• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

Nostalgia 5 – In memoriam Manuel 1955-2000

Door Ellen Damen 7 reacties
Gepubliceerd op 29 december 2020

Er was eens een straatarme man. Hij woonde met zijn moeder in een vervallen schuur in het schilderachtige dorp waar hij 45 jaar geleden geboren was, pal aan de Portugese kust. In zijn oren ruiste, bruiste en bonkte onophoudelijk de zee.

Zijn bijna zwarte ogen stonden onder ruige grijzende krullen in een bruin verweerd, regelmatig gezicht. In zijn fraai gevormde mond waren enkele tanden tot zwarte stompjes afgebrokkeld. Hij schoor zich net iets te vaak om van een baard te kunnen spreken.

Zijn vader was kortgeleden, na een leven waarin de meest opzienbarende feiten waren het mishandelen van vrouw en kinderen, kreunend van pijn en kwaadaardigheid aan zijn einde gekomen. Zijn moeder was een tobberige vrouw die, in plaats van opgelucht te zijn, doorging met zichzelf beklagen, zij het nu op de meewarige toon van een verse weduwe.

Twee weken keek haar zoon naar haar met bezorgde ogen, maar vervolgens weigerde hij als vanouds de klusjes die ze van hem verlangde: water halen bij de bron en brandhout regelen voor het vuur waaraan zij zich winter en zomer verwarmde.

Winter en zomer aan het vuur. Foto Ellen Damen

Hij betrad de hut vrijwel uitsluitend om tot ver in de dag zijn roes uit te slapen of de maaltijd te verorberen die zijn moeder onder jammerende protesten voor hem kookte van haar ouderdomspensioentje en van de liefdadigheid van haar buren. 

Hij was nooit getrouwd geweest en werkte niet, tenzij er direct een drankcentje of een pakje sigaretten aan vast zat. Liefst ook een maaltijd, zodat hij zijn moeder niet onder ogen hoefde te komen. Verder slenterde hij van het ene café naar het andere, inspecteerde talloze malen per dag de zee ‘ver o mar’ en knoopte hier en daar een praatje aan. Voor de grote hoeveelheden drank en sigaretten die hij tot zich nam, teerde hij op de zak van de toeristen die zijn fraaie dorp als vakantieplaats hadden uitverkoren.

Vrienden had hij niet, of het moesten die rijk geworden voormalige schoolmakkers zijn, die als dokter c.q. als restauranthouder teruggekeerd naar hun geboortedorp, hem karweitjes lieten opknappen voor een habbekrats.

Deze man liet zijn oog vallen op mij.

Ik had als buitenlandse op 50-jarige leeftijd rust gevonden en een thuisgevoel in zijn geboortedorp. Hij bood mij zijn liefde die ik versmaadde. Hij zocht en kocht mijn gezelschap met het aanbieden van zijn diensten. Hij bleek verbazend handig. Timmeren, schilderen, koken op houtvuur, vissen, alles waar je je handen voor nodig hebt, ging hem goed af. Van niets maakte hij iets. Wat ten onrechte loszat aan mijn eenvoudige onderkomen, auto of fiets maakte hij vakkundig vast en omgekeerd.

Van simpele ingrediënten kookte hij een heerlijke maaltijd. Hij luisterde geduldig naar mijn onbeholpen Portugees dat allengs verbeterde. Hij onthulde de familieverhoudingen binnen het dorp en vertelde de laatste nieuwtjes.

We struinden de omgeving af, keerden terug naar huis met zeevruchten, visjes, wilde spinazie of paddestoelen, kookten, aten en dronken, knapten (mijn) karweitjes op en lachten. 

We werden vrienden. Foto Ellen Damen

We werden vrienden.

De ‘liefde’ bleef een heikel punt, evenals alcohol, geld, mijn vrijgevochtenheid en zijn vermogen om de waarheid naar zijn hand te zetten. Maar hij was nog nooit zo gelukkig geweest en ik meer dan ooit mezelf.

