• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

10 juni: Dia de Camões, de Portugal e da Raça

Door Henk Eggens 7 reacties
Gepubliceerd op 6 juni 2023 bijgewerkt op 12 juni 2025

Guinée-Bissau. Bron OpenStreetMap

In het begin van de jaren tachtig werkte ik in Guinee-Bissau. In de hoofdstad Bissau, midden op het belangrijkste plein, stond een monument tegenover het presidentieel paleis. Om 18:00 uur precies werd de Guineese vlag er gestreken en stond iedereen stokstijf stil tot de bevrijdende trompet klonk. Ik heb de betekenis van het beeld nooit begrepen.

Later kwam ik oude foto’s uit de koloniale tijd tegen waarop het monument stond afgebeeld. Het monument had het opschrift: “Ao esforço da raça” – (Eer) Aan de inspanningen van het ras. Wat had dat te betekenen? Welk ras had zich ingespannen in koloniaal Guinee? Het blanke ras soms? Dacht ik niet! In ieder geval niet in positieve zin.

Gelukkig is er nu Internet. Daar vind ik vrijwel alles. Zo kwam ik de Portugese nationale feestdag van de 10e juni tegen.

Camões

Sinds het eind van de 19e eeuw werd op 10 juni Luis de Camões, beschouwd als Portugal’s grootste dichter, geëerd. Vanaf het uitroepen van de tweede Republiek (O Estado Novo), in 1933, door de pas aangetreden minister-president António de Oliveira Salazar werd de 10e juni een nationale feestdag. In 1944 kreeg de feestdag een andere naam (Dia de Camões, de Portugal e da Raça) en een andere betekenis, voornamelijk door de laatste drie woorden.

Salazars beleid beoogde de bestendiging van Portugal als één natie verspreid over meerdere continenten. De door Salazar geadopteerde doctrine van lusotropicalismo definieerde Angola, Mozambique en andere Portugese gebieden als verlengstukken (provincies) van Portugal zelf. Het Portugese ras (A raça portuguesa) moest als vermeende bron van beschaving de stabiliteit voor de overzeese samenlevingen in de Afrikaanse en Aziatische bezittingen garanderen. Deze kolonialistische politiek zou er voor zorgen dat Portugal tot in 1974 een verwoestende oorlog voerde in zijn “provincies”.

Het Portugese ras

Dus dát ras werd hier bedoeld! Het monument in Bissau eerde de inspanningen van het Portugese ras, de nazaten van de ontdekkers en veroveraars waarover Camões zo lyrisch over geschreven had. De inspanningen waar de Guineese bevolking zo bitter weinig voordeel aan gehad had. Het monument dat ik dus in 1980 tegenkwam in Bissau was opgericht ter ere van de Portugese koloniale macht!

Na het formele begin van de onafhankelijkheid in 1974 hebben de Guineese autoriteiten het opschrift over de “Raça” verwijderd en de vijfpuntige ster (die uit de vlag van Guinee Bissau) er bovenop geplaatst.

Dia de Portugal

Vanaf 1963 werd de feestdag “Dia de Portugal” vooral gebruikt om het Portugese leger te eren en te steunen in hun acties in de koloniale oorlog die toen snel in intensiteit toenam.

Sinds de Anjerrevolutie in 1974 heet de feestdag
Dia de Portugal, de Camões e das Comunidades Portuguesas.

Elk jaar bepaalt de president van het land in welke stad het feest officieel gevierd wordt.

De Dag van Portugal zal in 2024 officieel gevierd worden in drie gemeenten in Leiria die zijn getroffen door de bosbranden van 2017 – Pedrógão Grande, Figueiró dos Vinhos en Castanheira de Pera – en in Coimbra.

De gemeente Santa Comba Dão, waar we wonen, heeft nog geen festiviteiten aangekondigd. Wel wordt de bevolking gestimuleerd om op 10 juni naar de ceremonie te gaan in Belém, Lissabon, ter ere van de combatentes do Ultramar, de strijders van de overzeese oorlog. In Belém staat het monument ter herdenking van de 9000 in de koloniale oorlog gesneuvelde soldaten.

Monument ter herdenking van de soldaten overzee, Lissabon. Foto Daniel Silva

De meeste Portugese soldaten toen waren dienstplichtig. Ik spreek nog wel eens een paar hier in het dorp. De meesten hadden niets op met de staatsideologie en hebben erg slechte herinneringen aan die tijd. Op het Internet zijn diverse blogs en Facebook groepen te vinden van ex-soldaten die verhalen vertellen, foto’s delen en het traumatische verleden herkauwen. Niet veel mannen zijn trots op hun daden van toen.

Ik denk ook altijd aan de doden en getroffenen in de Ultramar. Die hebben hun eigen dagen om te herdenken.

