• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

Portugese Politiek 2019 (voor beginners)

Door Cees Groenewegen 12 reacties
Gepubliceerd op 7 november 2019 bijgewerkt op 23 augustus 2021

Portugal heeft een nieuwe regering! Bijna dezelfde als de vorige, dus veel verschil zul je niet merken. De Portugese politiek is een beetje saai tegenwoordig. Sorry dat ik het zo bruut stel, maar eigenlijk is dat best wel lekker. Geen Britse of Griekse taferelen!

Stabiel

De afgelopen socialistische minderheidsregering van de Partido Socialista (PS) heeft de reguliere vier jaar volgemaakt. Dat hadden velen, waaronder ik, niet verwacht. Het is ook nogal een prestatie in een land met 22 regeringen in 44 jaar (sinds de eerste vrije verkiezingen in 1975). Portugal wordt tegenwoordig in de EU gezien als een stabiel land met een stabiele regering en stabiel beleid dat stabiel beetje bij beetje groeit. Saai dus. Er is nog net een begrotingstekortje (0,5% in 2018) en de staatsschuld blijft dus een beetje groeien, maar het is allemaal ruim binnen de perken dus niemand in Brussel maakt zich er zorgen over.

Premier António Costa en President Marcelo Rebelo de Sousa van Portugal
Rechts premier António Costa, links president Marcelo Rebelo de Sousa. Foto José Cruz/Agencia Brasil/ Wikimedia

Praktische socialist

Premier António Costa is een praktische socialist. Hij kwam eind 2015 aan de macht door te beloven dat hij een einde zou maken aan de “austeridade”, de extreme bezuinigingen uit de tijd van de financiële hulp door de EU en het IMF. Dat heeft hij voor een deel ook gedaan. Verder ging het hem vooral goed door de economische rugwind. Daarnaast blijkt Costa een handig manager, gepokt en gemazeld door zijn 8 jaar als burgemeester van Lissabon. Hij doet wel eens aan Jeroen Dijsselbloem denken. Ook een echte socialist, maar we moeten wel normaal blijven doen.

Geringonça

De afgelopen vier jaar was de bijnaam en tevens troetelnaam van de Portugese regering “A Geringonça”. Dat is weer z’n moeilijk te vertalen Portugees begrip. Stel je voor een aan elkaar gelaste fiets, samengesteld uit onderdelen met verschillende kleuren, die hier en daar met plakband nog wat verstevigd is. De PS regeerde met gedoogsteun van de PCP (de communistische partij) en BE (het linkse blok) en dat ging best goed. Dat kwam enerzijds door de angst bij klein links (BE en PCP) voor een nieuwe rechtse regering, anderzijds door de managementcapaciteiten van premier António Costa. Deze altijd blozende, goedlachse man komt nu eenmaal gezellig over, zelfs als hij een staking breekt door het leger in te zetten.

Verkiezingen

De vier redelijk succesvolle jaren 2016-2019 brachten de Partido Socialista van António Costa op 6 oktober 2019 een mooie verkiezingsoverwinning. De PS kreeg maar liefst 108 zetels in het 230-koppige parlement. Costa gaat nu een nieuwe termijn van vier jaar proberen vol te maken. Hij zit een stuk steviger in het zadel dan in de vorige periode. Nog steeds heeft Costa een minderheidsregering, maar het gat is kleiner geworden. Met 108 van de 230 zetels heeft hij slechts steun van het linkse blok (Bloco Esquerda, 19 zetels) of van de communisten (CDU/PCP, 12 zetels) nodig om wetsvoorstellen soepel door het parlement te loodsen. Niet van allebei dus, zoals in zijn eerste regeringsperiode.

Grafiek van de Portugese verkiezingsuitslag vertaald naar Nederlandse partijen
Om de politieke situatie in Portugal inzichtelijker te maken heb ik een ondiepe studie gemaakt van partijbeginselen en uitgangspunten. Hier de Portugese verkiezingsuitslag van 6 oktober 2019 vertaald naar Nederlandse partijen. © Cees Groenewegen

Opkomst

Zorgwekkend is de lage opkomst bij de verkiezingen. Slechts 49% van de stemgerechtigden deed zijn democratische plicht, een laagterecord. Ruim vier miljoen Portugezen gingen niet stemmen. Terwijl nog maar zo kortgeleden blij werd gevierd dat we sinds 44 jaar vrije verkiezingen hebben. Kenners wijten de extreem lage opkomst deels aan het almaar dalende vertrouwen in de politiek. Het feit dat António Costa op een wat slinkse wijze premier werd in 2015 is daar mede debet aan.

