus niet opgepot. Maar anderzijds verloor Nederland de gratis gasinkomsten vanuit Groningen en in plaats daarvan moet het nu schades van de gaswinning gaan betalen. Portugal hoefde afgelopen winter nauwelijks de stijging van de energiekosten te compenseren. Ga zo nog maar even door. Het is dus lastig vergelijken. En Portugal staat er ook nog niet slecht voor, maar heel veel seinen staan op oranje. De vraag is of daar wat mee gaat worden gedaan.
Beste Cees,
bedankt voor de eyeopener, ik dacht ook dat Portugal er beter voor stond, mede door het aantrekken van rijke Braziliaanse immigranten, ivm de voordelige belastingheffing. De Portugese schuld per hoofd is lager, dan in nl., maar het inkomen ook. Ik ben benieuwd wat dit met de huizenprijzen doet.
hartelijke groet, Hans Groen
Beste Geert, Beste Cees,
In een politiek artikel is altijd moeilijk om objectief te blijven..
Toch is dit een min of meer realistische weergave. Portugal zit in een moeilijke economische situatie.
Waar ik in je artikel niet helemaal mee akkoord ben is dat je stelt dat er een fikse verhoging kwam van het minimumloon..
Het huidige minimumloon bedraagt 780€ . Tussen 50% en 60% van de Portugezen verdient het minimumloon of ietsjes meer. Het minimumloon is inderdaad afgelopen jaren verhoogd , maar het is en blijft beschamend laag , zeker gezien de huidige inflatie en stijgende rente .
Op deze manier creëer je geen consumptiegedrag dat de economie doet groeien.
Er worden enkel allerhande voordelen toegekend aan buitenlanders om hen naar Portugal te lokken met de bedoeling om zo het consumtiegedrag te verhogen. De Portugezen inwoners worden echter steevast in de kou gelaten.
Anderzijds stel je dat er salarisverhogingen werden doorgevoerd in de publieke sector. Dat is maar gedeeltelijk waar. Het onderwijspersoneel komt al maanden op straat om eindelijk hun rechten van voor de crisis terug te krijgen en om enkele wantoestanden op te lossen
Een voorbeeld uit praktijk. Mijn Portugese vriendin is onderwijzeres met een loopbaan van meer dan 30 jaar in het onderwijs in Portugal. Het Portugese onderwijs systeem is gedeeltelijk nog geënt op het onderwijssysteem uit de dictatoriale periode. Onderwijzers waren in die periode burgers met aanzien die gestudeerd hadden.
Omdat Salazar bang was dat ze teveel invloed konden hebben om een dorpsgemeenschap moesten ze om de 2 jaar van school en dorpsgemeenschap veranderen.
Nu moeten de meeste onderwijzers om de 2 jaar nog steeds van school veranderen.
Mijn vriendin moest afgelopen jaar 75km verder naar een school verhuizen. Dus 150 km per dag met de auto. (Ze heeft nog geluk gehad, want haar vriendin/collega moet iedere dag meer dan 100km enkel doen ).
Portugal kent geen reisvergoedingen.. Er blijft dan weinig meer over dan het minimumloon , na een onderwijscarriere van meer dan 30 jaar.. Ook de andere eisen van het onderwijspersoneel werden niet ingewilligd. Onder andere het doorvoeren van de wettelijke loonbaremas, die opgeschort werden in de economische crisis.
Enkele weken terug was de nieuwe Braziliaanse President Lula op bezoek in Portugal. Er werd toen wel afgesproken dat vanaf nu Braziliaanse onderwijzers gewoon met hun Braziliaans diploma voortaan kunnen komen lesgeven in Portugal. Op deze manier wil de regering het ongenoegen van het onderwijspersoneel ondergraven..
Een land dat niet wil investeren in onderwijs gaat ook langzaam zijn failliet tegemoet..
De rekenmeesters van de EU hebben een andere mening.
Meer gebaseerd op rekenmodellen dan onderbuikgevoelens.
Onderbuikgevoelens geven vaak een verkeerd sentiment en dat kan negatief werken.
https://www.rtp.pt/noticias/economia/previsoes-de-primavera-bruxelas-reve-em-alta-crescimento-da-economia-portuguesa-para-24_n1486454
Het is heel fijn dat de Portugese economie met 2,4% gaat groeien, maar percentages kunnen verraderlijk zijn. Zo zijn bijvoorbeeld de kosten van de herfinanciering van de staatsschuld in anderhalf jaar tijd gestegen met 617%. Dat is 411% op jaarbasis. En die stijging gaat vooralsnog gewoon door. https://www.dinheirovivo.pt/economia/taxa-de-juro-da-nova-divida-sobe-para-o-valor-mais-alto-desde-o-fim-do-programa-da-troika-15914058.html Het is geen toeval dat dit artikel ook refereert aan de Troika, meer commentatoren in de Portugese pers zien de parallellen die ik beschrijf. Maar laten we hopen dat het tij wordt gekeerd.