• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Portugal Portal

Portugal Portal

Online magazine over wonen, werken en genieten in Portugal

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

Politieke turbulentie

19 februari 2016 door Cees Groenewegen 7 reacties

Heb je de turbulente ontwikkelingen in de Portugese politiek in de afgelopen maanden kunnen volgen? Zelfs voor wie de Portugese taal machtig is en dagelijks de journaals en kranten bijhield was het een hele toer. Hoewel ons ongetwijfeld nog veel te wachten staat, praat ik je hier graag even bij over de ontwikkelingen sinds de parlementsverkiezingen van 4 oktober 2015.

De afgelopen jaren was Portugal politiek behoorlijk stabiel. Het bezuinigingsprogramma verbonden aan de Europese steunoperatie uit 2011 werd in relatieve rust uitgevoerd door de regering van eerste minister Pedro Passos Coelho (tevens politiek leider van de PSD), die zijn termijn van vier jaar regulier uitzat. Dat is in een land met 21 regeringen in 40 jaar bepaald geen gegeven. Maar net zoals in Griekenland en Spanje nam het verzet tegen bezuinigingen gedurende die regeringstermijn toe, al werd geen nieuwe politieke partij geboren. Bij de verkiezingen op 4 oktober 2015 vertaalt de weerstand tegen de “austeridade” zich in zetelwinst voor de communisten (PCP), het linkse blok (BE, Bloco Esquerda) en de socialisten (PS) en verlies van zetels voor de regeringscoalitie “Portugal à Frente” van CDS en PSD.

Zetelverdeling

De zetelverdeling in de Assembleia de República na de verkiezingen van 4 oktober 2015:

  • CDS (Paulo Portas*): 18 zetels
  • PSD (Pedro Passos Coelho): 89 zetels
  • PS (António Costa): 86 zetels
  • BE (Catarina Martins): 19 zetels
  • PCP (Jerónimo de Sousa): 15 zetels
  • Overigen: 3 zetels
  • Totaal: 230 zetels

*Paulo Portas heeft op 29 december aangegeven zich niet herkiesbaar te stellen als leider van de CDS en het parlement in het voorjaar van 2016 te zullen verlaten, na een politieke carrière van 20 jaar.

Minderheidsregering Pedro Passos Coelho

De PSD blijft wel de grootste partij en wordt door president Cavaco Silva gevraagd om een regering te vormen. Het lukt echter niet om tot overeenstemming met de socialisten te komen, die star vasthouden aan hun verkiezingsbeloften om vele bezuinigingsmaatregelen ongedaan te maken. De socialistische voorman António Costa doet in plaats daarvan een tegenvoorstel aan Cavaco Silva om een minderheidsregering te vormen van de PS met steun van de PCP en het Bloco Esquerda (BE). De president volgt echter de Portugese gewoonte om de leider van de grootste partij tot “primeiro ministro” te benoemen en zo treedt op 27 oktober 2015 een minderheidsregering van PSD en CDS aan onder leiding van Pedro Passos Coelho.

Bij de presentatie van het regeerplan in het parlement op 10 november 2015 wordt deze regering door de linkse partijen direct weggestemd. Dat gaat met een zekere arrogantie gepaard, er wordt op dat moment nauwelijks gecommuniceerd in het parlement en des te meer in de media, waardoor op de sociale platformen en in de pers een duidelijke weerstand onder het Portugese volk kan worden geproefd tegen de gang van zaken. De algemene opinie is dat de leider van de grootste partij nu eenmaal eerste minister zou moeten zijn, al is dat geen wet.

Minderheidsregering António Costa

President Cavaco Silva neemt vervolgens ruim de tijd om advies in te winnen bij zo´n 30 instanties, partijen, organisaties en prominenten over de vervolgstap en benoemt dan eindelijk de leider van de socialisten António Costa tot eerste minister, maar pas nadat hij van deze nog extra garanties heeft gevraagd om de stabiliteit van de toekomstige regering te waarborgen. Cavaco Silva kan op dat moment ook eigenlijk niets anders. Het is wellicht beter nieuwe verkiezingen uit te schrijven maar grondwettelijk kan dat pas 6 maanden na de voorgaande stemronde, dus in april 2016. En een demissionaire regering van 5 maanden ziet niemand zitten, overigens ook de PSD en Pedro Passos Coelho niet.

