• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo Portugal Portal

Portugal Portal

Voor Portugalliefhebbers en -fanaten

  • Wonen & Werken
  • Natuur & Ontspanning
  • Eten & Drinken
  • Cultuur & Maatschappij

De Botanische Tuin in Vila Real

Door Lotte Akkerman 7 reacties
Gepubliceerd op 26 november 2021

De botanische tuin van de Universiteit van Trás-os-Montes en Alto Douro (JBUTAD) beslaat 120 hectare aan gevarieerde landschappen en is ingedeeld in 16 thema’s. De tuin is rijk aan 1000 inheemse, gekweekte planten. Het herbarium en het interpretatiecentrum maken deel uit van dit academische (eco)reservaat.

De hortus werd geopend in 1988 en valt onder het Biodiversity Preservation Program, een samenwerkingsverband van openbare en privé-instellingen en Vila Real. Alle in Portugal voorkomende ecosystemen zijn er ‘nagebootst’.

Ontwerp

De universiteitsgebouwen worden omringd door grote bomen en langs de aanvoerwegen is de begroeiing laag gehouden. Hierdoor liggen de diverse faculteiten van de campus als het ware verstopt. Dit trapsgewijze ontwerp is van de tuinarchitect Luís Fernando Torres de Castro, een voormalig professor en rector van de UTAD.

Diversiteit

De gemeente Vila Real maakt zich sterk voor behoud van diversiteit. De hortus biedt onderdak aan de meest gevarieerde druivensoorten en een aanzienlijke verzameling aromatische, archaïsche en geneeskrachtige planten. Er zijn wilde fruitbomen, bodembedekkers, sierheesters, kelkplanten, plantjes die op kiezels groeien, soorten bossen, heide, zonneroosjes, vlinderbloemen, mirte en vaatplanten.

Gentiana lutea. Foto Espirat

Adoptie

Voor de instandhouding van bedreigde planten verzamelt de UTAD hun zaden voor voortplanting. Deze ‘verloren’ rassen en soorten worden gestekt en geadopteerd (soms gekocht) door docenten, studenten, medewerkers en bezoekers. Hierdoor gaat verspreiding van kennis en bescherming van bedreigde planten hand in hand.

Taxus baccata. Foto Mykola Swarnyk

Onderscheidend

Rector António Fontaínhas Fernandes zegt: “De UTAD steunt projecten die Noord-Portugal dynamischer maken door het beschikbaar maken van kennis en gespecialiseerde mankracht aan projecten gerelateerd aan bosbouw, landbouw, veeteelt, aardwetenschap, toerisme, technologische & sociale innovatie en werkgelegenheid. De academie ontwikkelt bijvoorbeeld projecten op het gebied van vleestechnologie in Famalicão. In Guimarães is ze betrokken bij het werk van het landschapsobservatorium. In Montalegre ontwikkelt ze bosbouwprojecten, in Santa Marta de Penaguião helpt ze kinderen met leermoeilijkheden en in Alfândega da Fé worden projecten op gebied van sociale innovatie ontwikkeld.

Een van de meest belangrijke doelen die het JBUTAD zich heeft gesteld, is het propageren van een duurzame aanpak en ontwikkeling. Zij is een haast permanente partner van gemeenteraden, verenigingen, scholen, particuliere entiteiten en openbare diensten bij educatieve acties en projecten. Hiervoor heeft zij een aantal protocollen ontwikkeld die samenwerking met Noord-Portugese provincies vergemakkelijken. De meeste acties komen ten goede aan de lokale bevolking. De JBUTAD heeft (1) gidsen, brochures en folders opgesteld over routes, wandelpaden en fietsroutes; (2) organiseert thematische excursies over natuurlijke hulpbronnen; (3) geeft lessen en lezingen; (4) zorgt voor aanleg van plantages en (5) organiseert tentoonstellingen.

