Arthur van Amerongen, een bonvivant in Olhão

Ik ken Arthur van Amerongen van onze samenwerking tijdens De Boekenhoek in 2022. Natuurlijk spraken we toen af te gaan koffiën of bieren maar dat komt er dan weer niet van. Maar nu heb ik een geweldige aanleiding om naar Olhão te tuffen: een nieuw boek! Het heet Portugal voor bonvivanten en is een samenwerkingsproject van Arthur met een professor uit het Noorden.

De boekbespreking van Portugal voor bonvivanten verscheen eerder op Portugal Portal en kun je hier lezen.

Arthur van Amerongen woont bijna zijn gehele Portugese leven in Olhão, een pittoresk vissersplaatsje, ver van de gebaande paden van de Algarve en in een geheel ander universum dan de miljoenenmetropolen Lissabon en Porto. Hij woont er geweldig, met zijn neus bovenop het strand en het Algarviaanse eilandje Armona. Dat eilandje is net zo typisch Portugees als dat Schiermonnikoog typisch Nederlands is. Arthur woonde al in de halve wereld maar streek neer in de Algarve en gaat daar waarschijnlijk nooit meer weg.

‘De keuze voor Portugal was een hele rationele. Ik woonde in Paraguay en wilde terug naar Europa, maar wilde wel een beetje lekker klimaat hebben. Dan ga je afstrepen en zo kwam ik bij de Algarve uit, al weer 11 jaar geleden. Cultuur is hier niet maar dat geeft niet, ik houd van de natuur. En ik houd van de winter hier. Veel zon en veel licht en voor de avonden is anderhalve kuub hout genoeg om de boel een hele winter lang warm te stoken. En het leven is natuurlijk goedkoop, Nederland is zo duur geworden. Koffie met wat lekkers erbij kost met z’n tweeën daar zomaar 15 euro. In Olhão kost dat een fractie. Voor vijf euro kan ik hier nog gewoon een film zien in een prima bioscoop.’

Een gesprek met Arthur van Amerongen is een verademing. Hij heeft overal een mening over al generaliseert hij graag. De nuance is immers veel lastiger uit te leggen en ook moeilijk leuk te maken. Maar hij realiseert zich heel goed dat het een truc is. Mensen moeten immers vermaakt worden. Schrijven is natuurlijk kunst maar ook werk want de schoorsteen moet wel blijven roken. Laat dat nu in Olhão wat gemakkelijker gaan dan in Amsterdam.

‘Schrijven is natuurlijk gewoon werk. Ik kan gaan zitten en het gewoon doen. Een column van 600 woorden in twee uur ongeveer. Ik hoef niet te gaan zitten wachten op inspiratie. Mijn stijl is ironisch, ik probeer mensen te vermaken.’

Arthur laat tijdens het interview een scala aan namen vallen, hij kent veel mensen, maar vrijwel alleen Nederlanders. Hij realiseert zich dat zijn inburgering verre van voltooid is. Dat is de reden dat hij voor zijn nieuwe boek de hulp van professor Arie Pos heeft ingeroepen. Die woont namelijk al 34 jaar in Portugal, werkt er ook en heeft een Portugese schoonfamilie. Arthur van Amerongen is een digitale nomade, zijn geld verdient hij op afstand in Nederland, zijn uitgaven doet hij in het veel goedkopere en veel aangenamere Portugal. Als Arthur niet schrijft dan loopt hij met de honden over het strand of kijkt hij films en series, internetstreaming heeft ook Olhão al bereikt.

‘Het boek is echt een coproductie geworden, het is niet zo dat ik mijn stijl en mening in de redactie heb doorgedrukt. Het duoschrijven over Portugal is goed bevallen, Arie en ik zijn al aan een tweede boek bezig. Dat gaat Het onbekende Portugal heten en is weer een goed excuus om het land te doorkruisen.’

Arthurs ervaringen zijn gekleurd door het leven in een kleine gemeenschap. Olhão is toch een beetje het Urk van Portugal. Dat geeft hij ook ronduit toe.

‘Voor de wijngids kwam ik bij andere mensen thuis, mensen met mooie huizen, huizen met smaak ingericht. Dat kan dus wel in Portugal, maar hier in Olhão niet.’

‘Aannemers hier zijn niet te vertrouwen, en ze kennen elkaar allemaal. Als je een keer moeilijk doet tegen de ene, dan weten de anderen het morgen. Ondernemers hier zijn afgunstig, ze gunnen elkaar het licht in de ogen niet.

De grote steden hebben we links laten liggen. We hebben alleen gekeken naar het echte Portugal, de Portugees zelf. De Portugees leren begrijpen.’

Het echte Portugal is een term die maar wat graag voor ‘het Portugal van vroeger’ of voor ‘het Portugese platteland’ wordt gebruikt. De 4,5 miljoen Portugezen die in de metropolen Lissabon en Porto wonen zijn natuurlijk ook gewoon echte Portugezen.

‘Het boek is geen lofzang op Portugal. Ik heb niks met die traditionele reisgidsen die vanuit een soort mal werken. Het land is zo mooi en de mensen zijn zo aardig en dan sommen ze de bezienswaardigheden op. Er zijn weinig kritische boeken over Portugal.

Vroeger kocht ik iedere week een serie kranten, echt op papier, allerlei talen, gewoon hier in Olhão. Maar daar ben ik door de pandemie mee gestopt. Ik koop nog wel regelmatig Expresso, een Portugees weekblad, Portugees lezen gaat me beter af dan spreken. Maar die taal is zo breedsprakig, soms is er niet doorheen te komen. Er zit geen humor in. Dat is sowieso een probleem in Portugal, humor.’

Arthur spreekt over de humor die hij aan de formicatafeltjes in de dorpskroeg ontmoet, Portugalex (weekdagen, Antena 1) en Cinco Para A Meia Noite (weekdagen, RTP1) kent hij niet. Ondanks zijn goede kennis van de Portugese taal blijft zijn blik vooral op zijn geboorteland gericht. Maar Arthur zegt heel eerlijk zich niet te kunnen voorstellen ooit nog in Nederland te gaan wonen.

‘Er komt een Portugese vertaling van Portugal voor bonvivanten. Daar streed vooral de oude professor Rentes de Carvalho voor. Het wordt trouwens geen volledige vertaling want een paar gevoelige stukken over Arie’s schoonfamilie moeten eruit.

De rechten van het schilderij op de omslag van Portugal voor bonvivanten hebben we voor 30 euro gekocht. We vonden het echt toepasselijk, een fadozanger en een hoer. We wilden ook geen tekst op de achterflap om het schilderij intact te laten.’

Arthur van Amerongen heeft al diverse boeken geschreven of medegeschreven die Portugal raken, over Portugal gaan, zich in Portugal afspelen, of een combinatie zijn van die drie. En er zitten er nog twee in de pijplijn. Op zijn eigen wijze promoot Arthur ‘zijn’ Portugal al jaren, ook in zijn columns in de Volkskrant en in HP/DeTijd. Daarin meldde hij zelfs dat de toestroom van toeristen naar zijn Olhão wellicht zijn eigen schuld is, en zo brokkelt er weer een stukje van ‘het echte Portugal’ af.

Klik hier voor een overzicht van alle boeken van Arthur van Amerongen die bij bol.com te koop zijn.