• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

Klein, kleiner … het grootst

Door Han Overkamp 1 reactie
Gepubliceerd op 23 augustus 2017 bijgewerkt op 13 oktober 2017

Een Portugees kan door het aanbrengen van bepaalde woorduitgangen van een mug een olifant maken. Maar let op: vaak hebben deze uitgangen een kleinerende bijsmaak.

Portugal is een land van contrasten, ook qua taal. Aan de ene kant is er de tendens tot verkleining en bagatelliseren, wat met name wordt uitgedrukt in de uitgangen –inho of –inha. Os rapazinhos e as rapariguinhas zijn de kleine jongens en meisjes. O Principezinho is de kleine Prins.

Foto Pixabay

De vergrotende trap

Aan de andere kant neigt het Portugees er ook toe om te overdrijven en alles groter te maken. Dat begint met de woordkeus, wanneer in bepaalde situaties graag een dramatische uitdrukking wordt gebruikt, terwijl een eenvoudiger uitdrukking ook goed was geweest. Het meest in zwang is de uitgang –ão, waarbij de laatste klinker van het woord wegvalt. Garrafa (fles) wordt dan garrafão (5 liter fles).

Een trabalhão is zwaar werk en een dinheirão een hoop geld. Bij de zelfstandig naamwoorden eindigend op –z moet je oppassen, omdat de -z vaak door een g wordt vervangen. Rapaz (jongen, knaap) wordt rapagão (stoer joch), nariz (neus) wordt narigão (gok). En vaak wordt er ook nog een lettergreep tussen gezet. Zo wordt porco (zwijn) een porcalhão (smeerlap) en casa (huis) casarão (een reuze groot gebouw). Behalve deze –ão uitgang zijn er nog veel meer soorten vergrotingsuitgangen. Voorbeelden hiervan zijn –aço en –aça. Rico (rijk) wordt ricaço (steenrijk.) Of de uitgang -alha. Muro (muur) wordt muralha (stadsmuur). Of ook  -arro/-arra bij boca (mond) bocarra (grote muil) en tot slot –oco/oca bij beijo (kus) wordt beijoca (klapzoen). Nogmaals, dit zijn voorbeelden: er zijn nog meer vergrotingsvormen.

Duidelijk mag zijn dat er door het vergroten vaak een pejoratieve (ongunstige) bijbetekenis ontstaat. Daarom zij men zeer voorzichtig wanneer men geen blunder wil maken op dit gebied.

De uitzondering bevestigt de regel?

Het gaat zelfs zover dat de vergrotingsuitgang –ão ook voor een verkleiningsvorm kan dienen en omgekeerd de verkleiningsuitgang –inha/-inho bij gelegenheid een vergroting of verbetering betekent. Want uit carta (brief) stamt cartão (visitekaartje) en een cartão de crédito is een creditkaart. En aan te geven dat het eigenlijk toch om iets kleins gaat hangen de Portugezen zekerheidshalve er nog –inho aan: cartãozinho!!

De vergrotende trap bij een bijvoeglijk naamwoord

Bij de bijvoeglijke naamwoorden hebben de Portugezen nog een andere mogelijkheid om in de versnelling te gaan. Gebruikelijk is om mais toe te voegen. O mais caro/a mais cara (de duurste). Maar er bestaat ook de klassieke (Latijnse) superlatief caríssimo/caríssima. Echter, hier is geen sprake van een vergelijking maar van woede of verbazing bij het zien van een hoge prijs. En analoog hieraan is baratíssimo dus niet gewoon de goedkoopste, maar spotgoedkoop.

Het principe is eenvoudig: hang aan het bijvoeglijk naamwoord de uitgang -íssimo/-íssima en je hebt een mogelijkheid tot de vergrotende trap. Helaas zijn er weer veel uitzonderingen, bijvoorbeeld ótimo van bom (goed), péssimo van mau (slecht) of amabilíssimo van amável (lief).

Bij grande (groot) en pequeno (klein) zijn er zelfs twee mogelijkheden om uit te drukken dat iets heel groot of heel klein is: máximo/grandíssimo en mínimo/pequeníssimo. In de omgangstaal maakt de Portugees grandíssimo nog ‘groter’ als hij vloekt: grandíssimo merde!

Tot slot: aan de klassieke (Latijnse) superlatief –issimo dankt de Portugees zijn meest beleefde aanspreekvorm: Excelentíssimo Senhor, afgekort tot Exmo en in de Portugese correspondentie nog gewoon in gebruik.

Dit is deel 5 van de serie “Portugese taalweetjes”. De vorige delen kun je hier lezen: alle taalweetjes.

Bron: de serie ‘essa nossa ditosa língua’ geschreven door Peter Koj in het blad Portugal-Post. Vertaling en bewerking: Han Overkamp.


« De naaste buur
Bom Português »

Categorie: Cultuur & Maatschappij Trefwoorden: taal, taalweetjes, vergroten, verkleinen

Over Han Overkamp

Rond de eeuwwisseling verhuisden ik en tarsilla van Zeist naar de Serra d’Estrella (Torrozelo) en later naar de Algarve (Olhão). Van een voorgenomen verhuizing naar Sintra is het niet meer gekomen; het leven bleek weer eens sterker dan de leer. Terug in Zeist, na tien jaar, ervoeren we dat we in Nederland harder nodig waren dan in Portugal. Sinds 2018 schrijf ik voor dit portaal. Begonnen met de serie taalweetjes ben ik allengs vaker over onderwerpen uit de geschiedenis gaan schrijven. Daarbij zet ik graag de Algarve in het licht; iets wat ik mij al had voorgenomen in de tijd dat we er woonden.
Geschiedenis is een boeiende hobby, vooral omdat veel van wat nog als ‘nationale trots’ wordt beleefd nu ter discussie staat, ook in Portugal. Waren onze Gouden Eeuw en de daarmee samenhangende rijkdom misschien wel een hel voor onze koloniën? Zijn al die standbeelden (ook die in de Algarve) wel verdiend? Waren die ‘ontdekkingen’ toentertijd eigenlijk agressieve veroveringen? Laat je verrassen!

Lees Interacties

Reacties

  1. Scarlett zegt

    28 augustus 2017 om 08:15

    Bedankt voor het leuke en interessante artikel!

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Woord van het Jaar
Het Woord van het Jaar in drie talen
Stoel met boeken
Vakantielectuur: lezen in en over Portugal
spelende Portugese mannen in het park
Mais ou menos

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Kenters

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • FPU Casa op Onze Marcelo ontvangt een eredoctoraat: “Wat een respectloos, negatief verhaal”
  • Liz op Onze Marcelo ontvangt een eredoctoraat: “Werkelijk fantastisch en leuk geschreven. Zeer vermakelijk en niet te lang. Chapeau 🙏🏾 Wij houden ook van Marcelo.”
  • Zemaria op De Portugese taal: “Goedemorgen Mariska, wat een leuk verhaal, zo hoor je nog eens hoe iedereen Portugal en de Portugezen (?) leert kennen,…”
  • Mariska Roos op Onze Marcelo ontvangt een eredoctoraat: “Haha, hardop gelachen om deze smakelijke beschrijving. Het blijven toch allemaal verkleedpartijtjes van zichzelf zeer serieus nemende mensen. Er zullen…”
  • Mariska Roos op Nieuwe jas voor ‘Met de camper door Portugal’: “Leuk dit boek! Wij willen deze route (zonder camper of caravan) in het najaar gaan rijden en dan onderweg in…”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}