António Costa
António Costa. Foto Cruks

Op 26 november 2015 treedt dus een minderheidsregering uit louter PS-ministers en -staatssecretarissen aan onder leiding van eerste minister António Costa, met parlementaire steun van de communistische partij (PCP) en het linkse blok (BE). Er is echter geen gezamenlijke regeringsverklaring noch een door alle betrokken partijen getekende overeenkomst. De samenwerking is vooral gebaseerd op het verlangen om bezuinigingen en besparingen terug te draaien, er zijn uitgangspunten bilateraal op papier gezet maar dus niet als coalitie. Een financiële paragraaf ontbreekt in deze documenten, er is afgesproken dat er veel gaat veranderen maar niet hoe dat gaat worden betaald. Wie de overeenkomsten leest krijgt op geen enkel moment het gevoel dat ze een langdurig karakter hebben. De communisten en het linkse blok verbinden zich eigenlijk tot heel weinig en zeggen in de media dat ze iedere maatregel van de regering tegen het licht van het eigen partijprogramma zullen houden. Deze minderheidsregering lijkt op een zeer zwakke fundering gebouwd. António Costa is echter vol vertrouwen en trots dat hij nu de belangrijkste ambtenaar van het land is en begint onmiddelijk met het uitvoeren van zijn verkiezingsbeloften en die van zijn parlementaire steunpilaren (zie kader). De “staatsgreep” van PS, PCP en BE wordt voortvarend doorgezet en zo wordt ook de voorzitter van het parlement niet uit de grootste fractie gekozen (het wordt de socialist Ferro Rodrigues).

Ontzuinigen

António Costa maakt tempo met ontzuinigen: de meest in het oog springende maatregelen die de nieuwe regering wil doorvoeren nog vóórdat de begroting 2016 is goedgekeurd door de EU en het eigen parlement, zijn: verhoging van het minimumloon met circa 5% tot 530 euro, nationaliseren van vliegmaatschappij TAP, verlagen van de BTW op café- en restaurantbestedingen van 23% naar 13%, indexeren van de staatspensioenen (de “reformas”), verminderen van de sobretaxa IRS, de extra inkomstenbelasting, uitbreiden van het aantal nationale feestdagen. Een aantal van deze maatregelen is al geëffectueerd maar of deze houdbaar zullen blijken in de begroting 2016 moeten we afwachten.

Scheuren

De eerste scheur in de nog maar net afgebakken coalitie ontstaat al op 23 december 2015, als zowel de communisten als het linkse blok tégen de begrotingswijziging stemmen die nodig is om de verkoop van het staatsbelang in de Banif-bank (met 4 miljard euro verlies!) mogelijk te maken. De regering kan dan al vallen, ware het niet dat nota bene de PSD te hulp schiet en zich onthoudt van stemmen. Daardoor wordt het voorstel onverwacht toch aangenomen. António Costa komt met de schrik vrij maar heeft wel een enorme waarschuwing te pakken. De begroting 2016 moet immers nog worden gemaakt en goedgekeurd, en zonder begroting kun je niet regeren. Hoe fragiel de situatie is blijkt in de loop van januari 2016, als de bezwaren van de Europese Commissie, het Internationale Monetaire Fonds en de Eurogroep tegen de Portugese ontwerpbegroting doorsijpelen. Op dat moment hebben de diverse kredietratingbureaus al laten weten geen vertrouwen te hebben in de te optimistische cijfers. António Costa zegt echter vol vertrouwen te zijn dat hij tot een accoord met de Portugese schuldeisers kan komen. Tegelijkertijd spreken PCP en BE harde woorden over de begrotingsregels. Zij beschuldigen “Brussel” van chantage, het lijkt er niet op dat ze veel flexibiliteit aan de dag zullen leggen wanneer er aan de ontwerpbegroting gesleuteld moet gaan worden.

