Een buitenkans in de Serra da Estrela

In de omgeving van Seia (bij Guarda) in de Beira Alta is een ecologische gemeenschap aan het ontkiemen. Een kleine groep bevlogen initiatiefnemers bouwen er een mooie plek van en voor mensen die de aarde en zijn bewoners weer gezond(er) willen maken.

Ben je de huidige levenscultuur van korte termijn- en angstdenken, dat ons aanzet tot kopen nog meer consumeren en dus nog harder werken, beu? Misschien is deze sociale, innovatieve en duurzame omgeving iets voor jou. Is het een idee dat je er enige tijd verblijft als vrijwilliger om bijvoorbeeld te werken aan de renovatie van het gemeenschapshuis, om te kijken of het je bevalt om op die manier in dat deel van Portugal te leven?

Prematuur

Vooralsnog is veel tijd en aandacht gaan zitten in het ontrafelen en effectief benaderen van een verstikkende bureaucratie om dingen voor elkaar te boksen, maar de mogelijkheden om een gezonde gemeenschappelijke en duurzame woon- en werkomgeving te creëren zijn enorm. Hiervoor zijn wel mensen nodig. Gelijkgestemde doeners die sympathiseren met de antroposofische- en/of Witte Broederschap-gedachten. Er zijn inmiddels drie woningen en drie percelen akkerland aangekocht. De huizen moeten worden verbouwd en het land dient ontgonnen en bewerkt te worden.

De (natuurlijke) omstandigheden in de Beira Alta zijn goed en uitdagend. Portugezen zijn uiterst vriendelijk, tolerant, rustig en plezierig. Hun land is rap aan het vergrijzen en ondernemers, leveranciers en afnemers zijn permanent op zoek naar mensen en mankracht. Het klimaat is goed. De grond is goedkoop, maar vaak vervuild (net als in veel ander landen) door het frequente gebruik van pesticiden en andere chemische middelen. De initiatiefnemers hebben al aansluiting gezocht bij een groep die zich actief inzet tegen de verwoestijning en die zoveel als mogelijk op een duurzame manier land- en akkerbouw bedrijft.

In deze startfase zullen (nieuwe) bewoners over eigen geld moeten beschikken voor het kopen en/of renoveren van een onderkomen. Het doel is wel dat mensen die hulp nodig hebben op onderdak kunnen rekenen. Op termijn zullen organisch vormgegeven huizen met milieu- en mensvriendelijke technieken worden gebouwd. De kosten van een reeds bestaande woning (inclusief verbouwing) zijn geraamd tussen de 30.000 en 100.000 euro. Op korte termijn zullen er logeerruimtes voor vrijwilligers komen en gemeenschapshuizen voor meerdere families of gezinnen.

Steiner, Lievegoed en andere antroposofen

De initiatiefnemers zijn mensen die het gedachtegoed van Rudolf Steiner een warm hart toedragen. Steiner stelde dat opvoeden een kunst is. Kinderen en volwassenen moeten zich blijven verwonderen over wereld om zich heen zodat zij de omgeving blijven respecteren en deze met eerbied en zorgzaamheid blijven benaderen. Steiner heeft vernieuwing gebracht zowel in wetenschap, landbouw, kunst als op humaan vlak, zoals de sociale driegeleding.  Hij is onder meer grondlegger van De Vrije School, een onderwijssysteem dat zich richt op de relatie tussen mens en wereld, waardoor het kind, eenmaal volwassen, zich verantwoordelijk voelt voor de wereld waarin het leeft. Op die manier worden we burgers, die voor de aarde zorgen. Alles wat het kind aanleert beklijft, omdat de parate kennis telkens weer geactiveerd wordt en groeit in combinatie met andere ideeën en methoden en in contact met anderen. De mens blijft zoeken naar betekenis door al zijn zintuigen te gebruiken om uiteindelijk in de (tastbare) werkelijkheid te kunnen transcenderen en de zin van het leven als een vrij mens te ervaren.

Ook voor Bernard Lievegoed was het leiden van een vrij leven een belangrijk thema. Dus niet leven volgens een vaste methode, maar op basis van inzichten die je gaandeweg verwerft. Je bepaalt zelf je handelen, je toekomst en je bent verantwoordelijk voor eigen acties.