Update 10 juni 2025: Acteur aangevallen door neonazi’s in Lissabon – toneelstuk afgelast 
In Lissabon werd gisteravond acteur Adérito Lopes van het theatergezelschap A Barraca aangevallen door een groep van ongeveer 30 neonazi’s. De aanval vond plaats bij Cinearte, in Largo de Santos, waar een gratis voorstelling zou plaatsvinden ter ere van dichter Luís de Camões. Het toneelstuk werd afgelast. 
Lopes werd geraakt in het oog, vermoedelijk met een boksbeugel, en moest in het ziekenhuis worden behandeld. Regisseur Maria do Céu Guerra bracht het incident ter kennis van de politie. De aanval vond plaats precies 30 jaar na de moord op Alcindo Monteiro, die in 1995 werd gedood bij een neonazistische aanslag in de wijk Chiado. 
Volgens Guerra is Portugal nog steeds niet in staat zichzelf te beschermen tegen extreemrechtse groeperingen. De aanval viel samen met Portugaldag, ook bekend als de Dag van Camões en de Portugese Gemeenschappen. In de tijd van de dictatuur van de Estado Novo stond de dag ook bekend als de Dag van het Portugese Ras. 
Na de aanval werden pamfletten verspreid met teksten als “Portugal voor de Portugezen (…) Verdedig je bloed”. Dit komt ondanks de recente oproep van president Marcelo Rebelo de Sousa tegen racisme tijdens de nationale vieringen. 
Ondertussen blijft immigratie een onderwerp van discussie in Portugal. Een petitie die pleit voor een achtjarig moratorium op gezinshereniging van migranten heeft duizenden handtekeningen verzameld. CHEGA-leider André Ventura heeft aangekondigd dat zijn partij de regering zal aansporen om dit recht op te schorten, ondanks de wettelijke bescherming ervan. 


« Het Portugal Portal Forum
Portugal is in het hart van Curaçao »

Categorie: Cultuur & Maatschappij Trefwoorden: 10 juni, Camões, geschiedenis, Guinee-Bissau, Het Portugese ras, Nationale feestdag

Over Henk Eggens

Henk Eggens leerde Portugal kennen toen hij in de ex-overzeese gebieden ging werken in de gezondheidszorg: Eerst in Cabinda, Angola, toen nét enkele maanden onafhankelijk geworden (1976-’78) en daarna in Guinee-Bissau (1980-’84). Daar kreeg hij een bijzonder inzicht in onderdelen van de Portugese cultuur en politiek. Sindsdien ging hij regelmatig met het gezin naar Portugal op vakantie, meest in een huurhuis bij de Rio Dão in het Viseu district. Voor werk ging hij jarenlang voor korte periodes naar veel landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika, bijvoorbeeld ook naar de Portugeessprekende landen Mozambique en Brazilië. Sinds 2013 verblijven ze veel in Santa Comba Dão, district Viseu; Henk is actieve pensionado, Maria de Jesus is consulente leprabestrijding. Veel tijd om Portugal en de Portugezen beter te leren kennen en te waarderen. Henk is sinds medio 2021 redacteur van Portugal Portal.

Lees Interacties

Reacties

  1. Ernst Schade zegt

    6 juni 2015 om 13:47

    Mooi en goed verhaal, Henk! En nog wel aardig om te vermelden dat de huidige President van Portugal, Aníbal Cavaco Silva, zich twee jaar geleden in zijn 10 juni toespraak verslikte en sprak van ‘o dia da RAÇA’!

    Beantwoorden
  2. Martin Keuper zegt

    6 juni 2015 om 14:56

    Dank je Henk, mooi informatief stukje. Hartelijke groet, Martin.

    Beantwoorden
  3. Hillie Molenaar zegt

    7 juni 2015 om 08:54

    Dank Henk, voor dit leuke stukje geschiedenis.
    Groet
    Hillie

    Beantwoorden
  4. Hans zegt

    7 juni 2015 om 13:59

    Mooi verhaal, en dat uit de buurt van Santa Comba Dâo, de geboorteplaats van Salazar (vimieiro) gelukkig is het museum te zijner nagedachtenis nooit doorgegaan, toch?
    Groet,
    Hans

    Beantwoorden
  5. Jo Lodder zegt

    19 juni 2015 om 15:51

    Wij waren bij toeval in de kerk van Mosteiro dos Jerónimos in Belem toen daar de feestelijke hoogmis op 10 juni begon.
    Wij wisten van de nationale feestdag, maar ondanks veel zoeken kwamen we niet echt achter de redenen en achtergrond van deze feestdag. Jouw verhaal is tenminste echt verhelderend en zet op ons op sporen om verder te kunnen zoeken. Dank daarvoor.
    Overigens kun jij ons wellicht ook op het spoor zetten van het koor dat daar die plechtigheid muzikaal opluisterde? Het was een vierstemming gemend koor van ik schat max. 25 personen. Ik zou daar wel meer van willen weten, misschien heb jij daar gegevens over of een site waar ik verder zou kunnen zoeken.
    Vriendelijke groet,
    Jo

    Beantwoorden
    • Henk Eggens zegt

      5 juli 2015 om 22:07

      Nee, sorry, ik weet niets over dat koor.Groet, Henk

      Beantwoorden
  6. arno straalman zegt

    1 april 2024 om 12:46

    dank voor deze info.

    Beantwoorden

Laat een antwoord achter aan Martin Keuper Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Een man in pauskleding voor het beeld Cristo Rei in Lissabon
Een Portugese paus?
Amilcar Cabral
Wie was Amílcar Cabral?
Sppoor van een schip in het water in de Straat van Magalhães in Chili.
Varen door de straat van Magalhães in 2024

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Contact
  • Cookiebeleid

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023