Met de bus door Portugal voor een ID-kaart

Als Nederlander in Portugal moet je naar de ambassade in Lissabon om je paspoort te vernieuwen of om een identiteitskaart aan te vragen. Ik woon in het uiterste puntje van het Noorden en moet flink wat uurtjes achter het stuur zitten voordat ik in die prachtige hoofdstad ben. Eigenlijk moet je voor zowel lange als korte afstanden steevast het openbaar vervoer gebruiken, want dat is in Portugal verrassend goed geregeld.

Een paar weken geleden ging deze semiboerin met rolkoffertje, rugzak plus pasfoto’s en een zorgvuldig ingevuld aanvraagformulier met de bus van Rede Nacional de Expressos (RNE) naar Lissabon.

Rede Nacional de Expressos

Als autobezitter maak ik amper gebruik van het openbaar vervoer en dat is jammer, want ik merk dat het busvervoer prima en ook nog uitermate goedkoop (in verhouding tot de auto) is. Een RNE-ticket koop je via Paypal, MBWay of bankoverschrijving. De site en het geïntegreerde aankoopsysteem is gebruiksvriendelijk en bijzonder rap, te snel misschien voor deze provinciaal. Je kunt de plaatsbewijzen kopen via de RNE-app. Als je ze online koopt dan krijg je die, zoals ik heb gemerkt, niet elke keer in je mailbox aangeleverd. Als je het vervoerbiljet dus niet automatisch krijgt dan kun je via de site alsnog het vervoersbewijs downloaden (via recuperar bilhetes).

Als ik nietsvermoedend met broodje ei en appel in de bus naar Lissabon stap en mijn vervoersbewijs laat zien (dat een factuur is) zegt de chauffeur dat hij daar niks mee kan, maar hij moet op tijd weg, dus om geen tijd te verliezen mag ik instappen en mijn zaakje regelen in Viana do Castelo, de eerste stop. De buschauffeur in Viana do Castelo is wat jonger en handiger, hij ziet op de factuur mijn vervoerbewijsnummer staan en checkt of dat op zijn passagierslijst staat en dat doet het, dus ik mag instappen. Het enige probleem is dat ik niet mijn stoelnummer weet, waardoor ik bij elke stop van stoel moet veranderen omdat ik op de plek van iemand anders blijk te zitten.

Na een voorspoedige rit met gratis wifi via Porto en Fátima kom ik al om 13:00 uur op Sete Rios in Lissabon aan. Ik sta versteld van de bedrijvigheid: honderden mensen zitten, liggen, staan overal te wachten op de bus of in de rij voor het toilet, voor de koffie, broodjes, versnaperingen of de kaartautomaten. In het noorden is iedereen wit en doet rustig aan, rondom de busstations krioelt een bedrijvige diversiteit.

Het valt me op dat je in Portugal voornamelijk bussen van Transdev (waaronder RENEX/Rede Expressos valt) ziet.

Aanbestedingen

Het Franse Transdev heeft in 2009 65% van de aandelen van het Nederlandse Connexxion opgekocht en een van de Franse directeuren werd aangesteld om deze nieuwe Transdev-tak te besturen. Voordat hij naar Nederland kwam was Herbert Guyot zaakgelastigde van Transdev in Australië en ook in Portugal. Misschien weten jullie nog dat het openbaar vervoer ooit een pure overheidsactiviteit was maar tegenwoordig zijn er vaak meerdere aanbieders. Openbaar vervoer wordt door decentrale overheden aanbesteed en diverse vervoerders kunnen zich daarop inschrijven en daardoor meedingen naar concessies die maximaal vijftien jaar mogen duren. In Nederland zie je daardoor bussen met diverse klinkende namen als EBS, Veolia, Qbuzz, enzovoorts, maar in Portugal zie ik heel veel Transdev-bussen.

Segurança social en andere instanties

Heb je gemerkt dat de software die Portugese instanties gebruiken meestal van de identiteitskaartgegevens uitgaan? Als om je identiteitsgegevens (dus niet de NIF, de Portugese term voor sofinummer) wordt gevraagd en jij voert je paspoortinfo in dan kun je niet verder in het systeem. Einde bericht. Ik heb een paspoort en moet een identiteitskaart hebben, zodat ik een internationale gezondheidskaart (EHIC) bij de Segurança Social aan kan vragen.

