• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

De schijfcactus, om op te (vr)eten!

Door Maja Kersten 9 reacties
Gepubliceerd op 11 mei 2018 bijgewerkt op 23 juli 2020

Hier in de Algarve groeien ze overal, schijfcactussen. Ze vormen grote, rommelige struiken waar je het liefst met een boog omheen loopt vanwege de stekels. De wetenschappelijke naam luidt Opuntia ficus-indica. In het Nederlands spreken we over schijfcactus of vijgcactus. De Portugees noemt hem figo-da-Índia of figo-da-piteira.

Groei en bloei

De plant komt oorspronkelijk uit Mexico. Hij staat zelfs afgebeeld in het wapen van dat land. Tegenwoordig groeit hij wereldwijd in droge, warme gebieden.

De schijfcactus kan vijf meter hoog worden en heeft bladeren in de vorm van platte, ovale schijven die zo groot als een tennisracket kunnen worden. Zijn bloemen variëren in kleur en grootte. Ze zijn wit, geel, oranje of paars. Aan de onderkant verdikt de bloem zich tot een eivormige besvrucht. De binnenkant van de vrucht heeft vaak dezelfde kleur als de bloem.

De oranje bloem van de schijfcactus met daaronder de vrucht in wording.
Onder de bloemen zie je de vrucht ontstaan, mei 2018. Foto Maja Kersten

De plant neemt in een periode van regen veel vocht op en bewaart dat in zijn dikke bladschijven. Zo heeft hij altijd water genoeg om te overleven. Hij heeft grote stekels, maar ook borstelige, fijne naaldjes (glochiden) die, omdat ze weerhaakjes hebben, gemeen in je huid blijven zitten. Om ze te verwijderen kun je het best plakband over de naaldjes heen op je huid plakken. Daarna trek je met het plakbandje de glochiden uit je huid.

De schijfcactus is een snelle groeier en is makkelijk door stekken te vermeerderen. Eén schijf in de grond vormt al snel een nieuwe plant. Door de eigenschappen snelle groei en lelijke stekels, wordt hij vaak gebruikt als omheining van een stuk land.

Gebruik

Maar de plant heeft meer mogelijkheden. Het fruit wordt in de geneesmiddelenindustrie gebruikt. Er worden medicijnen van gemaakt om urinewegproblemen, ademhalingsproblemen, reumatische pijnen en diabetes type 2 te behandelen. Mexicanen maken van de vrucht een alcoholische drank die ze colonche noemen. Uit de pitjes perst men olie die gebruikt wordt in de cosmetische industrie.

Een luizensoort die parasiteert op deze cactus, de colchenille-schildluis, levert een rode kleurstof die in de cosmetica- en voedingsmiddelenindustrie wordt gebruikt. De kleurstof staat bekend als E120: karmijn of colchenille. In Zuid-Amerika en op de Canarische Eilanden zijn schijfcactussen aangeplant om deze kleurstof te kunnen oogsten.

Je ziet hoe rommelig de schijfcactus groeit en hoe groot zijn schijven kunnen zijn.
Schijfcactus met rijpe cactusvijgen, augustus 2017. Foto Maja Kersten

Eetbaar

Wat niet veel mensen weten, is dat de gehele plant eetbaar is. Het jonge blad van de plant kun je eten als groente in soep of salade. Het fruit, de cactusvijg kun je vers of gedroogd eten. De verse vrucht is sappig, de smaak zit ergens tussen peer en meloen in. Er zitten veel kleine zwarte zaadjes in die je gewoon kunt inslikken. Het zoete fruit bevat vezels, vitamines (A, B1 en B2, C), potassium, calcium, ijzer en magnesium.

Je moet wel even weten hoe je het fruit hanteert, zonder je aan de stekels te verwonden. Begin met een stevige borstel de stekels en fijne naaldjes van de vruchten af te boenen zonder het fruit aan te raken, of gebruik een handschoen. Was de vruchten. Hoe je het fruit kunt schillen, zie je in het filmpje hieronder. Je kunt de vrucht ook halveren en uitlepelen.

Hoe je het fruit schilt. Video Maja Kersten

Nieuwe mogelijkheden

In meer dan 20 landen wordt de schijfcactus gekweekt om economische redenen, waaronder: Mexico, Algerije, Italië, Chili, Brazilië en Noord-Afrika. In Europa is Italië (Sicilië) de belangrijkste producent.