Presidentsverkiezingen

Intussen lukt het de linkse partijen ook niet om een gezamenlijke kandidaat te nomineren voor de eerste verkiezingsronde van de presidentsverkiezingen op 24 januari 2016. Men gokt erop dat een tweede ronde nodig zal zijn, er zijn immers maar liefst 9 kandidaten en alleen als in de eerste stemronde een kandidaat meer dan de helft van de uitgebrachte stemmen behaalt is deze direct gekozen. Als niemand de 50% haalt komt er een tweede stemming en doen alleen de twee hoogst geëindigde kandidaten uit de eerste ronde mee. Het Portugese volk is echter verrassend eensgezind en kiest met 52% van de uitgebrachte stemmen de conservatieve PSD-kandidaat Marcelo Rebelo de Sousa tot nieuwe president van Portugal. Daarmee haalt deze ruim 700.000 stemmen meer op dan António Costa deed bij de parlementsverkiezingen, een teken aan de wand en dat pas twee maanden na het aantreden van de socialistische regering.

Marcelo Rebelo de Sousa zal op 9 maart 2016 worden geïnaugureerd als President van Portugal. Foto Diarmuid Greene/Web Summit via Sportsfile

De nieuwe president treedt echter pas in functie op 9 maart 2016 en zijn bevoegdheden zijn beperkt. Maar de president heeft zeker geen strict ceremoniele functie, hij kan onder andere het parlement ontbinden en nieuwe verkiezingen uitschrijven als de boel onhoudbaar wordt. Die bevoegdheid bezorgt António Costa welhaast zeker hoofdbrekens.

Vervolg

In mijn inleiding schreef ik al dat ons ongetwijfeld nog veel te wachten staat. De uiteindelijke begroting speelt daarbij een belangrijke rol. Hoe ziet deze eruit en door wie wordt hij gesteund en uitgevoerd. Maar net zo belangrijk is: wat komt er uiteindelijk terecht van de ontzuinigingen en de groeiverwachtingen. Ik volg het met spanning en ik kom er dit jaar zeker nog op terug.

« Rose cocktailparty
Ook Google Translate wordt het soms teveel »

Categorie: Cultuur & Maatschappij Trefwoorden: Antonio Costa, Assembleia, Eerste Minister, Marcelo Rebelo de Soua, Parlement, Pedro Passos Coelho, President, Verkiezingen

Over Cees Groenewegen

Cees Groenewegen werkte van 1997 tot 2010 in een aantal directiefuncties voor de Portugese Amorim-groep, woonde daardoor een aantal jaren in Porto en woont sinds 2010 in de Algarve. Door zijn werk én zijn Portugese vrouw en schoonfamilie is Cees inmiddels flink vergroeid met het land en zegt er nooit meer weg te willen. Hij is tegenwoordig vooral actief als basgitarist/zanger in een rockband en speelt daarmee 40 tot 50 concerten per jaar. Daarnaast neemt hij incidenteel consultancy-opdrachten aan van voornamelijk Portugese en Noord-Europese bedrijven. Ook is hij web-entrepreneur, hij is mede-eigenaar van www.winterinalgarve.com. Schrijven is een passie van Cees, hij schreef tot 2010 veel persberichten en commerciële communicatie vrijwel zelfstandig, en schreef in zijn vrije tijd voor muziektijdschriften. In Portugal schrijft Cees over alles wat hem opvalt, aan het hart gaat en voor op de tong ligt.

Lees Interacties

Reacties

  1. Peter Hoogeweg zegt

    19 februari 2016 om 16:02

    Interessante en leuke column. Dankjewel, Cees!

    Beantwoorden
  2. Ellen Lanser zegt

    21 februari 2016 om 08:26

    Ik kon er idd geen wijs meer uit – dankjewel voor deze samenvatting. Wat mij nog wel bezighoudt: na alle protesten tegen de bezuinigingen dan nu een socialistische pm die dat wil verbeteren, en dan toch een PSD president kiezen? Dat snap ik niet.
    Ik kijk uit naar je volgende stuk!

    Beantwoorden
  3. Anja Ligtenbarg zegt

    21 februari 2016 om 09:02

    Verhelderend! Hartelijk dank en zie alweer uit naar het vervolg 😉

    Beantwoorden
  4. Caro zegt

    21 februari 2016 om 09:47

    Dank u voor deze heldere uitleg!

