• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

António Aleixo, o poeta do povo

Door Han Overkamp 2 reacties
Gepubliceerd op 21 juli 2020

Wie kent Fernando Pessoa? Misschien de halve wereld wel. Dan is er toch die andere helft nog, die hem niet kent. Wie kent António Aleixo? De Portugezen. Als Algarviër werd António wereldberoemd in Portugal.

Fernando Pessoa kon zijn vele geliefde drankjes zelf betalen. António moest eerst wat dichten of zingen voordat hij een drankje kreeg aangeboden.

Maar beiden worden ook herinnerd in brons. Pessoa zit buiten bij Café Brasileira in Lissabon, António zit in Loulé buiten bij Café Calcinha.

Standbeeld van António Aleixo. Foto Vitor Oliveira

Café Calcinha heette vroeger, vanaf 1927, Café Central. Alle dorpen en steden in de Algarve hadden vroeger een eigen Café Central. Een gemoedelijke plek waar men elkaar trof. Zij het dat bij café Central in Loulé de rijken aan de ene kant bediend werden en de armen aan de andere kant. Het was ook het eerste café in de Algarve met een biljart en met een aparte ruimte speciaal voor het houden van discussies, het voordragen van poëzie of om spelletjes te doen. Veel generaties Louletanen zijn er binnen geweest. Sinds een paar jaar is het café gemoderniseerd en is van de belle-époquesfeer weinig meer over.

Quando em mim penso com calma                      
E me compreendo melhor 
Bem merecia que a minha alma  
Tivesse um corpo maior   

Als ik in rust nadenk over mijzelf
En mijzelf beter begrijp
Dan zou ik het wel verdienen dat mijn ziel
Een groter lichaam zou hebben.

António was al tijdens zijn leven een bekendheid. Hij werd poeta do povo genoemd. Een graag geziene gast die de boel opvrolijkte met zijn gedichten, teksten en liedjes. Terwijl er toch ook vaak bitterheid in zijn woorden doorklonk en ironie. Niet zomaar, kun je bedenken, als je zijn levensloop nagaat. Een leven vol zorgen over zijn inkomen en zijn gezondheid. Plus het ondergaan van de repressies door de Estado Novo, de dictatuur. Waarover Salazar zei: ‘Er zullen altijd armen zijn en de maatschappij heeft die armen ook nodig’.

Arm was António zeker bij zijn geboorte in 1899 in Vila Real de Santo António. Zijn vader was net van Loulé naar VRSA verhuisd om er als wever meer te gaan verdienen dan in Loulé. Helaas bleek het andersom; hij ging  minder verdienen. Vader zocht troost in de drank, wat voor António misschien de reden was dat hij zijn leven lang geheelonthouder bleef. Toen Aleixo zeven jaar oud was, keerde het gezin terug naar Loulé. Alle huisraad op een kar en lopend terug naar die stad. Er was geen geld voor een volledige schoolopleiding en António ging van school als een semigeletterde. Dat hij schrijversbloed had viel al op toen hij tien jaar was en zich aansloot bij een groep die Charolas (Nieuwjaarliederen) zong. Hij bracht toen al zelf nieuwe grappen en teksten in.

A vida é uma ribeira:
Caí nela, infelizmente…     
Hoje vou, queira ou não queira,
As trambolhões na corrente.  

Het leven is een rivier,
Waarin ik helaas ben gevallen…
Nu volg ik, of ik wil of niet
Zijn kolkende stroming

Hij trouwde jong en kreeg veertien kinderen. Over zijn vrouw ben ik niets te weten gekomen. Zijn dienstplicht vervulde hij in Tavira. Ook in die tijd viel hij op. Hij vermaakte zijn kameraden met liedjes en rijmpjes. Na zijn diensttijd kreeg hij werk bij de PSP, de politie. Het leek hem een droombaan. Maar al snel kwam hij erachter dat hij geen boetes kon uitschrijven, laat staan iemand arresteren. Streng zijn en hardvochtig; het was niets voor hem.

Trailer van een documentaire die 60 jaar na zijn dood werd uitgezonden door RTP2. 6 minuten.

Hij werd wever, maar kreeg last van maag en longen. De oplossing voor al zijn zorgen vond hij vervolgens in Frankrijk, als metselaar. Het geld dat hij naar huis kon sturen, werd door zijn vrouw op de bank gezet. Zelf nam ze er mondjesmaat van, om ervan te leven met haar kroost. Echter met de beurscrash van 1929 was hij te laat met al zijn geld op te nemen, dus voor het moment dat zijn bank omviel. Zo verdween zijn spaargeld en dat noodzaakte hem om terug te keren naar de Algarve. De rest van zijn leven, hij werd 50 jaar, werkte hij als herder en als lootjesverkoper.

Se te censuram, estás bem,
P’ra que a sorte te perdure; 
Mal de ti quando ninguém  
Te inveje nem te censure!  

Wanneer ze je laken, dan gaat het goed met je.
Dat je succes nog maar lang mag duren
Het gaat slecht met je
Als niemand je benijdt of berispt!

Handtekening. Afbeelding Wikimedia Commons

Behalve poeta do povo werd hij ook poeta cauteleiro (dichter lootjesverkoper) genoemd. Uiteindelijk werd hij zo bekend dat men hem overal graag bij wilde hebben. Feesten, trouwerijen en markten. Hij zorgde voor plezier en toestroom van volk. Ook al omdat hij goed was in het uitbeelden van karikaturen van plaatselijke grootheden. Met alle voorzichtigheid van node, gezien de reusachtige repressie waaraan het volk in die tijd werd opgeofferd.