Renault 4 met logo en vlaggen van de Partido Socialista (PS)
Deze campagne-auto stamt wellicht nog uit het oprichtingsjaar van de PS (1973). Foto Cees Groenewegen

Begrotingsoverschot

Voor de regeerperiode 2020-2023 is een waaier aan plannen aangekondigd. Wie daar meer over wil lezen kan dat hier doen (in het Portugees): Apoio para a creche e vales para óculos. Os principais pontos do programa do governo. Het meest opvallend is dat in 2020 een begrotingsoverschot (van 0,2%) wordt verwacht. Voor het eerst in 45 jaar democratie is de begroting dus sluitend. Verder wordt er druk gesproken over verdere graduele verhoging van het minimumloon tot € 750 in 2023 (ongeveer 6% per jaar).

De toekomst?

Gaat António Costa weer vier jaar zitten als minister-president? Dat zou zomaar kunnen want alle condities daarvoor lijken aanwezig. Een belangrijke daarvan is de extreem lage rentevoet, waardoor de imposante staatsschuld van 252 miljard euro licht weegt. Gaat de rente ooit serieus stijgen, dan is Lissabon in last.

Nog even wat algemene informatie over de Portugese politiek:

President

Portugal heeft een gekozen president. Deze is niet zo machtig als de Franse of de Amerikaanse president, maar het presidentschap is bepaald niet alleen een ceremoniële functie. De Portugese president geeft frequent inhoudelijk commentaar op gebeurtenissen in het land en hij/zij kan ook een wetsvoorstel vetoën, altijd met een uitleg waarom natuurlijk. Dat vetoën gebeurt weliswaar niet heel vaak, maar ieder jaar wel een paar keer. Het parlement kan het veto eventueel overstemmen met een gekwalificeerde meerderheid (2/3 van de stemmen) maar in de praktijk doet het dat niet. De president is immers gekozen met een absolute meerderheid van stemmen, zo niet in de eerste dan wel in een latere stemronde. Zijn/haar mandaat is dus groot en dan kun je maar beter luisteren naar de wijze woorden.

Selfie van een jong Portugees stel met president Marcelo Rebelo de Sousa
President Marcelo Rebelo de Sousa is populair en aanraakbaar. Het “Marselfie” (een foto van jezelf met de president) is een beroemd item op sociale media. Foto Filipe “Rossaneri” Rossa

President sinds 2016 is Marcelo Rebelo de Sousa. Hij is populair bij het volk, als hij zich in 2021 opnieuw verkiesbaar stelt zal hij vrijwel zeker worden herkozen. Een Portugese president kan maximaal twee keer achtereenvolgens gekozen worden, iedere keer voor een termijn van 5 jaar.

Parlement

Het Portugese parlement heet de “Assembleia da República” (vergelijkbaar met de Nederlandse Tweede Kamer) en heeft 230 zetels. Dat lijkt veel maar vergeet niet dat we in Portugal geen Eerste Kamer hebben. Het ontbreken van een meerkamerig parlement maakt de boel een stuk eenvoudiger en overzichtelijker. De zogenaamde taak van toetsing aan de grondwet die de Nederlandse Eerste Kamer zou hebben, wordt in Portugal gewoon door het hoogste gerechtsorgaan gedaan, het Tribunal Constitucional. En zo hoort dat ook als je de politieke machten netjes wilt scheiden. Op 6 oktober 2019 is voor het eerst in de Portugese geschiedenis een parlementslid verkozen die je zou kunnen betitelen als “populistisch” (van de partij “CHEGA”). Opvallend was ook de winst van de PAN, de “Portugese Partij voor de Dieren”. Die behaalde vier zetels en driekwart daarvan is vrouw. Verder kun je alle partijen op een traditionele as van links naar rechts uitzetten. Bedenk daarbij dat vrijwel alle partijen zijn opgericht rond 1974.

Minister van Financiën

De Portugese minister van financiën Mário Centeno is al sinds januari 2018 voorzitter van de Eurogroep (als opvolger van Jeroen Dijsselbloem). Zijn voorzitterschap gaat vrijwel geruisloos voorbij en dat is een goed teken. Er is rust in Euroland.