Toen werd hij ziek. Steeds vaker greep hij plotseling naar zijn maag, zonderde zich af om over te geven en deed vervolgens kregelige pogingen mijn bezorgdheid weg te redeneren.
‘Je moet naar de dokter.’
‘Zeur niet, ik heb te veel, te weinig, te vlug, te warm, te koud, te vroeg, te laat, verkeerd gegeten, gedronken.’
Hij vermagerde, hij verzwakte.

Ik klopte in paniek aan bij zijn oude schoolmakkers: de dokter, de restauranthouder. Eindelijk slaagde de tweede erin hem aan te dienen bij de eerste. Deze stuurde hem door naar een dorp verderop voor bloedonderzoek, dat twee weken later plaatsvond. Wij wachtten drie weken op de uitslag. Hij moest dringend naar het ziekenhuis voor een inwendig maagonderzoek.

Eindelijk mocht ik iets voor hem doen: hij vroeg of ik met hem meeging. Het ziekenhuis lag 130 km het land in, voor hem een wereldreis. Ze namen hem terstond op. De verpleegkundige overhandigde me een plastic tas met zijn kleren en zijn schoenen en stuurde me naar huis. Hij klampte zich aan mij vast als een kind op zijn eerste schooldag.

Na een ellendige week in het tochtige ziekenhuis, waar bezoek slechts mondjesmaat werd toegelaten, werd hij geopereerd. Twee dagen later strompelde hij, met een batterij slangen achter zich aan, naar de rookkamer. Ik schuifelde met hem mee.

‘Wat zegt de dokter?’
‘Niets’.
‘Heb je gevraagd wat zij gedaan heeft?’
‘Nee’.
‘Zal ik met haar gaan praten?’
‘Doe wat je niet laten kunt …’

‘Bent u zijn vrouw?’ vroeg de dokter en ik knikte.
‘Welnu, er zit een knots van een tumor, die de uitgang van de maag naar de dunne darm verstopte. We hebben een openingetje gemaakt, zodat uw man misschien nog een poosje normaal kan eten.’
‘Misschien?’
‘Laten we hopen dat hij nog even opknapt, ja.’

Op de ochtend van de vijfde dag na de operatie zat hij aangekleed op mij te wachten, in zijn bed lag al een andere patiënt. We gingen naar huis met gemengde en verdeelde gevoelens. Hij verbeet de pijn en richtte zijn hoop op de toekomst. Ik vermeed zoveel mogelijk de kuilen in de lange weg naar huis en was vastbesloten hem gedurende de laatste fase van zijn leven bij te staan.

De dorpsbewoners trachtten hun verbijstering te verbergen bij het zien van zijn uitgeteerde gestalte. Tien minuten na aankomst zat hij op het vaste plekje in zijn stamcafé. Ook na de operatie had hij nog niet gegeten. Zijn moeder, zijn tante, een buurvrouw en de vrouwen van de caféhouders trachtten hem aan het eten te krijgen. Hij kwam niet verder dan een beetje thee, melk, wat soep.

Steeds vaker en langer bracht hij door in bed. Ik zat bij hem en wachtte vergeefs op een gunstig moment om met hem ‘te praten’. Vastberaden voorkwam hij elk gesprek dat verder ging dan zijn wond, zijn opgezette voeten, de pijn in zijn botten, de pillen, de injecties. Geduld moesten we hebben, spoedig zou hij weer gaan eten, drinken, wandelen, fietsen, vissen, koken, knutselen.

Een maand lang hield hij dit vol, toen stierf hij even eenvoudig als hij geleefd had: hij keerde zijn gezicht naar de muur en ademde niet meer.

Wordt vervolgd.


« Over ouder worden … in Portugal
Corona – Verslag van een Nederlandse Portugees (4) »

Categorie: Cultuur & Maatschappij, Natuur & Ontspanning Trefwoorden: dagboek, nostalgie, reizen

Over Ellen Damen

Na een korte carrière als psycholoog is Ellen op bijna 50-jarige leeftijd naar Portugal vertrokken en ze heeft er gewoond van 1990 tot 2007. In Zambujeira do Mar, Alentejo aan zee, heeft ze van binnenuit het Portugese leven leren kennen. Daar ook heeft ze de Portugese taal geleerd. De geboorte van haar eerste kleinkind heeft haar teruggebracht naar Nederland. Sinds 2014 trekt ze regelmatig voor langere periodes naar en door Portugal en leert er steeds weer nieuwe plekjes en mensen kennen. In het corona-voorjaar van 2020 is ze, ‘gelockdownd’ in Nederland, begonnen haar Portugal-ervaringen op te schrijven.

