De ontdekking van Ellen van Herk

Op dit moment heeft Ellen van Herk vijf boeken op haar naam staan. Geschreven tussen 2016 en nu. Waarom? Waar haalt ze het vandaan? Waarom in eigen beheer uitgeven? En hoeveel komen er nog?

Klik hier voor een overzicht van alle boeken van Ellen van Herk

Om daar antwoorden op te krijgen, reisde ik af naar Velddriel waar Ellen sinds 2008 woont met Ralph. Hij is er trouwens niet, want hij is in Oostenrijk aan het zweefvliegen, zijn grote hobby. Ellen reageert aanvankelijk enigszins verbaasd op mijn belangstelling voor haar werk, leven en persoon. “Zo interessant ben ik volgens mij niet”, laat ze mij weten, “maar welkom ben je altijd”.

“Toen ik tegen de vijftig liep wist ik nog niet dat ik het kon. Een boek schrijven, uitgeven, verkopen en lezers boeien. Nu ik inmiddels aan mijn zesde boek bezig ben, weet ik dat ik een schrijfster ben geworden, hoewel ik het nog steeds niet als beroep zal noemen. Ik kan dit de rest van mijn leven volhouden, zolang ik iets te vertellen heb en dat is een prettig vooruitzicht, want ik houd helemaal niet van stilzitten. Toen ik de vijftig naderde, heb ik overwogen om óf lerares Nederlands te worden óf om mijn jeugddroom waar te maken en een boek te schrijven. Lerares is het niet geworden, enerzijds omdat ik na een blauwe maandag op de Hogeschool Utrecht voelde dat ik daar helemaal niet op m’n plek zat, anderzijds omdat ik, nadat we een huis in de Oost-Algarve hadden gekocht, ik mij geïnspireerd voelde daarover te schrijven.”

Ellen ontvangt mij welgezind en enthousiast in haar Gelderse woonboerderij. Een huis met een historie, net als hun huis in de Algarve. In zo’n soort woning voelt ze zich het meeste thuis. Het is kneuterig in de oorspronkelijke betekenis van dit woord: authentiek, kleinschalig en knus. Met het hart op de tong spreekt Ellen in lange zinnen, zodat je soms even terug moet gaan naar wat de vraag eigenlijk was. Door haar mimiek en enthousiasme maakt ze van het gesprek een belevenis. Is ze ook een goede entertainer?

“Nee hoor, ik ben absoluut niet mediageniek. Laat mij maar schrijven. Ik vind het heerlijk alleen te zijn met m’n laptop en m’n hoofdpersonen. Met het schrijven heb ik eigenlijk het roer voor de tweede keer omgegooid. Mijn eerste carrièreswitch was toen ik van (directie)secretaresse/managementassistente voor mezelf ging beginnen als masseur. Ik volgde een aantal opleidingen en startte m’n eigen praktijk OAZIZ.”

Op de website van OAZIZ schrijft ze: Ik zie een massage eigenlijk als een soort cadeautje aan mijn klanten. Het is een fijn moment voor jezelf en zoiets gun ik iedereen.

Over haar boeken

Je eerste boek Zwijgen is zilver, heeft een autobiografische inslag. Latere boeken niet meer.

“Mijn eerste boek was een probeersel. Ging het mij lukken een boek te schrijven? Door dat huis in de Algarve kon ik mij daar terugtrekken om er ongestoord te schrijven en ik bleef in dat boek ‘dicht bij huis’, zowel qua locatie (‘ons’ dorp daar), als qua karakters. Een soort springplank als het ware. Toen dit eerste boek af was, had ik het zelfvertrouwen over andere plekken en gebeurtenissen te schrijven. Volgens een aantal lezers worden mijn boeken ook nog steeds beter, dus ik maak een ontwikkeling door als mens én als schrijfster. Uiteraard stop ik in elk boek wel iets van mijzelf, is het niet qua hobby’s, dan wel qua opvattingen, normen en waarden of interesses. Zo schrijf ik regelmatig over kinderen, terwijl ik bewust kinderloos ben, omdat dat iets is wat dicht bij mij ligt.”

Haar eerste boek werd uitgegeven door Uitgeverij Lecturium (inmiddels failliet), maar daarna koos ze bewust voor uitgeven in eigen beheer via ‘Printing on Demand’. De levertijd is daardoor iets langer dan van de boeken die via een ‘gewone’ uitgever gedrukt en wel op voorraad zijn. De e-bookversie is natuurlijk per direct beschikbaar.

