• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

Nostalgia 4 – No monte

Door Ellen Damen 6 reacties
Gepubliceerd op 23 december 2020

De monte (alentejano) is een langwerpig gebouw, verdeeld in huisjes die aanvankelijk bedoeld waren voor de landarbeiders, die op deze manier inwoonden bij hun werkgever.

Aan de monte waar ik voortaan bij zou horen, was in de loop der jaren heel wat geknutseld, maar nog altijd was dit schilderachtige bouwwerk verdeeld in vijf compartimenten waarvan er drie bij het landgoed hoorden.

O monte do Brejo. Foto Ellen Damen

Een ervan werd bewoond door de oude Chica, die daar zo nederig woonde dat het pas veel later tot me zou doordringen dat zij op dat moment de landvrouwe was. Haar woninkje van nog geen twintig m2, zonder ‘luz nem água’ en met een cementen vloer, verliet zij zelden en zij werd op afstand verzorgd door haar enige zoon en vooral schoondochter Natércia die ik voortdurend zag sjouwen met pannetjes eten, flessen water, armenvol wasgoed en andere benodigdheden.

De overige twee huisjes werden incidenteel verhuurd aan toeristen. Het vierde was in het bezit van ene tia Vitória die er na een luidruchtige conversatie met wie zij ook maar aantrof, ‘gezonde lucht’ kwam inademen, zoals ze haar komst keer op keer verklaarde. En inderdaad, de combinatie van dennengeur en zeelucht, welke lucht kan daaraan tippen?

In een rechthoekig betonnen blokje,  zo’n beetje in het midden, huisden de zestigers Maria Nácia en António en in hun bescheiden woninkje werd ik kind aan huis. Het huis was hun geschonken door de dankbare kinderen van een ouder echtpaar, toentertijd hun buren, dat zij tot de dood verzorgd hadden.

António en Maria Nácia op bezoek in het pijnbos. Foto Ellen Damen

António

António vulde zijn dagen deels rond de monte, waar hij met behulp van zijn ezel, die hij met glimmende oogjes ‘mijn neef’ noemde, een stukje grond bebouwde.

António met ‘neef’ ezel. Foto Ellen Damen

Hij had aan zijn landbouw geen dagtaak, maar hij was dan ook gepensioneerd. Uit de talloze anekdotes, die hij met veel smaak opdiste na onze gemeenschappelijke maaltijden, leerde ik dat hij steenhouwer van beroep was geweest. We konden ook geen weg begaan, tot in de verre omtrek, of hij had daar ooit zijn steentje aan bijgedragen.

Hij was een bijzondere man. Tot ver in de omtrek was hij bekend en ik hoefde zijn naam maar te noemen ‘ah tio António do Brejo bedoelde ik?’ Dan straalde zijn roem op mij af en gingen deuren én harten voor mij open.

Op een dag had hij een schroevendraaier nodig en vergeefs doorzocht hij huis en schuur. ‘Eduardo!’ zei hij en welgemoed ging hij op pad richting de hut van Eduardo die achterin het bos woonde.

Eduardo

Eduardo was een geitenhoeder met kleptomane neigingen, voor wie weinig veilig was. Gereedschap dus maar ook flessen olijfolie en restjes wijn, een zak zout, een leeg koffiekopje en hij heeft zelfs een keer mijn bed meegenomen dat wegens een klusje een dag buiten de bus stond.

Dat bed overigens heb ik op listige wijze teruggekregen. ‘Eduardo’, zei ik ‘weet je wat er nu toch gebeurd is? Mijn bed is weg, waar moet ik nou slapen? Heb jij misschien iemand gezien die het kan hebben meegenomen?’ Na een korte aarzeling keek hij me glunderend aan. ‘Ik heb het voor je bewaard’, zei hij en toen ik met hem meeliep om het op te halen, bleek het zich achter zijn hut te bevinden, bedekt met een flinke laag bosgrond. ‘Dankjewel Eduardo, als ik jou toch niet had…’

Na een half uurtje keerde António terug, een schroevendraaier in de hand. ‘Oh oh ‘zei hij: ‘mijn hele gereedschapsvoorraad ligt bij Eduardo’. ‘Heb je die dan niet meegebracht?’ vroeg ik. ‘Nee hoor, ik heb alleen een schroevendraaier nodig’ sprak hij.