Lees Interacties

Reacties

  1. Brenda zegt

    30 december 2020 om 08:26

    Wat een prachtige rauwe herinnering moet het voor je zijn. En zo mooi en puur geschreven, zonder opsmuk. Dank daarvoor

    Beantwoorden
    • Ellen zegt

      31 december 2020 om 08:33

      Ja Brenda, als ik nu terugkijk op die periode in mijn leven, alles klopte op een of andere manier en er kwam opeens een ‘rauw’ einde aan.
      Hoe zou het zijn als Manuel was blijven leven, een vraag om eens lekker over te fantaseren…

      Beantwoorden
  2. Cees Groenewegen zegt

    3 januari 2021 om 08:16

    Mooi!

    Beantwoorden
  3. Jan zegt

    3 januari 2021 om 08:28

    Wat een indringend mooi beschreven ontmoeting. Letterlijk uit het leven gegrepen. Dank dat je dit deelt

    Beantwoorden
  4. Petra zegt

    3 januari 2021 om 09:52

    Wat een ontroerend verhaal.
    Pure vriendschap (liefde)

    Beantwoorden
  5. Gre zegt

    3 januari 2021 om 16:41

    Bedankt voor het mooie verhaal, wel verdrietig maar toch!

    Beantwoorden
  6. Isabelle Desmet zegt

    16 maart 2021 om 18:50

    Die onbetaalbare vriendschap. Hij zal gelukkig geweest zijn jou te hebben als vriendin. Prachtig en inderdaad ‘rauw’.

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Toeristenbelasting in Portugal
Sppoor van een schip in het water in de Straat van Magalhães in Chili.
Varen door de straat van Magalhães in 2024
Fietser Rene van Vrienden op de Fiets is helemaal van Nederland naar Portugal gefietst.
Vrienden op de Fiets – amigos na bicicleta

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Cees Groenewegen op Animal Farm in de Serra: “Ik begrijp je bekommering om dierenleed, maar vergeet nooit dat mensen in het ene land nu eenmaal anders met dieren…”
  • Nico Croon op Een dag zonder stroom: “Ha Cees, Mijn vrouw en ik touren op dit moment door Portugal en ik lees je verhalen nu in een…”
  • JP Nols op Maître Jacques en Portugal (deel 1): “Beste Geert, U heeft helemaal gelijk ! Mooie interessante tekst trouwens. Jaques Brel was eerder afkeurend tegenover de Bourgeoisie en…”
  • stevewn op Maître Jacques en Portugal (deel 2): “een prachtig stuk over de legendarische Jaques Brel !”
  • Ernst Schade op Maître Jacques en Portugal (deel 1): “Prachtig verhaal, Geert Brabant! Dank!”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer je privacy

Om de beste ervaringen te bieden, gebruiken wij en onze partners technologieën zoals cookies om informatie over het apparaat op te slaan en/of te openen. Toestemming voor deze technologieën stelt ons en onze partners in staat om persoonlijke gegevens zoals surfgedrag of unieke ID's op deze site te verwerken en om gepersonaliseerde en niet-gepersonaliseerde advertenties te tonen. Als u geen toestemming geeft of deze intrekt, kan dit invloed hebben op bepaalde functies.

Klik hieronder om in te stemmen met het bovenstaande of om specifieke keuzes te maken. Je keuzes zullen alleen worden toegepast op deze site. Je kunt je instellingen te allen tijde wijzigen, inclusief het intrekken van je toestemming, door gebruik te maken van de knoppen op het Cookiebeleid of door te klikken op de knop 'Toestemming beheren' onderaan het scherm.

Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Statistieken

Marketing

Toepassingen
Altijd actief

Altijd actief
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Beheer opties
{title} {title} {title}