Huilen

Stom, stom, stom dat ik geen snelkoppeling opsloeg naar de verbazingwekkende blog die mijn verlangen ernaar aanwakkerde. Toevallig vond ik een paar zinnen van de schrijver terug, opgeborgen in lang vergeten aantekeningen. Ze spoorden mij aan om het onmiddellijk zelf te gaan zien, dat Spaanse plaatsje van Portugese origine waarover ik eerder las.  

Verleden

Een stukje tekst dat ik blijkbaar opsloeg, onlangs opgegraven uit de harde schijf van mijn mobiel. 

Portugal had als eerste in Europa de landsgrenzen op orde. Bergen en rivieren als de Guadiana, Douro en Minho zijn natuurlijke grenzen met Spanje. In de Extremadura en de Alentejo was een duidelijke scheidslijn lastig te trekken. Spanje sloeg in de 19e eeuw toe, via een onderonsje met Napoleon. Franse troepen vielen over Spaans grondgebied Portugal binnen. In ruil kreeg Spanje een stukje Portugees eigendom.

Tot zover allemaal historie, samengevat door de mysterieuze auteur. Op internet vind je altijd alles terug zegt men. Volgens mij is vast sprake van een onuitroeibare mythe. Want moedeloos van vergeefse pogingen en talloze foute verwijzingen geef ik het zoeken op. Een korte fotostop om de vervallen Ponte de Ajuda te kieken. Het symbool dat de Portugees-Spaanse grens markeert. 

In de voorbije 300 jaar is de brug langzaam uit elkaar gevallen. Sensationeel om te zien dat desondanks nog aardig wat bogen zijn blijven staan. De naastgelegen nieuwe brug draagt ons gewillig de Spaanse regio Extremadura in. Onaantastbaar, verlaten, troosteloos en oneindig uitgestrekt. Alsof de tijd hier eeuwenlang heeft stil gestaan.  

Welkom geheten door het bekende blauwe bord. Net als al die honderden andere borden langs de Spaanse grens. Blauw met het woord España erop, omringd door 12 gouden sterren. Hét EU-symbool voor eenheid, solidariteit en harmonie tussen de Europese staten.

Onderduims

Een fraaie beschrijving als kop boven de internetbrowser die al surfend voorbij flitst. Zich later ook al schuilhoudend voor mij, vandaar mijn versie.

Wars van de symboliek die de sterrenparade vertegenwoordigt, klinkt onder het woord ‘España’ een protest door. Een strijdkreet aangebracht met spuitbusverf: ‘Olivença é nossa é portuguesa’ (Olivenza is van ons, het is Portugees). 

Het Spaanse Olivenza ligt in coma, want het is siësta aan deze kant van het Iberisch schiereiland. Geen levende ziel is er te bekennen. Verlaten straten, winkeltjes en cafés potdicht. Puur geluk dat nog een tosti valt te scoren bij Cafetaria Rivera. Het zaakje blijkt zowaar geopend voor de snelle hap. Noppes, nada onvindbaar is die ‘blogpost’. 

Niettemin over haar geschiedenis vind je lezenswaardige informatie zat. Eens met die blogger, wandelend over het centrale plein bestraat in vierkante zwart-witte blokjes marmer. Dit oord zet bezoekers op het verkeerde been. Met een praça die zo Portugees lijkt als wat, omgedoopt tot Plaza de España. Slenterend langs witte gevels met gesloten luiken door desolate straten. 

Smetteloos schoon, nu eens gestoken in strak Spaans plaveisel, dan weer belegd met die zo typerende Portugese mozaïeken. Dit provinciaaltje verbergt zijn dubbelhartige uitstraling niet, zo helder als glas. Portugal beweert dat deze Spaanse enclave hem met recht toebehoort.

Tweespalt

Als een gespleten persoonlijkheid ligt het twistpunt te blaken onder de namiddagzon. Ogenschijnlijk probeert Olivenza Spaanser te zijn dan Spaans. Bezig zich amechtig te ontworstelen aan haar Portugese doopnaam. Lang geleden toen ze nog Olivença heette. Bewijs zat en overal te zien aan straatnamen en op oude gevels. Zo Portugees als maar mogelijk en onuitwisbaar. 

Calçada portuguesa en de manuelijnse poort van het gemeentehuis spreken boekdelen. Olivenza is een plaats die er Portugees uitziet, maar Spaans klinkt. Aldus een gevleugeld gezegde onder de lokale bevolking. Bijzonder zeg dat wel, een Spaans heden ontsproten aan Portugese wortels. Van oudsher al betwist als Spaans eigendom dat Portugal terugeist. 

Onderwijl kijken de Spanjaarden de andere kant op en doen net alsof hun neus bloedt. De Portugezen laten het vooralsnog bij de claim die formeel is ingediend bij Spanje. Overigens, ook wat hen betreft blijft het geschilpunt onbesproken. Al honderden jaren houden ze diplomatiek hun mond erover. Wijselijk of niet, wie ‘t weet mag het zeggen. 

Animositeit tussen beide landen is niets nieuws. Geografisch met de ruggen naar elkaar toegekeerd. De een richt zich op de Atlantische Oceaan, de ander kijkt naar de Middellandse Zee. Rond de deur van het gemeentehuis prijkt nog altijd het Portugese wapen. In typisch Portugese manuelijnse stijl en geen souvenirwinkel die Saudade heet. 

Het Portugese woord voor weemoed en nostalgie. Souvenirs uit Olivenza zijn Spaans van aard, dus geen Portugees haantje (Galo de Barçelos) te bekennen. Portugal heeft Olivenza nooit officieel erkend als behorend tot Spanje. Af en toe komt de kwestie ter sprake in de Portugese politiek. 

Kennelijk laat dit conflictpunt de Spanjaarden onberoerd. Zo zie je maar, het aloude spreekwoord gaat nog altijd op: als er twee ruilen moet er één huilen.