Hier in de Algarve, waar de plant werkelijk overal groeit, kennen maar weinig mensen de mogelijkheden van de schijfcactus. Maar in 2011, op het hoogtepunt van de economische crisis, werd de APROFIP (Associação de Produtores de Figo da Índia Portugueses) opgericht. Deze organisatie promoot de schijfcactus en zijn gebruiksmogelijkheden, verzorgt cursussen aan geïnteresseerde boeren en verkent de mogelijkheden van het cultiveren van de deze plant. Inmiddels is in heel Portugal, maar voornamelijk in de Algarve, zo’n 150 hectare als ‘boomgaard’ aangeplant.  De figo-da-Índia levert onder andere de volgende producten: compotes, geleien en jams, sap, likeuren, azijn, sterke drank, pickles, bier en gebak. De zaden worden geoogst en geperst voor cosmetische olie en de bloemen gedroogd om er kruidenthee van te maken. Ook kan de cactus dienen  als groenvoer voor vee, biodiesel en worden er afslankproducten van gemaakt. Wat een veelzijdig gewas!


« De rijkdom van het Portugees
Er is een tijd om te huilen… »

Categorie: Eten & Drinken, Natuur & Ontspanning Trefwoorden: Algarve, flora, natuur, schijfcactus

Over Maja Kersten

Maja verhuisde in 2014 samen met haar partner van Amsterdam naar Tavira. Tot die tijd was ze werkzaam als docente Nederlands in het VMBO en het MBO. Ze schreef jarenlang voor het ledenblad van een volkstuinvereniging, meestal over tuingerelateerde onderwerpen, maar ook de column waarmee het blad opende. Nu schrijft ze voor Portugal Portal over natuur, cultuur, taal, eten en drinken en literatuur.

Lees Interacties

Reacties

  1. Peter T. zegt

    13 mei 2018 om 09:42

    Wat een interessant artikel. Nooit geweten dat deze cactus eetbaar is en dat er zo veel producten van gefabriceerd kunnen worden. Je gaat nu wel heel anders tegen deze plant aankijken. Heel erg bedankt voor dit leerzame artikel. Fijne zondag!

    Beantwoorden
  2. Olga Ruitenberg zegt

    13 mei 2018 om 13:00

    ben het met peter eens, heel interessant (en goed geschreven)
    Groeten, Olga

    Beantwoorden
  3. Lia Storm zegt

    14 mei 2018 om 10:24

    Zelfs ik wist niet dat er zo veel verschillende producten van de schijfcactus waren, hoewel ik heel goed wist dat cactusvruchten goed eetbaar en best heel lekker zijn. Maar, zover ik weet, geldt dat voor diverse cactussen. Zelfs de bolcactus, met het voordeel dat de vruchtjes (wel klein) er zo uit te wippen zijn, zonder stekels!
    Maar, volgens mij zijn de cactussen hier al een eind gecultiveerd en hebben minder en minder akelige stekels dan de oorspronkelijke cactus, die oa ook op eilanden als Aruba en Curacao groeien.
    Daar worden deze soort cactussen niet gebruikt als erf-afscheiding, maar de “boom”cactus (de typische cactussen met hoge, lange “armen”. Er is ook een soort cactus die echte bladeren heeft, maar dat is een uitzondering en m.i. geen echte cactus, maar die wordt ook wel boomcactus genoemd.
    Ook van die cactussen hoef je maar een stukje af te hakken en in de grond te steken, de stukjes naast elkaar en er groeit een prachtige haag. Het duurt natuurlijk wel even, maar houdt dan ook alles tegen, inclusief loslopende geiten. Ook die cactussen hebben mooie bloemen en lekkere vruchten, alleen die akelige stekels! 🙂
    En nee, alle namen ken ik niet zo, of het moeten namen in het Papiamento zijn. Maar de planten ken ik uitstekend en persoonlijk vind ik het een aanfluiting om, welke soort cactus dan ook, in een potje in de vensterbank te zetten! Al zal het best makkelijk zijn, want je hoeft ze nauwelijks water te geven. (Beter van niet zelfs, ze hebben eerder last van te veel dan te weinig water.)
    Maar goed, ik heb nu en hier ook weer een prachtige bougainville in de tuin staan. In Nederland zetten ze die (en andere planten die niet in potjes horen) ook in een pot in de kamer. De passiebloem bijvoorbeeld, net zoiets als wanneer je een clematis als kamerplant zou willen houden. 🙂
    Ik houd van cactussen in de vrije natuur en als ze de ruimte hebben. Maar, in huis of in een normale tuin zijn ze beslist niet op hun plaats.
    En, ik kan me vergissen, maar heb hier in Portugal nog nooit de ’tuna’ cactus gezien (Antilliaanse schijfcactus) die daar overal groeit. En ik denk toch dat dat ook de oorspronkelijke Mexicaanse cactus is. Volgens mij groeit hier overal een cultivar, een gekweekte soort uit de oorspronkelijke cactus. Gladder, met minder stekels.
    Maar ik ben geen expert heb alleen ongeveer 30 jaar tussen de cactussen geleefd. 🙂