In 1943 kwam zijn eerste boekje uit in een oplaag van 1000 exemplaren. Het was na twee dagen uitverkocht. Vrienden van António hadden er de aanzet toe gegeven en de teksten geredigeerd. De quadra of trova, vierregelige versjes, waren António’s geliefde dichtvorm.

Een dichtvorm die geliefd is bij veel Portugezen. Soms maakte hij ook sextilha’s, zesregelige versjes.

Maar in hetzelfde jaar was zijn tuberculosebesmetting zo hevig geworden, dat hij opgenomen moest worden in een sanatorium in Coimbra. Daar ontmoette hij tot zijn grote geluk de ‘grote’ schrijver Miguel Torga en de kunstenaar Tossan (António Santos). Genezen werd hij evenwel niet en hij stierf in 1949, 50 jaar oud, in een sanatorium in Loulé.

Straatnaambord in Paderne, Albufeira. Foto Kolforn

Geëerd met een bronzen standbeeld, met straatnamen door het hele land heen plus een paar pleinen en als naamgever van een school in Portimão.

Omdat António zijn Algarve de mooiste streek op aarde vond en zich ó zo vaak uitputte in lovende woorden over al wat hij rondom zich zag en hoorde, besluit ik met een paar strofen uit het gedicht ‘Algarve (por dentro e por fora’), de Algarve van binnen en van buiten, uit het boek ‘Este livro que vos deixo … ‘ uit 1969, het boek met de verzamelde werken van António Aleixo.

Meu Algarve encantador,
P’ra o poeta e p’ra o pintor  
Tens motivos de sobejo … 
Até eu, se tivesse arte, 
Queria ao mundo mostrar–te    
Como te sinto e te vejo.  

Meu Algarve encantador,
A par da tua alegria, 
Tens o encanto, a magia,
Das amendoeiras em flor.  

Mas quem, como eu, o conhece   
Sabe que ele infelizmente,
Por dentro é muito diferente 
Do que por fora parece.   

Mijn betoverende Algarve
Je hebt voor dichters en schilders
Thema’s in overvloed …
Als ik die kunst zou bezitten,
Zou ik de wereld graag laten zien
Hoe ik je zie en voel.

Mijn betoverende Algarve,
Om het nog vreugdevoller te maken
Komt er de tover bij, de magie,
Van de bloei van de amandelbomen.

Maar wie het land zo kent als ik het ken,
Weet dat het jammer genoeg,
In zijn innerlijk heel anders is
Als het van buitenaf lijkt.


« Ik val achterover
Op naar de 100 »

Categorie: Cultuur & Maatschappij Trefwoorden: Algarve, dichter, poezie, taal

Over Han Overkamp

Rond de eeuwwisseling verhuisden ik en tarsilla van Zeist naar de Serra d’Estrella (Torrozelo) en later naar de Algarve (Olhão). Van een voorgenomen verhuizing naar Sintra is het niet meer gekomen; het leven bleek weer eens sterker dan de leer. Terug in Zeist, na tien jaar, ervoeren we dat we in Nederland harder nodig waren dan in Portugal. Sinds 2018 schrijf ik voor dit portaal. Begonnen met de serie taalweetjes ben ik allengs vaker over onderwerpen uit de geschiedenis gaan schrijven. Daarbij zet ik graag de Algarve in het licht; iets wat ik mij al had voorgenomen in de tijd dat we er woonden.
Geschiedenis is een boeiende hobby, vooral omdat veel van wat nog als ‘nationale trots’ wordt beleefd nu ter discussie staat, ook in Portugal. Waren onze Gouden Eeuw en de daarmee samenhangende rijkdom misschien wel een hel voor onze koloniën? Zijn al die standbeelden (ook die in de Algarve) wel verdiend? Waren die ‘ontdekkingen’ toentertijd eigenlijk agressieve veroveringen? Laat je verrassen!

Lees Interacties

Reacties

  1. Hanneke Rijkelijkhuizen zegt

    29 juli 2020 om 16:27

    Prachtig stuk. Wat een man! Hele mooie poëzie

    Beantwoorden
  2. Conceição Cerqueira zegt

    7 september 2024 om 20:37

    bedankt boor je bijdragen aan Portugese geschiedenis.
    ik begrijp de poezie van Antonio Aleixo heel goed .
    ik kom uit de Noorde van Portugal en zo denk ik over de Noorden en al zijn mooie en zijn complexiteit geschiedenis.

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Geen bikini en blote bast meer in Albufeira
Het lokale krantje van quarteira
Quarteira toen en nu
Flor de sal: natuurlijk zeezout uit Portugal

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Kenters

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Marc van Driel op De geboorte van het Portugees. Het verhaal van een taal.: “Beste Janwillem, een prachtig stuk. Met veel plezier gelezen. Je maakt ergens melding over het verband tussen Poortugaal en Portugal.…”
  • Gerard Spring in 't Veld op Boodschappen doen: “Leuk artikel Mariska, Wij kochten een woning in 2011 in het noorden van Portugal op 16 km van de Spaanse…”
  • Josephine lucassen op Boodschappen doen: “heel leuk artikel en goed herkenbaar. dank voor het delen”
  • Mariska Roos op Portugees-Nederlandse cultuurschokken: “Wij hadden zo’n zelfde ervaring midden in een park in Viseu toe we hier net woonden. Twee vrouwen zaten er…”
  • Geert Brabant op Interessante recente muziekreleases (2025/5): “👍”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}