TAP wordt alweer geprivatiseerd

De Portugese regering wil vliegbedrijf TAP in 2023 privatiseren. Dat is niet voor het eerst, dat gebeurde zo’n tien jaar geleden ook al eens, maar die privatisering werd in 2015 teruggedraaid door de huidige premier António Costa. Waarom deze koerswijziging?

Costa heeft inmiddels geleerd dat TAP nooit winstgevend kan zijn zolang het onder de vleugels van de overheid opereert. De pandemie krijgt de schuld, maar ook vóór de pandemie kostte TAP al handenvol geld. Costa laat maar weer eens zien een hele praktische socialist te zijn. Stakingen worden gebroken als dat moet, en bedrijven worden geprivatiseerd nadat er onder overheidsvleugels duizenden ontslagen zijn gevallen. Een overheid is een slechte ondernemer, dat weten we al sinds het einde van de vorige eeuw. Ze denkt aan allerlei andere belangen dan geld en soms is dat goed, de discussie over de privatisering van de gezondheidszorg moet in Portugal nog beginnen. Maar een vliegbedrijf is toch geen eerste levensbehoefte? Daar moet je als overheid met je handen vanaf blijven.

Een luchtvaartmaatschappij is erg zichtbaar en houdt dus de gemoederen bezig. Bedenk daarbij dat de Portugese bevolking niet zo reislustig is als de Nederlandse of Vlaamse. Vakantie gaat voor de Portugees nog vaak naar Balkonia of Hintergarten. Zo’n ‘nationale trots’ als vliegbedrijf TAP wordt daardoor ervaren als een speledingetje van welgestelden en dus wordt in de krant regelmatig uitgerekend hoeveel TAP iedere Portugese belastingbetaler het afgelopen jaar kostte. Want verlies maken kan TAP, in afgelopen tien jaar maakte het bedrijf maar één jaar winst. In 2017 verdiende TAP 21 miljoen euro voor zijn aandeelhouders, maar in totaal leverden de afgelopen tien jaar €640 miljoen verlies op. Dat is €63 per Portugese resident, baby’s en bejaarden inbegrepen. Maar de kapitaalinjectie in verband met de pandemie is veel groter, maar liefst €3,2 miljard. Dat bedrag staat nog niet te boek als verlies, maar bij de privatisering wordt dat natuurlijk nooit terugontvangen. Overheden stellen nu eenmaal eisen bij de verkoop van bedrijven, en die ontslagverboden en plaatsgaranties hebben hun reflectie in de verkoopprijs. €3,2 miljard is nog eens €311 per Portugese resident. En de meesten daarvan hebben nog nooit in een vliegtuig van TAP gezeten.

TAP geldt in Portugal langzamerhand als het definitieve bewijs dat een overheid niet op een commerciële markt kan opereren. Het meest frappante voorbeeld is de binnenlandse verbinding Porto-Faro (550 kilometer) die jarenlang door TAP werd uitgevoerd. Zakenlieden konden ’s morgens vroeg heen vliegen en ’s avonds laat weer terug. TAP kreeg die dienst niet winstgevend en sloot hem. Ryanair dook in het gat en vliegt inmiddels al weer vele jaren deze verbinding. Ryanair kreeg gedurende de pandemie nauwelijks overheidssteun maar blijft gewoon Europa’s grootste luchtvaartmaatschappij. Zelfs oppersocialist Costa is er daardoor nu van overtuigd dat de overheid nu eenmaal geen goede ondernemer is. Beter TAP dus maar weer verkopen.

Portugal Portal schreef al eerder over TAP:
TAP – Take Another Plane? (2015)
Waar gaat het heen met TAP? (2016)

In 2001 ging de Belgische nationale luchtvaartmaatschappij Sabena failliet. Ook een vliegbedrijf dat vrijwel altijd verlies had geleden en waarvan de staat grootaandeelhouder was. Klik hier voor een lijst met literatuur over Sabena.

Bronnen:
https://eco.sapo.pt/2022/10/13/lider-do-psd-acusa-governo-de-desnorte-e-desleixo-na-privatizacao-da-tap/ (in het Portugees)
https://www.upinthesky.nl/2022/09/14/tap-te-koop/
https://visao.sapo.pt/atualidade/economia/2022-01-08-tap-sera-este-o-ultimo-apoio-do-estado-a-transportadora-aerea-nacional/ (in het Portugees)
https://poligrafo.sapo.pt/fact-check/tap-apresentou-prejuizos-em-nove-dos-ultimos-dez-anos (in het Portugees)