Thema’s

Hieronder een aantal van de indrukwekkende verzameling bomen en planten:

Aromaten

De verzameling aromaten en medicijnen laat zien dat deze voor talloze doeleinden gebruikt kunnen worden. De collectie bestaat uit zo’n 100 soorten en ondersoorten uit Portugese dorpen en steden, zoals salie (Salvia spp.), kamille (Matricaria spp.), tijm (Thymus spp.), oregano (Origanum virens subspp.), bosbessen (Myrtillum spp.), bramen en frambozen (Rubus spp.), bijvoet (Artemisia spp.).

Fruitbomen

De verzameling (wilde) fruitsoorten (door de mens verspreid) zijn een voorbeeld van integratie in agro-ecosystemen, zoals meidoorn (Crataegus monogyna), sleedoorn (Prunus spinosa), peer (Pyrus spp.), rozenstruiken (Rosa spp.) en aardbeiboom (Arbutus unedo). Door de mens en zijn agrarische activiteiten hebben ook andere fruitbomen zich in het landschap ‘genesteld’, dit zijn bijvoorbeeld kweepeer (Cydonia oblonga), loquat (Eriobotrya japonica), johannesbrood (Ceratonia siliqua), olijf (Olea europaea), amandel (Prunus dulcis), wilde kers (Prunus spp.), kastanje (Castanea sativa).

Heide

De heidecollectie vertegenwoordigt planten die zich tijdens het Krijt en Paleogeen hebben ontwikkeld. Tijdens deze periode beginnen bloeiende planten hun kelkblaadjes en bloembladen te wijzigen, waardoor ze aantrekkelijkere morfologieën creëren voor bestuivende insecten. Deze groep planten is buitengewoon interessant. Ze stellen ons in staat de variatie van bloembladcomposities te begrijpen. Er zijn twee subgroepen: bloemblaadjes die nog vrij zijn (de rhododendroïde) en bloemblaadjes die volledig of gedeeltelijk zijn samengevoegd (ericoïde), aan de andere kant de planten die al bloembladen hadden die volledig of gedeeltelijk waren samengevoegd.

Middellandse Zee

Deze collectie toont planten die zich in de loop der tijd hebben aangepast aan het mediterrane klimaat, een relatief recent klimaatfenomeen. Het Middellandse Zeegebied heeft een geschiedenis van minder dan 50 miljoen jaar en is onderhevig geweest aan vele glaciale en interglaciale perioden. Hierdoor werd het blootgesteld aan de meest uiteenlopende klimatologische omstandigheden. Om deze reden moeten we, wanneer we het hebben over de Middellandse Zee, heel voorzichtig zijn, aangezien deze omstandigheid niet onderhevig is aan een specifiek type klimaat, maar eerder aan een uiterst complex en gevarieerd historisch proces. In het westen van het Iberisch schiereiland komt mediterraanheid voor op zeer gevarieerde geologische substraten. Deze thematische collectie toont het type vegetatie dat voorkomt op overwegend kalkhoudende of basofiele substraten, zoals steeneikenbossen (Quercus rotundifolia) en beuken (Quercus coccifera) of Quercus faginea subsp. broteroi, met rozemarijn (Rosmarinus officinalis), mastiek (Pistacia lentiscus), heide (Erica spp.) en lavendel (Lavandula spp.) in de Alto Alentejo, Extremadura tot aan de Algarve Barrocal. Ook zijn er mediterrane eiken (Quercus robur) of zwarte eiken (Quercus pyrenaica), kurkeiken (Quercus suber) en steeneiken (Quercus rotundifolia).

De Noord-Portugese bossen zorgen, door hun grote hoogte, voor een zeer gevarieerde gelaagdheid, die zich kenmerkt door een diversiteit als bijvoorbeeld gaspeldoorn (Ulex spp.), heide (Erica spp.), zonneroosje (Cistus spp.), aardbeiboom (Arbutus unedo), brem (Cytisus spp.), heidebrem (Pterospartum tridentatum subspp.) of wollige rotsroos (Halimium lasianthum subsp. alyssoides).