Bestaand model

Twintig jaar geleden werd er in Nederland, in de omgeving van Zutphen, al een soortgelijke ecogemeenschap gerealiseerd. Het was een lange weg vol obstakels (geen startkapitaal, geen budget en een moeizaam gevecht tegen de bureaucratie van ambtenaren met tunnelvisie), maar door die ervaring ligt er voor de ecogemeenschap in Portugal een uitgewerkt plan dat sterk is door zijn eenvoud.

Zelfvoorzienend

Het ecodorp lift mee met de oorspronkelijke bewoners die al op een bijna geheel zelfvoorzienende manier leven. De bewoners van de ecogemeenschap en de dorpelingen wisselen diensten en producten uit.  Er zijn allerlei wensen hoe deze ‘buitenkans’ eruit zou moeten zien en zou kunnen functioneren, maar het ligt aan de (nieuwe) bewoners om het te verwezenlijken. Met de tijd zullen er andere ideeën en behoeften ontstaan.

George Orwell schetste lang geleden het beeld van onze huidige tijd waarin de half doodgeslagen mens ook nog eens onder de voet wordt gelopen. Door tal van technische ontwikkelingen hebben we bijna permanent de automatische piloot ingeschakeld en lijken we zelfs dommer te worden. Het is de kunst om niet terug te vallen op het bekende en te doen, waardoor we nu voor de afgrond staan. We moeten niet willen overleven, maar gaan leven!

Liefde en heling

Het zou een hecht, helder georganiseerd (vanuit gedragen besluitvorming) en levenskrachtig ecodorp moeten worden, waar maximaal 250 mensen wonen, werken en leven. Een open gemeenschap die oplossingen aandraagt op cultureel, sociaal en ecologisch gebied. Een omgeving waar de smartphone niet in de hand ligt maar ergens in een hoek, ongebruikt en vergeten, of diep begraven en waar helende rituelen het leven van de mensen makkelijker maken.

Kunst, ambachten en onderwijs

Het plan is om eerst een gemeenschapshuis te bouwen dat in het begin ook gebruikt kan worden voor culturele activiteiten. Later komt er een apart multifunctioneel cultureel centrum voor dans (euritmie), theater, muziek en jaarfeesten. En er worden werkplaatsen voor hout- en steenbewerking gebouwd. Voor kinderen moet er een onderwijsplan worden opgesteld, er is al contact gezocht met een Vrije School in de buurt.

Helende klanken

Er zou veel ruimte moeten komen voor het uitvoeren van helende handelingen/therapieën, zoals badtherapie, psychotherapie, heileuritmie, helende klanken en holistische massages. En er zou plaats moeten komen voor ouderen, die op speciale zorg kunnen rekenen en die een mooie laatste levensfase kunnen hebben. Ook moet er een kuuroord komen voor mensen die overgevoelig zijn voor straling (elektrohypersensitiviteit (EHS)).

Ook qua voedselvoorziening is het de bedoeling om zoveel mogelijk zelfvoorzienend te worden. De bodem is vooralsnog arm, maar wel redelijk gezond (nog niet te veel aangetast door landbouwgif).

Nieuwsgierig?

Wil jij onderzoeken of wonen in zo’n ecodorp iets voor jou zou kunnen zijn, neem dan contact op met de organisatoren van Espaço da Vida. Met name mensen met groene vingers, kunstenaars, therapeuten, verplegers, handige alleskunners en mensen die bekwaam zijn met permacultuur en biologische teelt, maar iedereen die weet dat we anders om moeten gaan met de aarde is van harte welkom.

Na een persoonlijk gesprek en met wederzijds goedvinden kan men voor een maand of drie tot een jaar op proef in het Espaço da Vida komen wonen, als er een wederzijdse klik is kan men zich in het dorp vestigen.

Portugal Portal schreef eerder over een andere woongemeenschap in Portugal.

De mens kent een soort oerverlangen om zich met de natuur te verbinden. Dit wordt mooi beschreven door Vladimir Megre.