António neemt een voetbad, in gezelschap van zijn broer. Foto Ellen Damen

Elke middag vertrok António naar het dorp ‘a praia’ genoemd, ter onderscheiding van ‘a aldeia’, een groter formaat dorp zo’n acht km het binnenland in, waar je moest zijn voor zaken die het dagelijkse overstijgen: de bank, het tankstation, de ijzerwarenwinkel en niet te vergeten de onvolprezen maandelijkse streekmarkt.

‘À praia’ dus ging António een kaartje leggen en een borreltje drinken met zijn makkers. Goedgemutst kuierde hij laat in de avond, oftewel diep in de nacht, langs de stikdonkere zeeweg terug naar huis. Daar kon Maria Nácia eindelijk gaan slapen, want, zoals ze me herhaaldelijk toevertrouwde, zonder zijn aanwezigheid deed ze geen oog dicht.

Maria Nácia

Maria Nácia was vrijwel altijd in of rond het huis te vinden. Ze leidde een leven van koken en wassen en geloof me dat is minder simpel dan het klinkt.

De bonen worden zorgvuldig geselecteerd. Foto Ellen Damen

Denk even aan alle stappen die er nodig zijn om zelfgeteelde witte of bruine bonen op je bord te krijgen en stel je ook even voor dat elk kledingstuk gewassen moest worden met water dat handmatig uit de put werd opgehesen.

Maria Nácia bij de onvolprezen waterput. Foto Ellen Damen

Emmers vol water sleepte Maria Nácia naar ‘o tanque’ waar ze urenlang vertoefde.

Elk stukje textiel werd met zorg gewassen. Foto Ellen Damen

Ze zat nooit om een klusje verlegen en als zich niets dringends aandiende, verzon ze wel wat.

Maria Nácia stort zich op het reinigen van haar matras. Foto Ellen Damen

Op een dag trof ik haar aan, graaiend in een berg schuimrubbersnippers. Het bleek de inhoud van haar matras te zijn die ze had gewassen en voor de deur te drogen gelegd.

Maria Nácia had ook haar rustmomentjes, bijvoorbeeld als ze bezoek had. Dan koos ze een plekje in de schaduw en ging daar lekker zitten zitten.

Twee Maria’s glunderen naar de fotograaf. Foto Ellen Damen

Waar António zijn landbouw had, deed Maria Nácia aan veeteelt, zou je kunnen zeggen. Eenmaal daags stapte ze met een emmer aardappelschillen en overige etensresten naar het varkenskot, dat lag verborgen in de struiken. Daar groeide een schattig biggetje uit tot een enorm varken dat in november met de energieke hulp van familie en kennissen werd geslacht.

Ik heb er verschillende mogen meemaken, van die varkenslachten, maar vooral die eerste keer was een ware belevenis…

Wordt vervolgd.


« Portugees zout – Hollandse handel
Over ouder worden … in Portugal »

Categorie: Cultuur & Maatschappij, Natuur & Ontspanning Trefwoorden: dagboek, nostalgie, reizen

Over Ellen Damen

Na een korte carrière als psycholoog is Ellen op bijna 50-jarige leeftijd naar Portugal vertrokken en ze heeft er gewoond van 1990 tot 2007. In Zambujeira do Mar, Alentejo aan zee, heeft ze van binnenuit het Portugese leven leren kennen. Daar ook heeft ze de Portugese taal geleerd. De geboorte van haar eerste kleinkind heeft haar teruggebracht naar Nederland. Sinds 2014 trekt ze regelmatig voor langere periodes naar en door Portugal en leert er steeds weer nieuwe plekjes en mensen kennen. In het corona-voorjaar van 2020 is ze, ‘gelockdownd’ in Nederland, begonnen haar Portugal-ervaringen op te schrijven.

