Uit de vertaalpraktijk (3)
Vorige week zat ik bij een vergadering van de oudercommissie op de school van mijn oudste. Er zat een groep van ongeveer 14 mensen bij elkaar die aardig (door elkaar heen) aan het vergaderen waren. Tot zover niets nieuws. Maar, als u zich die groep voorstelt op een Nederlandse school, allemaal betrokken ouders van kinderen op de basisschool, zo ongeveer allemaal in leeftijd variërend van 30 – 50 jaar oud, zouden de leden van die groep elkaar tutoyeren?
Ik denk het wel (trouwens, ik weet het wel, nog niet zo heel lang geleden zat ik bij soortgelijke vergaderingen in Nederland…). Vandaag de dag is het zo dat in Nederland het inmiddels bijna not done is om iemand (zeker van je eigen leeftijd) met u aan te spreken.
En nu de groep hier in Portugal. Iedereen sprak elkaar aan met “o senhor” of “a senhora” en hier en daar kwam er een “você” tussendoor. Alleen degenen die elkaar al langer kenden noemden elkaar “tu”. Tot zover ook niets nieuws, de aanspreekvormen hier zijn nu eenmaal anders en je noemt elkaar pas tu als daarover min of meer afspraken zijn gemaakt. MAAR, ik heb nog steeds absoluut niet door hoe dat werkt! Jij wel? (Sorry, misschien moet ik zeggen: u wel?).
Terug naar de vergadering, want daar gebeurde iets wat mij deed opschrikken: bijna aan het eind zei een van de aanwezigen dat hij vond dat we elkaar met tu moesten aanspreken, om eenheid en vriendschap te bevorderen. Als argument werd meteen Spanje genoemd (voor veel zaken, kwalijk of niet, vormt “Spanje” een goed excuus), waar het heel normaal is je collega’s, leeftijdsgenoten, maar ook je baas en meerdere, met tu aan te spreken. De groep viel stil en ondanks dat niemand wilde zeggen dat hij/zij het een oneerbaar voorstel vond, voelde het wel zo. En er ontstond aan het einde ook meteen een tweedeling van tu-happers en você-vasthouders.
Nu is dit een probleem waaraan ik al veel denkuren heb besteed en waarover ik al vele gesprekken heb gevoerd met mijn Portugese vrienden en kennissen. En – gelukkig – iedereen vindt het verwarrend! Een vriend zei stellig dat als iemand je eerst met “a senhora” aanspreekt, je nooit een tu-relatie met die persoon zult krijgen. Maar dat klopt niet, ik heb een tu-vriendin die me eerst zo formeel aansprak. Wat mij regelmatig overkomt, is dat een você-iemand op een leuke middag die we gezamenlijk, met de kinderen enzo, ergens in een parkje doorbrengen, zogenaamd per ongeluk een keer de jij-vorm gebruikt en me dan een beetje vragend aankijkt. Ik hap natuurlijk toe en zeg, ja, laten we elkaar nu toch voortaan met tu aanspreken. Eind goed al goed, Maar nee, nu komt het ergste: De volgende dag stapt zo’n vriendin doodleuk weer over op você! Maar hé, ho, dan pik ik het niet meer, eenmaal tu is altijd tu!
Ik denk dat ik maar een T-shirt ga maken met een leuke opdruk in de trant van: tu para sempre of eu e tu (grappig, lijkt net op de titel van een telenovela, zo’n soapserie). Of ik ga emigreren naar Brazilië, daar is gewoon iedereen você, van de “presidentsjie” tot aan de “mulher dzjie dzjia”. Ik hou je op de hoogte!
Geef een reactie