Mario Centeno, minister van financiën van Portugal en voorzitter van de eurogroep
Mário Centeno, voorzitter van de Eurogroep en minister van Financiën van Portugal. Foto EU2016 SK/Wikimedia

« Het lithium-walhalla dat Portugal heet
Tijd »

Categorie: Cultuur & Maatschappij Trefwoorden: Antonio Costa, Assembleia, economie, Marcelo Rebelo de Soua, Mario Centeno, Parlement, Partido Socialista, politiek, President

Over Cees Groenewegen

Cees Groenewegen is auteur van het boek Portugal, stukje bij beetje. Hij werkte van 1997 tot 2010 in een aantal directiefuncties voor de Portugese Amorim-groep, woonde daardoor een aantal jaren in Porto en woont sinds 2010 in de Algarve. Door zijn werk én zijn Portugese vrouw is Cees inmiddels flink vergroeid met het land en hij zegt er nooit meer weg te willen. Cees is tegenwoordig vooral actief als schrijver en als basgitarist/zanger in een rockband, waarmee hij al ruim 350 concerten op Portugese bodem op zijn naam heeft staan. Schrijven is een passie van Cees, hij schreef tot 2010 veel persberichten en commerciële communicatie zelfstandig, en schreef in zijn vrije tijd voor muziektijdschriften. Cees is sinds medio 2021 redacteur van Portugal Portal en sinds mei 2022 uitgever/eigenaar. In Portugal schrijft Cees over alles wat hem opvalt, aan het hart gaat en voor op de tong ligt. Zie ook https://ceesgroenewegen.com/.

Lees Interacties

Reacties

  1. Hans FM zegt

    7 november 2019 om 11:03

    Helder artikel! Als Portugalfan was ik wel op de hoogte van het meeste, maar dat Portugal geen Eerste Kamer had, wist ik bijvoorbeeld niet. Bedankt!

    Beantwoorden
  2. Maja Kersten zegt

    7 november 2019 om 17:48

    Heerlijk positief en duidelijk, Cees, ik kijk uit naar het vervolg: Portugese politiek voor gevorderden!

    Beantwoorden
  3. Annuska Fontein zegt

    10 november 2019 om 08:32

    Leuk en begrijpelijk uitgelegd, vooral de grafiek heb je goed gemaakt (met de Nederlandse partijnamen).

    Beantwoorden
  4. Jan Blanckaert zegt

    10 november 2019 om 08:50

    Blij van dit te lezen. Eenvoudig maar wel educatief. België zou een dergelijke regering ook wel kunnen gebruiken en een gekozen president in plaats van een duur koningshuis zou ook welkom zijn.

    Beantwoorden
    • JPJ Schildt zegt

      10 november 2019 om 19:55

      Hallo Jan, Inderdaad een eenvoudig stuk waarin door Cees een ingewikkeld probleem wordt verduidelijkt. Maar ík zou voor België een gekozen president afraden. Er zullen gegarandeerd problemen ontstaan: want moet het een Franstalige, een Nederlands talige of Duitstalige president zijn? Het best zal het natuurlijk een Belg kunnen zijn. En wat te denken van o.a. de kosten van de verkiezingen en de verbouwingen elke keer als er na een aantal maanden een andere komt? Of de uitkeringen per president na afloop van hun mandaat? Die uitkeringen nemen toe met het toenemende aantal ex-presidenten. Herinner je je de regeringsloze periode nog van die vele maanden? Houd het maar eenvoudig met jullie koning, dat is op de langere duur veel goedkoper.

      Beantwoorden
  5. Frans van den Brink zegt

    10 november 2019 om 08:53

    Graag sluit ik me aan bij de positieve reacties. Verdiend schouderklopje, Cees.

    Beantwoorden
  6. Cora Tonino zegt

    10 november 2019 om 09:27

    Zeker interessant, graag af en toe een update.

    Beantwoorden
  7. Leo Suijjer zegt

    10 november 2019 om 11:07

    Interessant verhaal over Portugal. Blij om te horen dat de sociaaldemocratie het er goed doet!

    Beantwoorden
  8. Liz zegt

    10 november 2019 om 13:13

    Helder en weer wat wijzer geworden in mijn nieuwe woonland. Dank hiervoor!

    Beantwoorden
  9. Michiel zegt

    12 december 2019 om 17:57

    Ik zit niet om (lovende) woorden verlegen, maar wat Liz schreef op 10 november 2019, daar sluit ik mij bij aan. Obrigado!

    Beantwoorden
  10. Hubert Braem zegt

    27 december 2019 om 11:19

    Dank u wel voor deze duidelijke uiteenzetting.

    Beantwoorden
  11. Ellen zegt

    14 maart 2021 om 10:38

    Hallo Cees
    Ik zoek contact met je en hoop dat langs deze weg te bereiken.
    Ik wil graag met je van gedachten wisselen over de vraag: ‘hoe gaat het met Portugal onder Costa’. Ik ben hierover aan het schrijven voor Portugal Portal.
    Laat je me even weten of je wilt meedoen?

    Mooi artikel trouwens, over de Portugese politiek!
    Hartelijk groet
    Ellen

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Wereldbol met de naam Iberische Oceen er al in.
De Iberische Oceaan
boerin met schapen en lammetje
De Josephine Eijnthoven Special
Luis Monenegro, premier van Portugal.
Smoelenboek van de Portugese regering

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Contact
  • Cookiebeleid

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023