“Als ik een boek af heb, wil ik het snel naar buiten brengen. Wil ik laten zien dat het af is en dan wil ik het ook loslaten. Met m’n eerste boek heb ik verschillende uitgevers benaderd, maar het duurt drie maanden voor je een reactie krijgt en dat vind ik eerlijk gezegd zonde van m’n tijd. Daar heb ik geen geduld voor. Ik wil dan allang weer verder met m’n volgende boek. Vervolgens krijg je alsnog te horen dat je boek niet in hun fonds past.
Na m’n eerste boek heb ik dan ook gekozen voor het zelf uitgeven via Brave New Books. Bij deze manier van uitgeven, ben ik zelf verantwoordelijk voor de vormgeving en houd ik ook zelf de regie in handen. Dat past prima bij mij.”

Kwalificaties als ‘vakantielectuur’ en ‘feelgoodromans’ zijn al gegeven. Maar ‘thrillers’ zijn het ook. In de voorbije Weken van het Spannende Boek kreeg je bij aankoop van een boek van Ellen het Spannende Boekenweekgeschenk cadeau.

“Ach, wat maakt het uit wat voor etiket eraan hangt? Lees mijn boeken om je te ontspannen, dat kan thuis en op vakantie. Tijdens een vakantie in Portugal, om de herkenning. Gewoon thuis om de verwondering. Sommigen lezen een boek van mij in een dag uit, anderen doen er een paar dagen over. Maar altijd hoor ik dat, hoe verder men in een boek is gekomen met lezen hoe meer het een pageturner wordt. Hoe gaat dit aflopen? Hoe komt boontje om zijn loontje? Ik lees zelf het liefst thrillers en kijk graag naar spannende films, er moet wel iets gebeuren. Feelgoodromans zijn het ook, jazeker. Ik haat het als in een boek de hoofdpersoon doodgaat, ik houd van een happy end. Niet zozeer van ‘zij leefden nog lang en gelukkig’ maar wel een grote en gewenste verandering in hun leven. Feelgood wil  ook zeggen dat het trauma, waar een boek mee opent, verwerkt is en dat confrontaties tussen bepaalde personen tot het verleden behoren. Kortom ik kies voor de overwinning van de liefde en de aanvaarding van het geluk dat bloed- en vriendschapsbanden met zich meebrengen zonder dat het te zoetsappig wordt.”

Het is inmiddels gaan stortregenen. De poes klopt op het raam achter Ellen en wil binnengelaten worden. Even later snuffelt zij nieuwsgierig aan mijn tas. Poes is al zestien en krijgt, zegt Ellen, een rolletje in haar komende boek. Een logeerhondje Bo speelde een rol in Zomer in de Alentejo en de geiten die ze ooit had, komen terug in haar debuutroman.

Voor iemand die relatief kort in Zuid-Portugal rondloopt weet ze veel ‘couleur locale’ over te brengen. Het scheelt natuurlijk dat ze familieleden heeft die of in Portugal wonen of er een huis bezitten en inmiddels heeft ze er ook vrienden en kennissen.

“Daar komt bij dat ik mijn research voor ieder boek best secuur doe. Ik maak overal foto’s van, die ik tijdens het typen op mijn tweede beeldscherm zet. Ook spreek ik met mensen die ik tegenkom over hun bezigheden, over de plaats waar we dan zijn en natuurlijk over hun familie. Voor mijn laatste boek heb ik tijd doorgebracht met een man die mij alles kon vertellen over het Alqueva-stuwmeer. Hij bleef maar praten, was enthousiast over het meer, had er zelf aan meegewerkt en wilde zijn kennis graag delen. Geweldig toch? Er is heel wat om je over te verwonderen als je om je heen kijkt. De boertjes die hun ezel voor een tractortje hebben omgeruild, maar onverstoorbaar doorgaan met waar hun ouders, op hun manier, ook al mee bezig waren. Er wordt wel eens op gezinspeeld dat je op het Portugese platteland een mooie, maar uitstervende wereld om je heen ziet. Ik denk daar anders over. Die kleinschaligheid en verknochtheid aan je eigen stukje land, aan oude werkwijzen en burenhulp, die past ook nog steeds in onze tijd en dat geef ik graag door in mijn boeken.”

Je dialogen zijn boeiend en meeslepend. Je kunt je als lezer volledig identificeren met de karakters.