Bodembedekkers

In de verzameling bodembedekkers vinden we lage struiken met dichte takken op de rotsachtige of zeer verarmde gronden, zoals jeneverbes, zonneroosje, sargasso, gaspeldoorn en heidebrem. Dit illustreert dat planten zich kunnen aanpassen aan een onmogelijke ‘leefomgeving’. Het leert ons mensen om deze vorm van vegetatie te gebruiken ter grondbedekking, zodat het vocht en voedingsstoffen optimaal bewaard en gebruikt worden. Dit is vele malen goedkoper en beter dan de aanleg van gazons of andere vocht- en kunstmestverslindende vegetaties.

  • Slaapmutsje
  • Bernagie en Oost-Indische Kers
  • Rode Zonnehoed
Foto’s Albert van den Berg

Kenniscentrum

Het Interpretative Center is bestemd voor activiteiten zoals schoolbezoeken, congressen en workshops. Een bezoek aan dit kenniscentrum wordt, door de keur aan virtuele animaties en gedetailleerde informatie, een bijzondere ontdekkingsreis door het plantenrijk. Hierdoor is de UTAD-tuin weliswaar een spil van wetenschap en onderzoek, maar door zijn toegankelijkheid ook een prachtige plek voor leken. Men kan op een relaxte manier over de geheimen van verre en nationale vegetatie en landschappen leren of ze simpelweg bewonderen.

Ajuga iva – Zenegroen. Foto Sylvain Piry

Auditorium

De collectie Jardim para Portugal is een informatiebron over de florarijkdom van Portugal. Er is ook een collectie gedroogde planten (herbarium) van ongeveer 2250 verschillende rassen uit Trás-os-Montes, het Iberisch schiereiland, Noord-Afrika en Centraal-Europa. Tevens is er een kiemplasmabank met bijna 20 duizend soorten flora.

Luister naar een interview met António Luís Crespi.

Digitale flora

De database verzamelde afgelopen jaren uitgebreide informatie over vaatflora. Door het gebruik van een gedetailleerd identificatieformulier kan de gebruiker van deze flora informatie en beeldmateriaal vinden over taxonomie, systematiek, fysionomische typen, algemene verspreiding, preferentiële habitat, bloeiseizoen en de algemene namen van elke soort, ondersoort of verscheidenheid. Deze omvangrijke databank – die vanuit elk land ter wereld op elk moment van de dag beschikbaar is – van de flora van Zuid-Europa wordt met name online zeer frequent geraadpleegd.

Praktische info

De toegang is gratis. Het bezoek aan de tuin begint bij het Interpretatiecentrum. Alle objecten zijn voorzien van een bordje met een QR-code. Als je die scant met je smartphone kom je uit op het relevante tekstblok van de JBUTAD-website. Voor allen die een Instagramaccount hebben, zie hier mooie planten die het JBUTAD regelmatig post. En wat te denken van de gratis apps als PictureThis. Bekend maakt bemind!


« Waar was u tijdens uw militaire dienst?
Autoperikelen in Pedrógão Grande »

Categorie: Natuur & Ontspanning, Wandelen, Wonen & Werken Trefwoorden: aromaten, bodembedekkers, botanische tuin, duurzaamheid, flora digitaal, heide, kenniscentrum

Over Lotte Akkerman

Lotte Akkerman werkte ruim 35 jaar bij de diverse organisaties van de Verenigde Naties in Genève, Phnom Penh en Den Haag. Lotte studeerde Journalistiek. Daar verdiende ze haar brood nooit mee, wel schreef ze een trits aan verhalen, interviews en artikelen voor glossy’s en kranten. Voor Portugal Portal schrijft ze meestal over wat er te zien is, of wat zich afspeelt, in de Minho.

Lees Interacties

Reacties

  1. Lucia van den Bergh zegt

    28 november 2021 om 10:29

    Wat mooi! Daar kunnen onze botanische tuinen en universiteiten nog wat van leren!
    Lucia

    Beantwoorden
  2. Gerard Bos zegt

    28 november 2021 om 11:01

    Lotte, je hebt me enthousiast gemaakt om binnenkort eens naar Vila Real te reizen!