Lees Interacties

Reacties

  1. Ton zegt

    27 december 2020 om 10:34

    Mooi, nee schitterend en helemaal herkenbaar, ook achterin de Alentejo.

    Beantwoorden
  2. annemiek zegt

    27 december 2020 om 18:31

    Heerlijk herkenbaar verhaal. Wonen hier bijna 39 jaar en veel veranderingen gezien. Sommige beter, andere een verlies. De oudere buren zijn overleden en hun kinderen wonen er nu. Wijzelf beginnen nu bij de oude generatie te horen. Geniet altijd van je verhalen, dank je.

    Beantwoorden
  3. Josephine zegt

    28 december 2020 om 21:44

    Zo leven bij de dag, zo basaal … dat is wat ons zo trekt … niet druk maken over materiële zaken … als je maar een dak boven je hoofd hebt, kleding hebt (en geen modetrends etc.) en eten maar wel je sociale contacten en weten wat je voor elkaar kunt betekenen.

    Beantwoorden
    • Hanneke Rijkelijkhuizen zegt

      29 januari 2021 om 10:12

      Schitterend verhaal. Ik hoop dat je in de toekomst nog meer over deze mensen zult schrijven

      Beantwoorden
  4. Josephine zegt

    2 februari 2021 om 17:57

    Hallo Ellen,
    Je schrijft verrukkelijk en ik kan er helemaal in meegaan. Al 30 jaar terug brachten we altijd de zomervakantie door op de monte van Dona Maria net buiten Zambujeira. Geen elektriciteit, water uit de put. Daar heb ik mijn heerlijkste maaltijden genuttigd bij kaarslicht en onder een hemel verborgen onder miljoenen sterren. Mijn herinneringen komen weer terug als ik jouw verhalen lees. Dank je wel. Abraço, Josephine

    Beantwoorden
    • Ellen Damen zegt

      6 februari 2021 om 09:32

      Ja! Dona Maria, een verrukkelijke plek.
      Ben je er onlangs nog wel eens geweest?
      Er is nu ‘gewoon’ een brug over de ribeira (van steen tot steen springen, weet je nog?) een klinkerweg naar boven en zelfs helemaal tot Azenha do Mar..
      Weg is de anarchie, weg is de romantiek.

      Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Toeristenbelasting in Portugal
Sppoor van een schip in het water in de Straat van Magalhães in Chili.
Varen door de straat van Magalhães in 2024
Fietser Rene van Vrienden op de Fiets is helemaal van Nederland naar Portugal gefietst.
Vrienden op de Fiets – amigos na bicicleta

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Kenters

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Henk Eggens op Fietsen mee met de auto: wat mag?: “Beste Peter, Ik kan geen definitief advies geven, maar: 1. Thule is, geloof ik, een topmerk. Of het merk en…”
  • Peter van Diermen op Fietsen mee met de auto: wat mag?: “Hallo Henk, wij reizen door Europa met 2 fietsen op een vaste trekhaak. de drager van het merk Thule is…”
  • Leni Vermeiren op Een Vlaming in Portugal: “Dag Ann Wat een toffe reactie..ik lees het nu pas Ik herinner me jou nog goed.. een hele geïnteresseerde leerling”
  • Mariska Roos op Een dag zonder stroom: “Fijn al deze informatie en het zal ons helpen bij een volgende stroomstoring. Wij hadden ons ook niet ècht goed…”
  • Mariska Roos op De Portugese taal: “Hallo David, Onze leraar woont in de Beiras net als wij, bovendien heeft hij een lange wachtlijst. In Lissabon zit…”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}