“Ja, soms kruip ik zelfs in de huid van iemand met wie ik niets heb, dat maakt het juist boeiend. Ik probeer me zo in te leven in m’n karakters dat ze als het ware het verhaal zelf vertellen. Ik laat ze vrijuit met elkaar laat praten, ruzie maken of werk maken van elkaar aan tafel of in bed. Ik schrijf gewoon op wat zij zeggen. Dit betekent wel dat ik aan het begin niet weet hoe mijn boek precies gaat eindigen. Ik heb er uiteraard een idee van, maar laat mijzelf verrassen. Zelfs door wat er op de laatste bladzijden nog gebeurt. Het leidt ertoe dat ik, als ik eenmaal het einde heb, veel moet weggooien van het begin van het verhaal omdat het dan niet meer past bij het einde.”

Ik noem dat magisch schrijven. Je staat open voor wonderen.

“Soms raakt het mij verschrikkelijk wat er dan gebeurt. Ik had bijvoorbeeld niet voorzien wat er in m’n laatste boek met Tamara zou gebeuren, maar het voelde uiteindelijk als een logische stap.”

Wat ook magisch overkomt is dat je mannen (nou ja, de mannen waar ze over schrijft en de foute mannen even niet meegerekend) bijzondere en aantrekkelijke krachten uitstralen naar vrouwen. Als ze een nog wat tegensputterende, oprecht twijfelende vrouw resoluut in hun armen nemen, verstommen haar bezwaren of twijfels en geeft zij zich maar al te graag over aan het gevoel van geborgen zijn of het verlangen tot seksuele overgave. Ja, doe het maar….

“Als je het zo zegt, klinkt het wel bouquetreeksachtig! Dat is niet de bedoeling. Maar ik denk dat wij vrouwen, hoe onafhankelijk we ook kunnen en willen zijn het ook af en toe best wel lekker vinden als onze partner (man of vrouw) ons helpt, steunt en er gewoon voor ons is. Dat gevoel probeer ik wel over te brengen. Veel vrouwen van onze generatie zitten in een soort spagaat, ze willen het anders doen dan hun moeders het vroeger deden, zijn best onafhankelijk, maar vinden het toch ook diep in hun hart fijn om verleid te worden. Ik zoek wel naar gelijkwaardige relaties maar ga bij m’n hoofdpersonen moeizame relaties uiteraard niet uit de weg. Die conflicten, onenigheid en twijfels zijn de bouwstenen van een verhaal. Als iedereen lang en gelukkig leeft, wordt het een saai boek.”

Haar moeder van 84 zegt steeds, na lezing van ieder nieuw boek: Ellen, waar haal je het vandaan? O ja, dat is ook een vraag van mij, realiseer ik me als ik dit hoor: hoezo al die extremen in haar boeken. Moord, zelfmoord, GHB-gebruik, verkrachting of geweld in het huwelijk. Ellen lacht:

“Ja, allemaal vreselijke dingen. En dat voor een meisje dat beschermd is opgevoed als enig kind in een Rotterdams gezin waar eentonigheid de klok sloeg. En voor een vrouw die met haar eerste man een rustig leven leidde. Dat ik mij nu verdiep in zulke vormen van crimineel gedrag komt door het thrillereffect dat ik mijn boeken meegeef. Of misschien door mijn ‘twisted mind’. Punt is, zonder trauma komen mijn protagonisten hun stoel niet uit. Ik zorg er wel voor dat deze misdaden bij de lezer appelleren aan iets wat hem of haar ‘ergens’ van bekend is. Al is het maar van horen zeggen. Ik maak er geen sciencefiction van.”

Tot slot: wat doe je aan promotie van je boeken. Online ben je niet zo actief, toch?

“Ik zei het eerder al: ik ben niet mediageniek. Ik zit al genoeg tijd achter de pc of laptop om te schrijven. Naar buiten treden is verder niet iets waar ik direct warm voor loop. Ik ken mezelf, een signeersessie of een lezing over mijn werk vind ik eng. Waarom komen die mensen op mij af? Zo interessant ben ik niet. Wat heb ik nu te vertellen? Aan de andere kant zorg ik er wel voor dat een lezer het boek kan vinden dat hij zoekt. Op papier of als e-book. De eerste vier zijn alleen verkrijgbaar via Bol.com, vanaf de vijfde zijn ze bij alle (online) boekhandels te koop en uiteraard mag iedereen het boek bij mij thuis afhalen. Wil je een gesigneerd exemplaar? Binnen Nederland kun je rechtstreeks alle boeken bij mij bestellen voor negentien euro inclusief verzendkosten. Kortom: laat niets je weerhouden om een boek van mij aan te schaffen en te lezen.”

Contact

Ellen is te vinden op Facebook onder haar eigen naam en op de pagina Thuis in de Algarve, waar ze regelmatig updates plaatst over de vorderingen die ze maakt met schrijven.