Nederlandse ambassade in Lissabon

De relevante website is duidelijk en als je netjes alle stappen doorloopt dan heb je geheid het hele zwikkie compleet voor de aanvraag van je paspoort of identiteitskaart. Zorgvuldig lezen is niet mijn ding en daardoor gaat het mis met de pasfoto. Uit gemak vertrouw ik te veel op onze lokale fotograaf, die claimt precies te weten wat de Nederlandse autoriteiten voorschrijven, maar dat is niet zo. De foto is te klein en mijn gezicht vertoont ook nog verdachte schaduwen. Zo zijn er nog wat verrassingen: je moet namelijk twee keer naar de ambassade (een keer voor het indienen van de aanvraag – dit gebeurt via een speciale en ultra beveiligde terminal en de tweede keer om het document op te halen, want dat wordt uit veiligheidsoverwegingen niet via de post verstuurd). De kosten van de aanvraag zijn maar liefst €150, als je ook de reis- en verblijfkosten meerekent dan is het een prijzig bewijs.

Couleur locale

Als ik naar mijn hotel ga, loop ik toevallig langs het Parque Gonçalo Ribeiro Telles, bij het Praça de Espanha, en ontdek dat er een paar maanden eerder een standbeeld van Eduardo Lourenço is geplaatst.

Wachtend op de bus naar de ambassade ontmoet ik een Amerikaans echtpaar uit Californië. Ze hebben een huis in Sesimbra gekocht en zijn bezig met een immigratieprocedure om zich als de zoveelste buitenlandse pensionados in Portugal te vestigen. Ze zijn gek op Portugal en de Portugezen, want ze zijn niet alleen aardig en relaxed, maar zijn ook zo mooi en goed gekleed, dat zijn ze niet gewend. ‘In de States ziet iedereen er shabby uit’, klinkt het.

Identiteitsbewijs

Ik ben te vroeg voor mijn afspraak bij de Nederlandse ambassade. In de wachtkamer hangt het gebruikelijke portret van onze koning en koningin en de verplichte foto van een bollenveld. Ik ga zitten en word al snel voorzichtig aangesproken door een meneer die overduidelijk Portugees lijkt te zijn, maar een Nederlands paspoort heeft. Hij vindt het fijn om Nederlands te spreken, want hij heeft bijna nooit de mogelijkheid om onze taal te beoefenen. Het is een leuk gesprek met iemand die zijn woorden weloverwogen kiest en al een poos uit Nederland weg is zo te horen, qua taal maar ook qua onderwerpen (niet woke!).

Dan word ik opgeroepen. Ik ben vaak zenuwachtig bij afspraken met overheidsinstanties, omdat ik bang ben niet over het juiste document te beschikken of dat er op een andere manier een spaak in het wiel wordt gestoken. Ik hoop op wat coulantie door te zeggen dat ik lang geleden ook op een ambassade heb gewerkt, maar het mag niet baten. De foto is onbruikbaar. De dame achter de balie overhandigt mij een routebeschrijving naar het adres voor de juiste pasfoto’s. Het ligt op 15 minuten lopen van de ambassade. Het is bijna vier uur en de ambassade sluit om half vijf. Mijn navigatievermogen is zeer dubieus, dus ik weet bij voorbaat dat ik het niet ga halen. Als ik eindelijk de fotograaf heb gevonden blijkt die al om vier uur te sluiten. Ik loop naar de bushalte om terug te gaan naar mijn hotel en word om kwart voor vijf door de dame van de ambassade gebeld met de vraag waar ik blijf. Als ik zeg dat ik de foto’s de volgende dag laat maken en ze dan naar de ambassade opstuur, zegt ze dat dit onmogelijk is, ik moet ze persoonlijk afleveren, omdat de aanvraag op dat moment online (er worden vingerafdrukken genomen) wordt gedaan.

Praktische informatie
Om je paspoort te verlengen hoef je maar één keer lijfelijk naar de Nederlandse ambassade , voor je identiteitskaart moet het twee keer. Je kunt online een checklist invullen om precies te weten wat je moet meebrengen. De afspraak kun je ook online maken. De contactgegevens van de Nederlandse ambassade vind je hier.

De volgende ochtend ben ik vroeg op pad om pasfoto’s te laten maken. Voor de fotowinkel, die zich recht tegenover het Consulaat-Generaal van Angola bevindt, staat tot mijn schrik een aanzienlijke rij mensen. Maar gelukkig ben ik al snel aan de beurt. De vrouw in de fotowinkel bedient – in haar eentje – alle mensen tot volle tevredenheid waardoor deze in een rap tempo aansluiten bij de nog veel langere rij voor het Angolese Consulaat-Generaal.

Bij de ambassade gaat het deze keer vlot en goed en al snel kan ik terug naar het Sete Rios busstation. Ik koop een vervoersbewijs bij een kaartautomaat en stap in de bus richting Moita da Serra, want als je als Noorderling helemaal in Lissabon bent ga je natuurlijk niet meteen terug naar huis.

Ook op mijn busritten in de regio Coimbra ben ik op geen enkele manier ook maar een tel teleurgesteld geraakt in het openbaar vervoer.

Op Portugal Portal kun je veel artikelen lezen over openbaar vervoer en reizen, dit is een hele mooie.