    Beantwoorden
    • Maja Kersten zegt

      14 mei 2018 om 14:42

      Beste Lia, Jouw reactie is een verhaal op zich. Heel erg leuk om jouw ervaringen uit Curaçao te lezen als aanvulling op onze ervaringen met cactussen en andere planten in Portugal. Bedankt daarvoor! Met vriendelijke groeten, Maja

      Beantwoorden
  4. Meinko de Boer zegt

    17 mei 2018 om 19:44

    Hallo Maja,

    Leuk iets over deze cactus te lezen en te zien. Poor man’s fence hoorde ik eens iemand zeggen in de Algarve.
    Wij hebben een soort in de tuin staan die geen stekels heeft, heeft die een andere naam dan de stekelige?

    Beantwoorden
    • Maja Kersten zegt

      18 mei 2018 om 10:40

      Hallo Meinko, Geen roosje zonder doorns, geen cactus zonder stekels zou ik denken. Maar Lia Storm schreef in haar reactie al iets over minder stekels dan zij zich van vroeger kan herinneren, dus misschien is van de schijfcactus ook een stekelloze variant gekweekt? Dank voor je reactie.

      Beantwoorden
  5. Paula Pontes zegt

    19 mei 2018 om 13:04

    Leuk!! Veel geleerd…

    Beantwoorden
  6. Els zegt

    14 juni 2020 om 13:40

    Ik heb wel eens in een kookprogramma op tv gezien dat ze de cactusschijf zelf klaarmaakten en grillden. Zonder de stekels … haha. Ikzelf heb ze nooit gegeten, jij?

    Beantwoorden
    • Maja Kersten zegt

      14 juni 2020 om 19:50

      Hallo Els, de jonge bladeren – hun stekels zijn nog zacht – moet je kunnen eten. Ik heb ze nooit geproefd. De vruchten vind ik lekker.

      Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Geen bikini en blote bast meer in Albufeira
moestuin
Mijn bescheiden Portugese moestuin
Het lokale krantje van quarteira
Quarteira toen en nu

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Cees Groenewegen op Animal Farm in de Serra: “Ik begrijp je bekommering om dierenleed, maar vergeet nooit dat mensen in het ene land nu eenmaal anders met dieren…”
  • Nico Croon op Een dag zonder stroom: “Ha Cees, Mijn vrouw en ik touren op dit moment door Portugal en ik lees je verhalen nu in een…”
  • JP Nols op Maître Jacques en Portugal (deel 1): “Beste Geert, U heeft helemaal gelijk ! Mooie interessante tekst trouwens. Jaques Brel was eerder afkeurend tegenover de Bourgeoisie en…”
  • stevewn op Maître Jacques en Portugal (deel 2): “een prachtig stuk over de legendarische Jaques Brel !”
  • Ernst Schade op Maître Jacques en Portugal (deel 1): “Prachtig verhaal, Geert Brabant! Dank!”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer je privacy

Om de beste ervaringen te bieden, gebruiken wij en onze partners technologieën zoals cookies om informatie over het apparaat op te slaan en/of te openen. Toestemming voor deze technologieën stelt ons en onze partners in staat om persoonlijke gegevens zoals surfgedrag of unieke ID's op deze site te verwerken en om gepersonaliseerde en niet-gepersonaliseerde advertenties te tonen. Als u geen toestemming geeft of deze intrekt, kan dit invloed hebben op bepaalde functies.

Klik hieronder om in te stemmen met het bovenstaande of om specifieke keuzes te maken. Je keuzes zullen alleen worden toegepast op deze site. Je kunt je instellingen te allen tijde wijzigen, inclusief het intrekken van je toestemming, door gebruik te maken van de knoppen op het Cookiebeleid of door te klikken op de knop 'Toestemming beheren' onderaan het scherm.

Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Statistieken

Marketing

Toepassingen
Altijd actief

Altijd actief
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Beheer opties
{title} {title} {title}