    Beantwoorden
  3. Petra zegt

    28 november 2021 om 14:03

    Prachtig weergegeven! Als we weer eens in de buurt komen, dan gaan wij deze mooie botanische tuinen zeker aanschouwen!

    Beantwoorden
  4. leni zegt

    29 november 2021 om 10:46

    Wat zou de beste tijd van het jaar zijn om de tuin te bezoeken?

    Beantwoorden
    • Lotte Akkerman zegt

      3 december 2021 om 17:20

      Dag Leni, filosofisch gezien heeft elk jaargetijde van alles te bieden aan ons kijkers, maar praktisch gezien is het vroege voorjaar het mooist en ook de vroege herfst is meer dan prachtig.

      Beantwoorden
  5. Lydia zegt

    30 november 2021 om 20:31

    Goed om te lezen. We waren er een keer in hoog zomer, in augustus, de campus was uitgestorven en alles was uitgebloeid en dor.
    En zonder duiding of leven, maakte het allemaal niet zo’n spectaculaire indruk.
    Maar door dit artikel gaan we nog een keer terug in mei. Dank!

    Beantwoorden
    • Lotte Akkerman zegt

      3 december 2021 om 17:25

      Verleden jaar is de UTAD structureel verbouwd. Ook de tuin was daardoor niet meer te bezoeken tot groot verdriet van António Luis Crespi. Er is met man en macht gewerkt en de tuin is heus en waarachtig een bezoek waard.

      Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ook leuk om te lezen

Botanische Tuin Coimbra
Photo by Fré Sonneveld on Unsplash
Een dag zonder stroom
moestuin
Mijn bescheiden Portugese moestuin

Primaire Sidebar

Zoek je iets?

Kenters

Wil je Portugal Portal volgen?

Kies voor de nieuwsbrief, voor follow.it of voor sociale media

Kies hier

Onze sponsoren

Bekijk de sponsoren

Trefwoorden

Alentejo Algarve Aveiro Beiras boeken boekrecensie Coimbra column Corona cultuur dieren economie emigratie emigreren fado feest gastronomie geloof geschiedenis kunst land Lissabon literatuur milieu muziek natuur natuurpark Noord-Portugal overwinteren Porto Portugal recept reizen steden taal taalweetjes toerisme traditie Trás-os-Montes vakantie verbouwen volksgebruiken wandelen werken wijn

Recente reacties

  • Marc van Driel op De geboorte van het Portugees. Het verhaal van een taal.: “Beste Janwillem, een prachtig stuk. Met veel plezier gelezen. Je maakt ergens melding over het verband tussen Poortugaal en Portugal.…”
  • Gerard Spring in 't Veld op Boodschappen doen: “Leuk artikel Mariska, Wij kochten een woning in 2011 in het noorden van Portugal op 16 km van de Spaanse…”
  • Josephine lucassen op Boodschappen doen: “heel leuk artikel en goed herkenbaar. dank voor het delen”
  • Mariska Roos op Portugees-Nederlandse cultuurschokken: “Wij hadden zo’n zelfde ervaring midden in een park in Viseu toe we hier net woonden. Twee vrouwen zaten er…”
  • Geert Brabant op Interessante recente muziekreleases (2025/5): “👍”

Footer

  • Home
  • Over Portugal Portal
  • Alle artikelen
  • De schrijvers van Portugal Portal
  • Privacy
  • Cookie policy
  • Contact

Wil je Portugal Portal volgen?

Dat kan op drie manieren!

Kies hier

Portugal Portal

Meer informatie over Portugal Portal

mailportugalportal@gmail.com

  • E-mail
  • Facebook
  • Instagram

© 2025 Copyright Portugal Portal 2023

Beheer cookie toestemming
Om deze website goed te laten werken, te optimaliseren en personaliseren en content van social media te kunnen tonen worden cookies geplaatst.
Functioneel Altijd actief
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistieken
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Beheer opties Beheer diensten Beheer {vendor_count} leveranciers Lees meer over deze doeleinden
Zelf instellen
{title} {title} {title}