• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

Klemtoon

Door Karolien van Eck 7 reacties
Gepubliceerd op 25 augustus 2011 bijgewerkt op 30 augustus 2020

Uit de vertaalpraktijk (14)

Vandaag ga ik je een geheimpje verklappen. Het is een regeltje of een ezelsbruggetje dat ik ooit leerde van een bijzonder goede leraar Portugees aan de Lissabonse Letterenfaculteit. Hij had het ook weer van iemand en die had het van… je snapt het al.

Nu gaat het om een heel praktisch regeltje dat ik nog nooit in deze eenvoud in geen enkel boek ben tegengekomen. Ik heb er wel allerlei variaties op gezien en enkele daarvan zitten een heel eind in de goede richting, maar nee, dit specifieke regeltje is onovertroffen. Alleen ik snijd mezelf er wel mee in de vingers dat ik het ga verklappen. Want als je het regeltje eenmaal doorhebt, hoef je niet meer bij mij op les te komen om te leren waar je toch in ’s hemelsnaam de klemtoon in een woord moet leggen. En zonder klemtoon-op-de-juiste-plek, geen intermenselijk begrip. Denk maar aan de toerist die naar “een schede” zocht (hij moest naar Enschede), denk maar aan het rode hoofd van de mevrouw die in een drukke bar om een “bolo de cócó” (een poepcakeje) vroeg, in de hoop een “bolo de côco” (kokos) te krijgen.

kokoskoekjes
Kokoskoekjes. Foto majomka, Pixabay

Nou, daar gaat ie dan. Het zit namelijk zo: in het Portugees kunnen woorden maar op tien verschillende letters eindigen. Als woorden op een andere letter eindigen, zijn het geen Portugese woorden. De eindletters van Portugese woorden zijn: A, E, I, L, M, O, R, S, U en Z, en we delen ze in in twee groepen:

  1. De eerste groep eindigt op MESAO (kijk, een lekker makkelijk te onthouden woord). Dat is ook meteen de grootste groep. Van alle woorden die op die letters eindigen, ligt de klemtoon op de een na laatste lettergreep. Een paar voorbeelden zijn: ga-ra-gem, ver-da-de, cum-pri-men-tos, pa-da-ri-a, ma-ri-do. De onderstreepte lettergreep is beklemtoond.
  2. Alle andere woorden vallen in de tweede groep en eindigen op een van deze letters: LUZIR. De klemtoon van deze woorden ligt op de laatste lettergreep. Voorbeelden: Por-tu-gal, co-nhe-ceu, es-tou, ra-paz, a-qui, se-nhor.

Zoals je ziet gaat de regel niet alleen op voor zelfstandig naamwoorden, maar ook voor alle andere woordsoorten, inclusief werkwoorden en vervoegingen. Alle infinitieven van werkwoorden eindigen op een –r en de klemtoon daarvan ligt dus altijd op de laatste lettergreep. Van de verschillende vervoegingen mag je zelf bekijken in welke groep ze vallen en hoe u ze uit moet spreken (toch nog even juf!).

Alle woorden die een uitzondering vormen op bovenstaande regel, worden geschreven met een accent (´, ^, of ~), en de lettergreep waar het accent op staat, geeft dan ook meteen de klemtoon aan. Voorbeelden: tam-bém, pos-sí-vel, Holan-dês, far-má-ci-a, Câ-ma-ra, mé-di-co, ca-rác-ter, co-mu-ni-ca-ção. Het andere accent (grave), `, heeft een heel andere functie, daarover vertel ik wellicht een andere keer meer.

Vanaf nu kun je dus altijd achterhalen hoe je de Portugese woorden uit moet spreken en – tegelijkertijd – weet je ook meteen of er op een woord een accent hoort, of niet.

En je snapt nu wellicht ook dat je in het Portugees nooit zomaar een accent op een woord kunt zetten om er de nadruk op de leggen, zoals in het Nederlands wél kan. Een woord heeft een accent of niet en daar valt hélemaal níets meer aan te doen!


« Ameijoas
Killer Joe »

Categorie: Taal

Over Karolien van Eck

Karolien van Eck ontmoette in 1985, op vakantie in Portugal, João, haar huidige man. Ze besloot haar studie te onderbreken en woonde een jaar lang in Lissabon op de stadscamping waar ze mensen uit alle windstreken en culturen leerde kennen. Terug in Nederland, met João, studeerde ze Portugees aan de universiteit van Utrecht, waar ze vervolgens tussen 1995 en 2003 meewerkte aan de totstandkoming van het Prisma Groot Portugees woordenboek. Karolien werkte daarnaast als docente Portugees (aan verschillende Volksuniversiteiten en later in haar eigen taleninstituut in Utrecht) en als (beëdigd) vertaalster. Toen hun oudste zoon in 2003 6 jaar werd besloten Karolien en João zich in Portugal te vestigen. Ze kozen Caldas da Rainha om de rijke historie en de vele banden met de kunst (keramiek, beeldende kunst), en ook omdat het zo goed gelokaliseerd is. Taal is Karolien’s passie en daarover schrijft zij haar columns. Meer informatie: www.karolienvaneck.com