    Beantwoorden
  5. Cees Groenewegen zegt

    24 februari 2016 om 12:42

    De winst van de PSD kandidaat bij de presidentsverkiezingen heeft veel te maken met het gevoel onder de bevolking dat António Costa onterecht premier is. Men vindt dat de partij met de meeste zetels de premier zou moeten leveren. Maar wat ook mee zal spelen is dat Marcelo Rebelo de Sousa een ervaren politicus is die als commentator op televisie veel bekendheid heeft opgebouwd. Het lijkt erop dat de “zwevende kiezer” geschrokken is van de ontwikkelingen en nu naar rechts overhelt.

    Beantwoorden
  6. Cees Groenewegen zegt

    12 september 2017 om 23:41

    Naschrift (na anderhalf jaar): Costa zit er nog, ook tot mijn verbazing. Hij is een kundig manager gebleken die zijn steunpartijen BE en PCP aardig onder de duim heeft (al geven dezen dat nooit toe). Daarnaast heeft hij het economisch tij mee. In 2017 weet hij het begrotingstekort on der de Brusselse norm van 3% te houden. Maar hij ontkwam er niet aan om de totale staatsschuld wederom te laten stijgen. Zolang de rente historisch laag blijft gaat dat wel goed. En vooralsnog ziet het er niet naar uit dat die rente snel gaat stijgen. Dus Costa zou zomaar zijn regeringstermijn vol kunnen maken……

    Beantwoorden
  7. Han Overkamp zegt

    17 september 2017 om 07:55

    Bedankt Cees dat je nog even aandacht vraagt voor dit artikel middels bovenstaande reactie.
    Ik heb het met belangstelling gelezen.
    Ik begrijp dat je enigszins verbaasd bent dat je eigen voorspelling van destijds: Costa gaat het niet redden, niet uitkomt naar het zich laat aanzien. Ik geniet ervan dat Portugal een onvoorspelbaar land is, ook politiek gezien. Het maakt het leven aangenamer dan wat ons hier in Nederland te wachten staat met een nieuw kabinet: meer van hetzelfde.

    Beantwoorden

Geef een reactie Antwoord annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Karikatuur-buste van Portugese president Marcelo Rebelo de Sousa
Marcelo is herkozen als president van Portugal
Sticker op een strandplankier die maant tot astandhouden in de Algarve in Portugal
Corona – Verslag van een Nederlandse Portugees (3)
President of Koning?

Primaire Sidebar

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

en ontvang elke week gratis de nieuwste artikelen over Portugal in je mailbox.

Aanmelden

Zoek je iets?

Schrijvers gezocht

Zin om iets te publiceren op deze website? Neem contact op.

Trefwoorden

accommodatie Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie bosbrand Coimbra column Corona cultuur dagboek dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuurpark Noord-Portugal Porto recept reizen sport steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Kees van der Klauw op Boswachter Kees – de hop: “Dank je Hanneke ik maak er veel werk van om de best mogelijke foto te maken, daar kan soms veel…”
  • Kees van der Klauw op Boswachter Kees – de hop: “Ik kan me geen aangenamere wekker voorstellen Ton als je regelmatig hoppen in je omgeving ziet is dat een teken…”
  • Ellen Damen op Het gedenkteken: “Echt Betty, volg jij me op de voet? Wat een leuk idee… liefs”
  • Josephine op Het gedenkteken: “Wat een aandoenlijk verhaal, Ellen. Ik stel me voor de plek waar het is gebeurd, want ben veel in Zambujeira…”
  • Ellen Damen op Het gedenkteken: “Echt waar, volg jij mij op Portugal Portal? Wat leuk! liefs”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • Archief
  • Schrijvers
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Schrijf je in voor de nieuwsbrief

en ontvang elke week gratis de nieuwste artikelen over Portugal in je mailbox.

Aanmelden

Portugal Portal

is een initiatief van
Winy Schalke
Arganil – Portugal
+351 91 41 28 590
mailportugalportal@gmail.com

  • E-mailadres
  • Facebook
  • Instagram

© 2021 · Website gemaakt door Alva Design