Lees Interacties

Reacties

  1. leni vermeiren zegt

    20 september 2011 om 16:38

    Ik heb weer wat geleerd. Mijn prof in de cursus in de unief Coimbra zei dat het ging over woorden die eindigen op de letters r, u, l, i Ik had daar voor mezelf ‘ruil’ van gemaakt. Maar nu jij dit zo zegt LUZIR snap ik ineens dat de Z ontbreekt. Goed hoor, ga ik morgen al dadelijk zeggen tegen mijn leerlingen. Bedankt.

    Beantwoorden
  2. leni vermeiren zegt

    22 oktober 2011 om 23:35

    In een boekje dat ik vandaag onder ogen kreeg staat dat het niet alleen met de letters l u z i r maar ook met im of um is dat er op de laatste lettergreep een klemtoon ligt. Bijvoorbeeld assim of jardim, en ook met de ã, maar ja dat laatste is logisch, want het is met een accentteken. Bron: Basis grammatica Portuguees (van F.Venâncio).

    Beantwoorden
  3. Ruud Harmsen zegt

    7 maart 2012 om 16:26

    Briljant, dat mesao/luzir! Zo had ik het nog nooit bekeken.

    @leni vermeiren: daar is overigens nog wel wat discussie over, of die ~ wel een accentteken is. Ik heb daar nog eens bijna ruzie over gekregen met een Portugees, en hem uiteindelijk gelijk gegeven dat het dat niet is. Al was het maar omdat in één woord maar één accentteken kan voorkomen in het Portugees, en er toch woorden bestaan zoals sótão en bênção.

    Dit was mijn oude beschrijving
    http://rudhar.com/foneport/en/streswas/stresrul.htm
    en dit is de nieuwe:
    http://rudhar.com/foneport/en/stresrul/stresrul.htm

    Beantwoorden
  4. Betty Coussens zegt

    22 oktober 2022 om 11:13

    Wat een handige regeltjes! Ik heb hier echter nog een vraag over: hoe zit het met het nummer dezasseis? Voor zover ik weet, ligt de klemtoon hier op de seis wat volgens mij ook de laatste lettergreep is. Het woord eindigt echter op een S en zou dus normaal gezien tot de eerste groep behoren met de klemtoon op de voorlaatste lettergreep.
    Wat zie ik verkeerd?

    Beantwoorden
    • Karolien van Eck zegt

      24 oktober 2022 om 09:22

      Hallo Betty, dank voor je bericht en vraag; ja, er zijn natuurlijk uitzonderingen!! Bij dezasseis gaat het om een woord dat is gevormd door samensmelting van dez en seis en daar is het dus “mis” gegaan!
      hartelijke groet, Karolien

      Beantwoorden
  5. Kristien zegt

    27 december 2022 om 18:36

    Hoe leer ik Portugees sprekende Braziliaanse best de u-klank aan? Iemand tips?

    Beantwoorden
    • Henk Eggens zegt

      28 december 2022 om 09:59

      Ik zou deze clip van Doe Maar 20 x per dag laten nazingen tot ze er zat van is en U u u kan zeggen.

      Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

De Portugese taal
Woord van het Jaar
Het Woord van het Jaar in drie talen
uil PP logo
Portugal Portal zoekt schrijvers

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Kenters

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Geert Brabant op Portugese boekhandels: Aanrader, ook voor niet-lezers: “Heerlijk interessant. Ik heb alweer een goede reden voor nog eens een dagje Aveiro.”
  • FPU Casa op Onze Marcelo ontvangt een eredoctoraat: “Wat een respectloos, negatief verhaal”
  • Liz op Onze Marcelo ontvangt een eredoctoraat: “Werkelijk fantastisch en leuk geschreven. Zeer vermakelijk en niet te lang. Chapeau 🙏🏾 Wij houden ook van Marcelo.”
  • Zemaria op De Portugese taal: “Goedemorgen Mariska, wat een leuk verhaal, zo hoor je nog eens hoe iedereen Portugal en de Portugezen (?) leert kennen,…”
  • Mariska Roos op Onze Marcelo ontvangt een eredoctoraat: “Haha, hardop gelachen om deze smakelijke beschrijving. Het blijven toch allemaal verkleedpartijtjes van zichzelf zeer serieus nemende mensen. Er zullen…”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}